س 29 اسفند 1402 ساعت 17:28

فولکلور منطقه باینگان…./صابر خدری

فولکلور منطقه باینگان…./صابر خدری

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:در عصری که ارتباطات و رسانه ها تمام شئون زندگی انسانها را تحت سیطره خود قرار داده است،زندگی کردن با رسم و رسومات محلی و قومی کاری بس دشوار است.امروزه،شیوه زندگی ما تا حدی اصالت و معنویت ایرانی خود را از دست داده است و حتی تزیینات منزل و اثاث خانه […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:در عصری که ارتباطات و رسانه ها تمام شئون زندگی انسانها را تحت سیطره خود قرار داده است،زندگی کردن با رسم و رسومات محلی و قومی کاری بس دشوار است.امروزه،شیوه زندگی ما تا حدی اصالت و معنویت ایرانی خود را از دست داده است و حتی تزیینات منزل و اثاث خانه هایمان نیز مخلوطی از هنر و محصولات اروپایی و ژاپنی و … است.

در گذشته افراد نیازهای خویش را به صورت درون گروهی برطرف می­کردند و احتیاجی به شهر و امکانات آن نداشتند.کم کم این خود اتکایی از بین رفت و نیازمندیهای مناطق به شهرها موجبات نفوذ زندگی و فرهنگ شهرنشینی را به وجود آورد که این امر فرهنگ قومی و قبیله ای را به باد فراموشی می سپارد.این قلع و قمع فرهنگی به گونه ای است که حتی برخی از افراد تحصیلکرده(یا بهتر بگوییم:شهر زده)زیستن با فرهنگ خویش را نوعی عیب و حتی به دور از مدنیت می دانند،ولی اگر انصاف به خرج دهیم و در پی سادگی و صفا و صمیمت باشیم،باید این سادگی را در فولکلور(فرهنگ عامه) مردم پیدا کنیم که جایگاه مستحکمی در فرهنگ ما دارد.

فولکلور به معنی دانش عامه،دانستنیهای توده مردم دانش عامیانه و … به کار می رود و محدوده بسیار وسیعی را شامل می شود. این اصطلاح اولین بار توسط « آمبروز مرتن » باستان شناس انگلیسی در سال ۱۸۴۸ میلادی مورد استفاده قرار گرفت.سابقه و پیشینه تحقیق فولکلور در سطح جهان به قرنها قبل باز می گردد. ولی در ایران پژوهش در این زمینه دیرتر آغاز شده است و با چاپ کتاب « نیرنگستان » صادق هدایت ، شناسایی فولکلور آغاز گردید.

فولکلور هر منطقه بخش بزرگ و مهمی از فرهنگ آن جامعه است و مهمترین راه درک یک جامعه یا یک گروه اجتماعی شناخت فرهنگ آن جامعه و گروه است. بنابراین برای اینکه خود را بشناسیم ، باید بدانیم در چه فرهنگی رشد کرده ایم و با چه فرهنگی زندگی می کنیم. با مطالعه عناصر فولکلور می توان به روان اجتماعی افراد دست یافت. فرهنگ هر منطقه نمایانگر سند هویت آنان است و سبب انتقال ارزشها و باورها جامعه به نسلهای آینده می باشند.همچنین بیان کننده آرمانها اندیشه ها و تجربه های ارزنده ای است که می توان اذعان نمود که عناصر فولکلور می تواند نسل امروز و گذشته را به یکدیگر پیوند دهد.

از این رو تحقیق در احوال و افکار عامه مردم از نظر انسان شناسی و مردم شناسی کاری سودمند و مهم است.فرهنگ،ادب و دانش هر قوم و ملتی بیشتر از آنچه در مکتوبات مدون آنها باشد.در سینه مردم عادی وجود دارد و هر کدام از افسانه ها،اسطوره ها،آداب و رسوم،موسیقی،طب سنتی و … می تواند یک سند معتبر از خصوصیات اخلاقی،اجتماعی و فرهنگی مردم باشد.

تحول اجتماعی ، که در آغاز قرن بیستم صورت پذیرفت موجب دگرگونی روش زندگی و مشغولیات ما شد.نفوذ رسانه های گروهی موجب شده تا هزاران قصه و افسانه ای که قرنها سینه به سینه نقل شده بود را به سبب تکرار و تداعی نشدن از خاطره ها محو گرداند و آداب و رسوم بومی هر شهر و دهی جای خود را به تقلید از زندگی ماشینی و صنعتی داده که این رسانه ها و بویژه تلویزیون و رادیو و تلگرام پیام آور آن بودند.

 از این رو همیشه خطر ناپدید شدن ، فراموش شدن حتی مسخ شدن این سنتها وجود دارد و به همین دلیل مردمی که در هر منطقه زندگی می­کنند این احساس در آنها بوجود می آید که باید این میراث گذشته را که هویت فرهنگی آنهاست را حفظ نمایند زیرا بدون شناخت هویت خود شناسایی ویژگی ها و تفاوتهای فرهنگی ممکن نخواهد بود.نوشتار حاضر در برندارنده تلاشی جهت شناساندن فولکلور(فرهنگ عامه) منطقه باینگان با  قدمتی تاریخی بهرمند است. 

شهر باینگان طیق سرشماری سال ۱۳۹۵ با جمعیت ۱۵۱۳ نفر از جمله مجتمع های زیستی است که نه اطلاق شهر بر آن صحیح است و نه عنوان روستا با آن مناسبت دارد. این گونه مجتمع ها را اصطلاحاً شهر – روستا می خوانند. بدین مفهوم­ که جوانه های شهر شدن در آن ظهور یافته و در جریان تحول تبدیل به شهر واقع گردیده اند.جمعیت اندک،معیشت و اقتصاد استوار بر پایه های اقتصادی روستایی(باغداری و دامداری)ساختار اجتماعی و عشیره ای،الگوهای زیستی و روستایی و سیمای کالبدی و عوامل بسیاری از این نوع همگی قطعاً بیانگر این است که باینگان را نمی توان با تعاریف آکادمیک و معیارهای شناخته شده شهری،شهر قلمداد نموده لیکن از طرفی با گرایشهای اقتصادی و معیشتی بسوی خدمات تجاری خود نهادهایی همچون بخشداری و خاصه شهرداری و موقعیت ویژه باینگان در منطقه بخش باینگان با توجه به سیاستگذاریهای مسئولین در خصوص توجه بیشتر به عمران و اقتصاد باینگان و ایجاد قطبی خدماتی برای منطقه در این بخش دیگر نمی تواند و نباید باینگان را با معیارهای روستای ارزیابی نمود.

فقدان زمینهای هموار و دشت از یک طرف و لزوم حفظ امنیت قومی و عشیره ای در مقابل هجوم بیگانگان موجب اسکان و استقرار مجتمع های کوچک در پیچ و خم و سینه کوهها گردیده که هسته های اولیه شهر را تشکیل داده اند.باینگان از سال ۱۳۳۸ بعنوان مرکز بخش باینگان ، و از سال ۱۳۵۰ به عنوان تنها نقطه شهری بخش شناسایی و اداره امورات آن از طریق شهرداری انجام پذیرفته است که تا سال ۱۳۷۲ به عنوان شهرداری فصلی ، اما بعد از آن برابر مصوبه هیئت وزیران با توجه به برخی معیارهای لازم و موجود بعنوان شهرداری رسمی و با درجه یک اعلام گردیده است.

فعالیت اقتصادی باینگان به صورت دامداری(عشایری)و باغداری سنتی و گاهاً سقز چینی  به صورت چند سال در میان می باشد.برابر اطلاعات پیشینان وجه تسمیه  شهر باینگان از بانانان،بادینان،بانی گیان ، بانیکان گرفته شده که هر چهار واژه حکایت ازمهمان نوازی و صداقت و پاکی و دین دار منطقه می باشد.

قدمت این شهر به پیش از اسلام برمی گردد. مردم شهر باینگان از نژاد کردها هستند چنانکه می دانیم کردها از نژاد آریایی بوده و چندین هزار سال پیش از میلاد مسیح بطور تدریجی به سرزمینهای کنونی آمده اند زبان مردم شهر باینگان ، زبان کردی و لهجه جافی است.مذهب رسمی مردم شهر بانیگان ، مذهب شافعی است و مراسمات دینی خود را بر اساس همین مذهب انجام می دهند.

لباس اکثریت قریب به اتفاق مردم کردی است و گاهاً از نوع لباسی که در محل تولید می شوند می پوشند و لباس زنان از پارچه های رنگارنگ و زیبا و بسیار با تشریفات است گیوه اورامان بخصوص منطقه باینگان نوعی کفش تابستانی و راحت و خنک است. مرکز عمده تهیه و تولید آن شهر نودشه و روستای هجیج می باشد. پوشاک زنان نیز شامل پیراهن بلند (کورواس ) شلوار،سخمه،سه لته،که وا وسرپوش آنها کلاه کوچکی بنام فیس و لچک می باشد. طبیعت زیبای منطقه با صفا و صمیمت مردم در آمیخته و فضای دلنواز و دلنشین را فراهم آورده است. از جمله نقاط دیدنی باینگان می توان از کنده کاری میگوره در دل کوه یا غار حسین نام برد که توسط شخصی به همین نام ساخته شده است. این مجموعه دارای ۹ اتاق در دل کوه است که چند تا از آنها به یکدیگر متصل می باشند. غار سنگی حسین به فرهاد دوم شهرت پیدا کرده و یکی از جاذبه های دیدنی منطقه است. البته نباید از چشمه خود جوش و خروشان روستای سفید آب که فصل بهار نمایان می شود غافل ماند.

بناهای دیدنی شهر بانیگان مربوط به بقاع متبرکه می گردد( بقعه متبرکه مرحوم خلیه حیدر در غربی ترین نقطه شهر)که زبان زد خاص و عام است و مردمانی از نقاط مختلف به دیدن این مزار می آیند. مسجد جامعه شهر که در میدان مرکزی واقع است مربوط به زمان عبدالله بن عمر فرزند(خلیفه دوم) می باشد. همچنین مسجد روستای زردوئی در دهستان ماکوان به این نام نامگذاری شده است.

منطقه باینگان خاستگاه عر فان و اهل معرفت است با مردمانی مذهبی،مرشد،زاهد،صادق،مهمان نواز،با دیانت که خصلتهای نیکوی آنان نشأت گرفته از شخصیتهای با تقوا و پاکی همچون مرحوم ملا فتاح فرشید ، مرحوم حاج ملا صدیق مهران، مرحوم ملا عبدالله زاهدی ، مرحوم خلیفه احمد حیدری،مرحوم خلیفه محمود حیدری ، مرحوم حاج عبدالقادر رستمی ، مرحوم حاج محمد بابا ویسی ، مرحوم عبدالمحمد رستمی،مرحوم استاد عبدالرحمان صالحی،مرحوم حاج فتاح قادری بوده که این اشخاص هر چند که در بین مردمان شهر حضور ندارند اما در دل مردم جای دارند و نزد مردم دارای مقام بلند و جایگاه والا و احترام خاصی برخوردار می باشند. بطوریکه هر یک بطرقی مختلف زبان زد خاص و عام بوده اند. لازم به ذکر است کسانی که در قدیم اختلاف نظر بر سر موضوعی داشتند نزد آنان مراجعه می کردند. چون به صداقت و عدالت مشهور بودند.

اما شهر باینگان در این ایام بهاری حال و هوای خاص به خود گرفته است عده ای با تشکیل گروهی با نام نیک اندیشان باینگان در راستای احیای فرهنگ سنتی و فولکلور باینگان  از چند سال پیش تا کنون در ایام عیداقدام به برپایی سیاه چادر(دوار) و آلاچیق نموده و با تهیه  غذاهای سنتی از جمله(دوخوا) و پختن نان و شیرینی سنتی و قدیمی سعی بر آن دارند تا خاطره خوشی در ذهن مسافرین نوروزی که از اقصی نقاط ایران و خارج ازایران به باینگان سفر می کنند رقم بزنند در پایان جا دارد از بانیان این مهم، کاک غفور و دیگر دوستان تلاش گر که در این مدت کوتاه سبب معرفی جاذبه ها و محصولات ارگانیک به  ایران و از  طرفی زمینه اشتغال  کوتاه و فصلی شهروندان را فراهم نمودند  تشکر نماییم.

2 پاسخ برای “فولکلور منطقه باینگان…./صابر خدری

  • Raede در تاریخ فروردین 3, 1397 گفت:

    👏👏Mamnoon az matne khvbetoon

  • ناشناس در تاریخ فروردین 2, 1397 گفت:

    ده س خؤش کاک صابر عزیز
    جامع کامل و گویا بود