پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : سراب ،یا بهتر بگوییم  سراو هولی، منشا ومهم ترین فاکتور  شکل گیری پاوه به شمار می رود  ، موقعیت جغرافیایی ان در منتهی الیه شمال شرقی شهر، واقع ودر  انتهای مسیله ویمیر می باشد ، از گوشه وکنار سراو به خوبی کوه شاهو پیداست  شاهو همانند سدی بزرگ محدوده سیاسی کرمانشاه وکردستان را از هم جدا می کند  این کوه مهم ترین منبع  تغذیه سفره سراب هولی به حساب می اید  ،.بستر سفره زیر زمینی ولایه های جانبی آن از نظر زمین شناسی از نوع سنگهای آهکی ،ماسه سنگها و سنگهای سست رسی یا (شیل) وبه زبان هورامی .(هاله) می باشد.قسمت های وسیعی از طبقات آهکی و ماسه سنگهای اطراف این سراب متعلق به دوره کرتاسه از دوران دوم زمین شناسی است.

لایه های آبرفتی نوار باریکی ازسطح دره ویمیر را تشکیل داده است ،در واقع شیب زمین خاکها را شسته سنگهای بستر   گاها نمایان  وبه خاطر مسیر آب  ومجرای خروجی از طرف شاهو ، سنگهای  درشت آهکی در حاشیه آن خود نمایی می کنند   .  درز دار بودن ،خلل وفرج و ضریب آبگذاری نسبتا خوب سفره زیر زمینی موجود در محدوده سراب هولی، سالیانه حدود 17 ملیون متر مکعب ذخیره آبی  تخمین زده شده است ( منبع در پاورقی ).هر چند که این آمار وارقام نسبی بوده وبه تناسب بارشها و تغییرات در ،سالیان مختلف متغیر ومتفاوت است  . نظر به . رشد طبیعی جمعیت  ومهاجرتها وافزایش ساخت وسازها وبه تبع آن تقاضای بیشتر آب ودیگر مصارف مردم ، با حفر چند ین  حلقه چاه در دره ی ویمیر و روستای سرکران وتزریق ان به مخزنهای موجود تا حدی مشکلات فقدان آب را کاهش داده است  . همچنین به واسطه عملیات آبخیزداری در سطح حوزه آبخیز دره ی ویمیر وبالاتر تا دامنه های شاهو به عنوان منبع تغذیه ای این سراب به افزایش منابع آب زیرزمینی موجود کمک  کرده  است    . آب مصرفی پاوه تا اواسط دهه ی  1330،فاقد شبکه ی لوله گذاری بوده ومردم این دیار همانند دیگر مردم ایران  آب مصرفی خود را از طریق شبکه های سنتی تامین می نموده اند .   آب این سراو به وسیله جوی سربسته ودر بعضی نقاط به صورت روباز به طریق منظم وبهداشتی همانند قنات های موجود در ایران  به درون پاوه منتقل می شده .لازم به ذکر است در سالیان گذشته این شهر  از نه  محله عمده  تشکیل شده وهر محله ای کارائی ونقش کارکردی خاصی را ایفا نموده .درکنار هر محله دریچه هائی جهت استفاده از آب زلال وروان،سراب هولی وحود داشته  که هر کدام ازان دریچه ها  اسمهای خاصی داشته اندجوی اصلی که ازهمه اهمیت بیشتری داشته به جوب  (دگا  )  مشهور بوده .جوی  دگا  مورد استفاده ی حمام های خزینه ای ،مساجدحاشیه ای  ودستشوئیهای متمرکز وجداگانه زنانه ومردانه بوده و امتداد ان تا محلی به نام  کلیان در منتهی الیه غرب پاوه ویا به عبارتی میدان فرمانداری کنونی ادامه وآب را منتقل می نموده  است  .پاوه از نظر فرهنگی وبهداشتی دارای وضعیت مطلوبی بوده وهماننددیگر  شهرهای قدیمی ایران دارای بعضی از مظاهر شهری  و فرهنگی بوده است که می توان به بازار ،مسجد (آن هم 9مسجد)،مدرسه ،حمام ،خانقاه،تکیه و … اشاره ای داشت . و در مجموع پاوه به عنوان یکی از قطبهای فرهنگی ناحیه هورامان به شمار می آمده است.محدوده سکونتگاه پاوه تا دهه چهل در حد چند محله بزرگ تجاوز نکرده و به صورت تقریبا متمرکز در پای تپه های شمال شرقی یا (قه لادزی)استقرار یافته بود که محدوده کنونی آن در حال حاظر مجاور میدان فلسطین کنونی می باشد. جمعیت پاوه در سال 1325، 2631نفر وبه عبارتی 526خانوار ،در سال 1345 ،3918نفر و به عبارتی 653 خانوار و همچنین در سال1354 ،8000نفر و به عبارتی 1143 خانوار بوده است. پاوه در سرشماری سال 1335 در حوزه اداری استان کردستان قرار داشته ودر سال 1337 به عنوان دومین مرکز فرمانداری استان کرمانشاه بعد از قصر شیرین معرفی می شودساکنین   شهر مردمانی باغدار و زندگیشان وابسته به محصولات باغی  بوده و نظر به محیط سخت و فقدان زمین های دشتی از کشاورزی قابل توجهی برخوردارنبوده و نیست و محیط سخت و خشن هورامان را به راحتی در تسلط خود گرفته و محیط را با دگرگونیهای خاص از جمله تراس بندی کوهها یا (تلان تلان)و کشت درختان انگور توت و گردو را به تسلط خود در آورده ا ند و به راستی  نظریه جبر گرایی را زیر سوال برد ه اند و هیچگاه سختیهای طبیعت از جمله شیب بسیار زیاد ،سرمای زمستان و فقدان راههای ارتباطی مناسب و …. نتوانسته بر اراده آنها جهت غلبه بر محیط اینچنینی تاثیر بگذارد . به خاطر این وابستگیها به باغ و محصولات باغی بیش از هفت جوی آب دیگر در گوشه و کنار پاوه جهت آبیاری باغاتی در باخه میوان ،هانه وا ،پشته ،دریزیه و …در نظر گرفته بودند و با تولید محصولاتی باغی در این محدوده جغرافیایی ، زندگی خود را اداره   و  تامین   کرده اند .  حال نظر به  دلایل مذکور و … سراب هولی مورد احترام مردم بوده و در فرهنگ و ادب شاعران این  شهر جایگاه ویژه ایی داشته ودارد . چرا که به عنوان عامل اصلی شکل گیری شهر به  حساب می آید ،همچنان که شاعر بلند آوازه میرزا عبدلقادر پاوه ای در مدح چنار هولی

سراو چون هولی مه سکن چون پاوه

ماچی به هه شتن به روی دنیاوه

هه‌ر کسی بیمار خه سته ی ده رد مه بو

روخسارش جه   عه شق هیجران زرد مه بو

یک قه تره جه و   ئاو به شاد بنوشو

چون دریای قولزوم زه وقش مه جوشو

گوشه وکنار این سراب محل نشست افراد مختلف از جمله افراد نکته دان وفهیمی بوده که در  کنار چنار  وگذر آب ایام را سپری وروح وجان ادمی را ثیقل بخشیده است هر مسافری که پا به این دیار می گذارد سراغ سراب هولی را می گیرد، البته حق هم دارد زیرا تاریخ و خاطرات مردمان این دیار با سراب هولی گره خورده گی خاصی دارد.واینگونه مکانها سرمایه های ملی ومعنوی هر شهری محسوب وباید در گوشه ای از این سراب محلی نسبتا مناسب جهت بازدید واستراحت در نظر گرفته شود.

منبع : دانشنامه ی هورامان http://www.sarkav.ir/index.php