پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه: شـناخت خودکشـی، پیچیده‌تریـن و دشـوارترین رفتار انسـان اسـت. بـا این حـال، افراد خودکشـی گرا درسـت مثل من و شما هسـتند. آنها مشـکلاتی دارند؛ ما هم مشـکالتی داریـم. تفـاوت بیـن مـا و آنهـا در ایـن اسـت کـه در آن لحظـه، مـا احسـاس میکنیـم میتوانیـم مشـکالمتان را مدیریـت کنیـم.خودکشـی در سـاده تریـن سـطح، بـه نظـر مـی رسـد کـه راه‌حلـی بـرای یـک مشـکل باشــد. امــا بیشــر مواقــع، بــه نظــر میرســد راه‌حلــی بــرای خیلــی از مشــکالت غیرقابل حـل باشـد. افـکارخودکشـی، زمـان هایـی روی مـی دهـد کـه فـرد در یـک بحـران شـخصی گرفتـار شـده باشـد یـا تحـت استـرس مـداوم باشـد یـا افسردگـی، تـرس از شکسـت و یـا فقـدان غیرقابـل پذیـرش داشـته باشـد.

خودکشـی اشـکال مختلفـی دارد و برخـی از تهدیدهـای خودکشـی تلاشـی بـرای کنترل رفتـار دیگـران اسـت. بـا ایـن حال، اغلـب اوقـات، آرزوی مرگ و فکر خودکشـی نشـانۀ اصلـی افسردگـی درمان نشـده ای اسـت که بهرتیـن درمانهـا را دارد. مهم اسـت بدانید کـه افـکار خودکشـی قویـاً بـا اختلالات شـیمیایی مغز در ارتباط اسـت و ایـن تغییرات مغـزی میتواننـد بـا درمانهـای زیسـتی و روانی مناسـب بهبـود یابند.سـایر مشـکالت هیجانـی و شـخصی میتواننـد جرقه افـکار خودکشـی باشـند، امـا ایـن مشـکلات نیـز بـا مشـاوره، حمایـت و گـذر زمـان برطـرف میشـوند. افـراد خودکشـی گـرا اگـر فقـط یـک راه بـه آنهـا نشـان داده شـود، میخواهنـد زنـده بماننـد.

مطالعات نشان داده اند که اکثریت قریب به اتفاق افرادی که قصد خودکشی دارند معمولا فکر و برنامه شان را به صورت مستقیم یا به اشاره با اطرافیان در میان می گذارند. اگر ما در خانواده، یا جمع های دوستانه و اطرافیان نسبت به این گفته ها حساس باشیم تا حد زیادی می توانیم از خودکشی اطرافیانمان پیشگیری کنیم

برنامـــه بتـــا یـــا (QPR)کـــه متشـــکل از سرواژه ســـه کلمـــه «بپـــرس Question » ترغیـب کـن Persuade » و «ارجـاع بـده Refer »هسـت بـه همیـن منظـور طراحـی شــده و بر این اساس است که ما نسبت به مسائل و مشکلات اطرافیانمان حساس باشیم و در صورت لزوم از مشکلاتشان به خصوص افکار خودکشی بپرسیم و در ادامه آنها را به کمک گرفتن برای حل مشکلات ترغیب کرده و ما نیز به آنها کمک کنیم و یا اگر در این زمینه ناتوان بودیم فرد را به مراکز حمایتی و اورژانش اجتماعی ارجاع دهیم.

اولین قدم، شناخت سرنخ ها و نشانه های هشدار است که به شکل های گوناگونی نشان داده می شوند

عوامل خطر فردی:۱۵ تا ۳۵ ساله بودن.بیش از ۶۵ سال سن داشتن،سابقه‌ی خودکشی در خانواده،وجود بیماریهای مزمن پزشکی،بیماریهای روانپزشکی،انزوای اجتماعی/ کم بودن حمایتهای اجتماعی،مصرف مواد،مورد سوء استفاده جسمی و جنسی قرار گرفتن،علائم روانپزشـــکی:نشانه‌های افسردگی،علائم مثبت سایکوز مانند توهم و هذیان،ناامیدی،بی ارزشی،بی لذتی،اضطراب/ بیقراری،حمله های هراس،خشم،تکانشگری

عـــواملی خطری که در صحبت با فرد مشخص می شوند:مصرف اخیر مواد،افکار خودکشی،قصد خودکشی،نقشه برای خودکشی،دردسترس بودن وسایل مرگبار،سابقه‌ی رفتارهای خودکشی،مشکالت کنونی که برای مراجع غیرقابل حل به نظر میرسد، توهم های دستوردهنده.این موارد عوامل خطری هستند که افراد را مستعد وجود افکار خودکشی می‌کنند. اگر فردی دارای این عوامل است و در صحبتهایش علائم زیر را نشان می دهد صحبت ‌هایش را جدی بگیرید و از بتا استفاده کنید

سرنخهای کلامی مستقیم

تصمیم دارم خودم را بکشم،ای کاش مرده بودم،میخواهم خودکشی کنم،میخواهم همه.چیز را تمام کنم،اگر فلان و فلان اتفاق نیفتد، خودم را خواهم کشت.

سرنخهای کلامی غیرمستقیم یا رمزی:

از زندگی خسته‌ام- هدف ادامه دادن چیست؟خانوادۀ من بدون من بهتر خواهند بود،اگر من بمیرم چه کسی دلش میسوزد؟نمیتوانم بیشتر از این ادامه دهم،فقط میخواهم بروم،از همه چیز خیلی خسته‌ام،تو بدون من بهتریمن آن آدم سابق نیستم،من دیگر تسلیم شدم، زندگی بی‌فایده است،به زودی من اینجا نخواهم بود،دیگر نباید مراقب من باشید،به زودی دیگر مجبور نیستید نگران من باشید

سرنخهای رفتاری:

اهداء بدن به دانشکده پزشکی،تهیۀ اسلحه،جمع کردن قرصت،تعیین تکلیف امور شخصی و مالی برای بعد از مرگ،نوشتن یا بازنویسی وصیتنامه

سرنخهای موقعیتی:

طرد شدن ناگهانی از سوی یکی از عزیزان یا جدایی و طالق ناخواسته

نقل مکان به ویژه نقل مکان های ناخواسته،فوت همسر، فرزند، دوست (به ویژه اگر با خودکشی یا تصادف اتفاق افتاده باشد)،تشخیص یک بیماری کشنده،پرخاشگری و مشاجره با دوستان یا اقوام بدون هیچ دلیل مشخصی،دستگیر شدن و زندان رفتن،پیشبینی از دست دادن امنیت مالی،از دست دادن مشاور یا درمانگر محبوب.

اصول بتا (QPR) مشابه احیای قلبی تنفسی(CPR) یا مانور هایملیخ (یا کشش شکمی) به آسانی یاد گرفته میشود و استفاده از بتا همانند این دو روش،میتواند یک زندگی را نجات دهد.

 بپرس (Question)

نحوۀ سؤال پرسیدن از فرد دربارۀ افکار خودکشی:

از آنجایی که خودکشی نوعی تابو است، پرسیدن از خودکشی ممکن است در ابتدا ناخوشایند یا دشوار به نظر برسد. اما حقیقت این است که شاید شما بهترین شخص در بهترین موقعیت برای تشخیص نشانه‌های خطر بحران خودکشی و پیشگیری از آن باشید. همانطور که شجاعت استفاده از مانور هایملیخ را برای کمک به غریبه ای که با یک تکه گوشت در حال خفگی است دارید، پس میتوانید از بتا هم برای کسی که در معرض خودکشی است استفاده کنید.

در اینجا چند راهنمایی برای کاربست بتا آورده شده است:زمان و مکانی برای پرسیدن سؤال “درباره خودکشی” مشخص کنید.سعی کنید با فرد، تنها یا در جایی خصوصی باشید.مداخلۀ بتا ممکن است یک ساعت زمان ببرد، پس عجله نکنید و حوصله به خرج دهید.اگـر نشـانه هـای خطـر را مشـاهده کرده ایـد و قصـد پرسـش در مـورد افـکار خودکشـی داریـد، در نظـر داشـته باشـید کـه مقدمـه ای مـورد نیـاز اسـت. لازم اسـت ابتـدا نگرانـی و توجه خـود را با بیـان دقیق رفتارهایی کـه موجب نگرانی شما شـده اسـت، نشـان دهیـد. به عنـوان مثـال (من متوجـه غیبت هـای اخیر شما شـده ام و ایـن مسـاله مـرا نگـران کرده اسـت)

گام اول بتا بـا تأییـد و تصدیـق پریشـانی فـرد شروع کنید.

روش غیرمستقیم تر:

“آیا اخیراً غمگین بوده‌ای؟””آیا اخیراً خیلی غمگین بوده‌ای؟”آیا آنقدر غمگین بودهای که آرزوی مرگ کرده باشی؟”یا “آیا هرگز آرزو کرده‌ای کاش به خواب میرفتی و هرگز بیدار نمیشدی؟”یا “میدانـی، وقتـی افـراد بـه انـدازه شما غمگین به نظـر میرسـند، گاهـی آرزو میکنند بمیرند. مـن دارم فکـر میکنـم آیا شما هـم این احسـاس را داشـته‌اید؟”

روش مستقیم‌تر:

“آیا هرگز خواستی زندگی را تمام کنی؟”“آیا دربارۀ خودکشی فکر کرده‌ای؟”

سئوالهای تکمیلی:

وقتـی آدم هـا تحـت فشـار زیـادی قـرار مـی گیرنـد ، گاهـی بـه خودکشـی فکـر می‌کننـد، آیـا شمـا تاکنـون بـه فکـر خودکشـی افتـاده ایـد؟بعضی از افراد می گویند، گاهی اوقات افسردگی و غم آنها چنان شدید است که به فکر خودکشی می افتند ، آیا شما نیز تا کنون به این فکر افتاده اید؟بیشتر افرادی که به خودکشی فکر میکنند، وقتی این سؤال از آنها پرسیده میشود، میخواهند صحبت کنند. اکنون زمان استفاده از گام دوم است: ترغیب کن!

گام دوم: ترغیب کن

نحوۀ ترغیب فرد برای دریافت کمک

ترغیب یک فرد برای پایان ندادن به زندگی‌اش یا دریافت کمک، با اقدام سادۀ گوش کردن شروع میشود. گوش کردن میتواند نجات دهندۀ زندگی باشد. اول گوش کنید سپس ترغیب کنید.گـوش کـردن عالیتریـن هدیـه‌ای اسـت کـه یـک انسـان میتوانـد بـه انسـان دیگـر بدهـد. نصیحـت کـردن، آسـان، فـوری، بـی‌ارزش و اشـتباه اسـت. گـوش دادن نیازمنـد صرف زمـان، صبـر و شـجاعت اسـت امـا همیشـه کار درسـتی اسـت.برای اینکه شنوندۀ خوبی شوید، ابزارهای گوش دادن را درنظر بگیرید:

سپردن تمام توجهتان به فرد.وســط حــرف نپریــدن و صحبــت کــردن تنهــا زمانــی کــه شــخص مقابــل صحبتهایــش تمــام شــود.عجله نکردن برای قضاوت یا محکوم کردن.آرام کردن ترس خودتان به طوری که بتوانید روی شخص مقابل تمرکز کنید.بعد از پرسیدن سؤال “درباره خودکشی” و علنی شدن موضوع خودکشی، به مشکلاتی که با خودکشی حل خواهند شد گوش دهید. حدس‌ها و تردیدهایتان را با سوال پرسیدن وارسی کنید و اگر سر تکان دادنی به نشانه توافق یا بله گرفتید، کمک بزرگی به فرد

کردهاید تا راهی برای زندگی کردن پیدا کند.هدف از ترغیب کردن مشخص است. همه ما میخواهیم کاری برای فرد انجام دهیم.تا قبول کند و کمک بگیرد. پاسخ بله به هر یک از سؤالات زیر نشان میدهد که شما موفق شده‌اید:“آیا همراه من برای ملاقات با یک مشاور می آیید؟”).“آیا به من اجازه میدهید یک قرار مالقات با…ترتیب دهم؟”“آیا به من قول میدهید که …؟”قول گرفتن برای عدم آسیب‌رسانی یا کشتن خود و ادامه دادن به زندگی تا زمان دریافت کمک، روش رایجی برای تسکین و موافقت برای زنده ماندن است.

روی جملاتـی بـا ایـن مضمـون کـه خودکشـی راه‌حل خوبی نیسـت پافشـاری کنیـد و پیشـنهاد کنیـد کـه راههـای بهتـری میتـوان پیـدا کـرد.روی راه‌حل مشکلاتی تمرکز کنید، نه روی راه حل خودکشی.حقیقت  درد شخص را بپذیرید اما راه‌حل‌های جایگزین ارائه کنید.امید را با هر شکل و روشی القا کنید

امتنـاع از پذیرفـن کمـک بـه ایـن معنـا نیسـت کـه بتـا شکسـت خـورده اسـت. در حقیقــت خـلاف آن درســت اســت. در حــال حــاضر، قوانیــن کــرۀ زمیــن بــه کســی اجــازه نمی دهـد بــدون بهــره مندی از خدمات درمانی خودش را بکشــد. ممکــن اسـت درمـان اجبـاری لازم باشـد. در یـک کلام، هیچکـس حـق نـدارد بـدون اینکـه اول فرصتـی بـه خـود بـرای دریافـت کمـک بدهـد خودکشـی کنـد. در فلسـفۀ ایـن قانـون، خودکشـی راه‌حـل قابـل قبولی بـرای مشـکلات زندگی نیسـت.

بـا زنـگ زدن بـه شمـاره‌هایی اضطراری یـا بـا تمـاس بـا ۱۲۳میتوانیـد بـا نحـوۀ دسترسـی بـه درمانگـران مرتبـط آشـنا شـوید تـا در صـورت نیـاز، ارزیابـی لازم بـرای بسـتری شـدن احتمالـی در بیمارسـتان را انجام دهند.

با دشوار ساختن خودکشی،میزان خطر را کاهش دهید

برخی افراد خودکشــی گرا تکانشــی اند. افــراد مبتلا بــه دردهای روانشناختی حــاد، درک نمی کننـد کــه ایــن درد گـذرا اســت. بــرای کمک بــه کاهــش خطــر آســیب بــه خــود بــا اقدامهــای تکانشــی یــا حتــی از پیــش تعیی نشــده، خــوب اسـت کـه همیشـه اسـلحه، سـوئیچ اتومبیـل، داروهـا یـا دیگـر وسـایلی کـه یـک شــخص میتوانــد بــه خــودش آســیب بزنــد یــا خــودش را بکشــد دور کنیــد. بــا محـدود کـردن دسترسـی بـه ابزارهـای خودکشـی، شـاید بتوانیـد تـا برطـرف شـدن درد، یافـتن راه‌حـل و احیـای امیـد، زمـان مـورد نیـاز را بخریـد. حـذف ابزارهـای خودکشـی بـه خـودی خـود یـک اقـدام امیـدوار کننـده اسـت.

گام سوم: ارجاع/نحوه ارجاع فرد برای دریافت کمک:

آخرین گام در بتا ارجاع است. چند راهنمایی کلی در اینجا آمده است:بهترین ارجاع حالتی است که شما شخصاً فردی را که نگرانش هستید پیش یک متخصص سلامت روان یا سایر متخصصان مرتبط ببرید.دومین ارجاع مناسب حالتی است که شخص موافقت میکند که پیش متخصص برود و شما میدانید که واقعاً قرار ملاقاتی ترتیب میدهد. سومین ارجاع مناسب، جلب موافقت شخص برای قبول کمک حتی در آینده است.بیشتر افراد خودکشی‌گرا که با دریافت کمک موافقت میکنند، با صداقت شایسته ای عمل خواهند کرد و کمکی که نیاز دارند میگیرند،اما ما توصیه میکنیم، در صورت امکان، شما شخصاً فرد را پیش کسی که میتواند کمک کند ببرید.

اگر هیچ مشـاور یا متخصص کمک رسـانی را نمیشناسید، به مرکز مشـاوره ، صـدای مشـاور سـازمان بهزیسـتی، اورژانـس اجتماعی یـا اورژانـس زنگ بزنیـد و برای ارجاع سـؤال بپرسـید. شما همیشـه میتوانید برای دریافت مشـاورۀ رایگان با متخصصان آموزش دیـده اورژانـس اجتماعی با شماره تلفن ۱۲۳ تمـاس بگیرید.

شماره تلفن های اضطراری:

اورژانس کشور (۱۱۵) شبانه روزی

آتش نشانی (۱۲۵) شبانه روزی

اورژانس اجتماعی (۱۲۳) شبانه روزی

خط ملی اعتیاد (۰۹۶۲۸)  ۸ الی۲۱

مشاوره تلفنی بهزیستی کشور (۱۴۸۰)  ۸ الی ۲۱

مرکز مشاوره بیماری های رفتاری (۳۰۳۰۶۶۵۹) ۸ الی ۲۱

مشاوره تلفنی مرکز مشاوره دانشگاه تهران((۶۶۹۶۲۳۷۷  ۱۶ الی ۲۱

گردآوری و تنظیم: روابط عمومی بهزیستی شهرستان پاوه