به گزارش سلام پاوه :گروه هم اندیشی پاوه یکی از گروههای فعال منطقه اورامانات است که با حضور جمعی از فرهیختگان، اساتید دانشگاه و فعالان حوزه های مختلف شکل گرفته است و به شکلی تخصصی و جدی موضوع توسعه پایدار شهرستان پاوه را دنبال می کند.در ادامه این نشست های تخصصی گفتگویی با موضوع  «بازارچه مرزی شوشمی؛ فرصت ها، چالش ها» با حضور فرنام طاهرپور، بازرگان و فعال اقتصادی حوزه مبادلات مرزی در این گروه به شکل مجازی برگزار گردید.

محوریت مباحث مطروحه و جمع بندی مطالب ارائه شده توسط نظام سلیمانی از جوانان توسعه گرای منطقه اورامانات، انجام گرفته است. در ادامه این گفتگو را می خوانید:

جناب آقای طاهرپور؛ جنابعالی به دلیل حرفه خویش بخوبی با دروازه های مرزهای مختلف کشور _بویژه در غرب کشور_ آشنا هستید؛ از وضعیت مرز شوشمی بفرمایید. در مقام مقایسه روند پیشرفت و گسترش فعالیت های بازارچه شوشمی  نسبت  به سایر بازارچه ها را چگونه ارزیابی می فرمائید ؟

همانطور که واقف می باشید مناطق مرزی به عنوان مناطق خاص جغرافیایی و اهمیت مهم آن ها در همگرایی کشور ها از لحاظ اقتصادی ،سیاسی،اجتماعی همواره مورد توجه تحلیل گران و برنامه ریزان بوده و می باشد از این رو نیازمند مدیریتی کارآمد بوده که زمینه افزایش ضریب امنیت و گسترش روابط اقتصادی را به بار بیاورد که این مهم از طریق بازارچه های مرزی امکان پذیر میباشد. توسعه مناطق مرزی و مهم ترین موضوع کاهش بیکاری و ایجاد امنیت پایدار را نصیب می گرداند چرا که اقتصاد مردم مرز نشین هم جدای از دیگر فعالیت های اقتصادی بیشتر در گرو مرز می باشد.

چنانچه امورمرتبط با مرز سازماندهی شوند قطعا رونق اقتصادی به بار می آورند و یکی از اهداف اقتصادی اسلام و کشور که تامین رفاه عمومی و مبارزه با فقر و توسعه اقتصادی را ایجاد می نماید.  شهرستان پاوه دارای ۷۹کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق میباشد که از این مقدار ۴۲کیلومتر مرز آبی و ۳۷کیلومتر مرز خشکی میباشد که قطعا ظرفیت بی بدیلی برای منطقه محسوب میگردد که صد البته در صورت شناخت کامل و رفع گره ها و‌موانع اقتصادی.

اساسا باید مشخص نمایم پیشرفت در مرز را چه نوع تفسیر نماییم با معیار ها ی (صادرات،واردات، راه ارتباطی مناسب ،وضعیت رفاهی و امکانات ،اتصالات اینترنت،فیبر نوری،مدیریت و..). تمام موارد ذکر شده در مورد نواقص مرز شوشمی برقرار می باشند که اراده ای برای حل آن ها در طول سالیان دیده نشده است. از ۴۰ بازارچه مرزی مشترک کشورمان ۲۸ بازارچه فعال می باشند و بقیه عمدتا در حال رکود میباشند که البته دارای مجوز های رسمی هم می باشند اما به دلیل عدم تمایل کشور مقابل یا نزدیک بودن به سایر بازارچه ها به حال غیر فعال تبدیل گشته اند. شاید این موضوع هم در خصوص شوشمی صادق باشد.

با توجه به تجربه چندین ساله فعالیت اقتصادی در مرزهای ایران پهناور گاها طرف های عراقی علیرغم استقبال از روند ترخیص کالایشان در مرز شوشمی به علت نبود فضا در مرز به ناچار تغییر نظر می دهند که بزرگترین معضل مرز شوشمی میباشد. من سال ٧٧ فعالیت خود را در مرز شوشمی شروع کردم و همان سال آمار صادرات و وارادت شوشمی از پرویزخان _که اصلا حرفی برای گفتن نداشت_ خیلی بالاتر بود و حتی از باشماق.  ولی متاسفانه با توجه به گسترش و وسعت همین بازارچه ها، با مدیریت درست آن شهرستان ها  و درخواست نماینده و مسئولین، آن ها چنان پیشی گرفتند که مرز شوشمی در تمام کردستان عراق به دست فراموشی سپرده شده است.

در تمام بازارچه ها ملک و زمین خصوصی مردم نیز وجود دارد ولی خیلی جالب است همین ملک و زمین را در پرویزخان و باشماق با صاحب ملک توافق کرده و به بازارچه ها اضافه شده درحالیکه همین مرز تا به حال با یک نفر از مردم شوشمی جهت توافق و خرید زمین که حق مسلم آن مردم میباشد نشستی نداشته اند تا زمین ها را خریده و به بازارچه اضافه گردد. پس  ما در مرز شوشمی فعلا در مالک بودن دولت یا اشخاص مانده ایم و این یک نوع شکست بزرگ میباشد. بازراچه ای با این همه قدمت تاریخی حتی برای محل تخلیه و بارگیری هم نتوانسته خودی نشون بدهد.

اصلیترین مشکل که باعث می شود بازارچه شوشمی رو به ضعف برود؛ نبود جاده استاندارد است که یکی از مهمترین مسایل موجود میباشد و خود باعث ازدست دادن بازار شده است. به نظر من نماینده محترم بزرگترین خدمت به پاوه و اورامانات را میتواند با تصویب یک طرح جاده کمربندی حدفاصل گردنه شمشیر تا انتهای زمین های روستای نوریاب محقق سازد. یک کالای ترانزیتی به آسانی نمیتواند از پاوه رد شودد وهر راننده ای که بخواهد بار ترانزیتی حمل نماید باید از شهر عبور کند. و مهمتر از آن با احداث کمربندی، مشکل ترافیک شهر که تاثیر مستقیم بر کسبه پاوه گذاشته بر طرف  می شود.

 مورد بعدی امکانات رفاهی مرز میباشد. متاسفانه دراین مدت حتی دریغ از یه آب لوله کشی و دستشویی و رستوران و حتی یک سالن برای نشست با همتای عراقی جهت گفتگو. مستحضر هستید برگ برنده مرزها، امکانات رفاهی آن است که در کشور مقابل زبان زد می شود و خود باعث جلب توجه تجار میگردد. که متاسفانه مرز شوشمی از این قاعده مستثنی گردیده است و هیچگونه امکاناتی ندارد.

مورد بعدی که میتوان مورد بحث قرار داد موضوع ورود و خروج بازرگان و یا نماینده آنها به راحتی به مرز شوشمی تمام مرزهای غربی طرف عراقی با گذاشتن یک کارت شناسایی به راحتی وارد بازارچه ها میشوند. ولی یک عادت بد مربوط به سی سال گذشته در مرز شوشمی وجود دارد تا طرف ایرانی به درب بازراچه مراجعه نکند حقی برای ورود به آن بازرگان رو نخواهند داد و همین امر در ذهن طرف عراقی یک بی ارزشی یا سلب اعتماد حساب میگردد و باعث دوری گرفتن آنها از شوشمی شده است.

پس نهایتا اساسی ترین موارد گسترش و پیشرفت را در منطقه تبادلات تجاری یا همان بازارچه را میتوان در مجموع :١-مساحت و فضای موجود در بازارچه ٢-نبود جاده کمربندی  ٣- فراهم نمودن امکانات رفاهی باتوجه به درآمدی که از محل بازارچه روزانه اخذ میگردد ۴- احترام گذاشتن متقابل به بازرگانان ایران وعراق از سوی دوایر دولتی و … .

جنابعالی خدمات در حوزه ارتباطات و زیر ساخت های موجود در بازارچه شوشمی را چگونه ارزیابی می فرمائید ؛ چه اقدام های بیشتری لازم است در این حوزه انجام شود.

 در حوزه ارتباطات در حال حاضر  گمرک و بازارچه شوشمی از امکانات مناسبی برخوردار نیست. چندین سال است که بحث رسمی بودن و تردد مسافر را در رابطه با مرز شوشمی می شنویم در حالیکه هنوز فیبر نوری در این مرز که اساسی ترین زیر ساخت ارتباطی  میباشد؛ اجرایی نشده که حداقل صادرات را به آسانی  انجام داد. بقیه مسائل به جای خود.

با بازگشایی مرز شوشمی و انجام صادرات با شرایط آن زمان، یک باسکول تعبیه شده که  بعداز سی سال همان باسکول در مکان اولیه خود قرار دارد.

مهمتر این که بازارچه رسمی شوشمی حتی تا به حال سرور مجزا ندارد یعنی گمرک پاوه و شوشمی حتی یک شعبه حساب نمی شود که این موضوع برای تجار و بازرگان و تولیدکننده بسیار مشکل ساز می باشد و برای انجام امورات خروج کالا به مشکلات حاد برمی خورند و در حال حاضر بسیاری از کالاهای صادراتی به دلیل نبود سرور مجزا اجازه ورود به شوشمی رو ندارند.

و مسئله دیگر نبود ساختمان اداری گمرک، درب خروج، درب ورود که این خود هرکدام در این شرایط زمانی و گمرک الکترونیک باید مجزا باشند. یک کامیون در حال حاضر در شوشمی به دلایل نبود این شرایط به اندازه ۴ کامیون امورات اداری دارد و یک بازرگان احتیاج به زمان دارد که بتواند رقابت را در کشور مقصد به دست بیاورد که این رقابت برای هیچ بازرگانی وتولیدکننده ای در شوشمی امکان پذیر نیست وارزش ریسک ندارد.

جنابعالی مشکلات ومعضلات اقتصادی مردم در مناطق مرزی را چگونه ارزیابی می فرمایید؛ راهکارهای بهبود شرایط اقتصادی مردم مرزنشبن را از حیث (اقتصادی) را جنابعالی چگونه می بینید؟ فرصت های شغلی متناسب با پتانسیل مرز و بازارچه مرزی شوشمی را چگونه ارزیابی می فرمائید.

عدم اشتغال پایدار و مناسب از معضلات منطقه می باشد و با وجود ظرفیت مرز نیازمند مدیریت قوی و کارآمد می باشد. مرز شوشمی در صورت ایجاد ظرفیت هایی که قبلا عنوان گردید؛ می تواند راهگشا باشد. عدم مدیریت مناسب ظرفیت مرز مذکور تاثیری در اقتصاد مردم شهر نداشته است و جهشی ایجاد نگردیده و به بیان مردم عملا ظرفیت شوشمی برای شهر ترافیک به ارمغان آورده  است که به نظر بنده ایجاد مدیریت مناسب و استفاده موثر می توان مشکلات را تا حدی تسهیل و گشایش ایجاد نمود و از مهاجرت جمعیتی جلوگیری کرد.

کاهش فعالیت های اقتصادی مرزنشینان از جمله شرکتهای تعاونی و پیله وران، به دلیل اجرای نادرست سیاست ها موجب شده تا سفره مرزنشینان در این سالها کم رنگ تر شود و بر بیکاری آنها بیافزاید. بازارچه مرزی یک پتانسیل و نعمت است برای این شهرستان مرزی و بخش های مربوطه آن، ولی این نعمت مدیریت درست و سازوکار میخواهد. وقتی که بازارچه شوشمی گسترش یابد و درگاه های بیشتری از طرف گمرک ایران به آن تعلق گیرد خود بخود در آن منطقه به علت افزایش فرصت شغلی، باعث به وجود آمدن اشتغال و درآمد میگردد و این خود باعث شغل پایدار برای مردمان منطقه می شود.

با توجه به آنکه مناطق مرزی به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی از مناطق محروم به‌شمار می روند، تقویت تعاونی های مرزنشینان و سایر تشکل های اقتصادی فعال در مرزها و توسعه مبادلات مرزی به طور حتم موجب رونق اقتصادی و ایجاد رضایت مرزنشینان و بهبود وضع معیشت مردم شود. و این فقط با همت و کمک مسئولین قابل انجام میباشد.

از نظر جنابعالی روند مناسب در واردات و کولبری در مرزشوشمی را که در جهت منافع فعالان اقتصادی، مردم و منطقه باشد، چگونه و باید به چه شکل باشد؟

قبل از بحث در این زمینه، مایلم به نقل از گذشتگان در خصوص توسعه اقتصادی شهر در چند سال گذشته بحثی را مطرح نمایم. در سالیان گذشته شهر پاوه به عنوان مرکز فعالیت اقتصادی با استفاده از این ظرفیت را دارا بود. چرا در حال حاضر منطقه مرزی این شهر با نبود ساماندهی مناسب پدیده نامیمون کولبری را شامل شده؛ که زیبنده نیست و نقش منطقه صرفا انتقال اجناس و کالا به صورت غیر قانونی به شهرستان های همجوار و مرکز را در پی داشته است. این وضعیت در صورت استفاده موثر و ساماندهی در منطقه می توان شور و انگیزه را به بازاریان پاوه به سان سالیان گذشته برگرداند و از افزایش سرسام آور قیمت ها (جنس ،کالا) تا حدی کاسته شود.

پیشنهاد می گردد با توجه به تصویب جدید هیئت دولت نسبت به عدم پرداخت سود بازرگانی و ورود ١٠٠ نوع کالا به صورت رسمی به عنوان همان کولبری برنامه ای تنظیم شود که کالای وارداتی به هر شیوه ای که مسولین محترم شهر صلاح میدانند این کالا بعد از ورود از گمرک شوشمی در شهرستان پاوه و یا حتی نوسود و نودشه با احداث مرکز خریدهایی که اکنون در خود شهرستان و بخش ها موجود میباشد؛ قرار گیرد.

این کالاها وقتی با تخفیفی که از سوی دولت برای مرزنشینان در نظر گرفته شده است وارد شود خود فرصتی مناسب برای تبلیغ و گسترش فعالیت اقتصادی در کشور برای شهرمان میشود. با ورود هموطنان به شهرستان به بهانه خرید کالای مرزی خود باعث تمام اتفاقات دیگر ازجمله گردشگری  وتفریح وخرید و…. خواهد شد.

بارها من وهمکارانم تصمیم گرفتیم که خودمان کالای وارداتی را از کشور مبدا خریداری نموده و از کارت مرزنشینان استفاده شود و در پاوه مرکز خریدی احداث شود تا این کالاها در همان مرکز به فروش رود و جلوی انتقال کالا گرفته شود ولی متاسفانه هیچ کمکی نشد. همانطور که همه مستحضر هستید به آسانی بعداز ورود از مرز به شهرستان های همجوار ارسال میشود که هیچ سودی برای شهرستان ما ندارد و با مبلغ ناچیزی از کارت مرزنشینان سوءاستفاده میشود.

امیدوارم که با همفکری و هم اندیشی شما بزرگوارن این معضل وارادات کالا به صورت کولبری ساماندهی شود که قطعا باعث رونق و اشتغال زایی شهرمان خواهد شد.

 جنابعالی مقررات و ‌قوانین موجود در بازارچه شوشمی را در جهت توسعه مبادلات چگونه ارزیابی می فرمائید؟

در خصوص اینکه مقررات و ‌قوانین بازارچه ها در جهت توسعه مبادلات عمل می کند یا خیر باید گفت مقررات و قوانین که به طور رسمی و ابلاغ بخشنامه ای می باشد و با تایید و گذر از مراجع کاملا پذیرفته و مقبولیت دارد که البته  نیاز به اصلاحاتی داشته باشد اما وجود مدیریتی که قانون شکنی ننماید بلکه قانون را منعطف نماید تفاوت دارد. در این راستا پیشنهاد بنده این است که برای ایجاد توسعه ، مدیریتی این چنینی لازم میباشد که البته سو تعبیر برداشت نگردد و کلی عنوان مینمایم.

انتظار می رود واگذاری اداره امور بازارچه ها با اولویت قرار دادن گمرکات و مکانیزم های نظارتی همراه باشد. با منظور متعادل ساختن برخوردهای بروکراتیک و کوتاه شدن صفوف انتظار و تشریفات قانونی در بازارچه های مرزی با هماهنگی ارگان های ناظر بر اداره اموربازاچه اقدامات تسهیل گری فعال شود. نظر به متفاوت بودن توان بازرگانی و اقتصادی استانها و محدودیت کالایی در مرز طرف مقابل تغییرات متناسب با توان مبادلاتی به عمل آید. امتیازاتی به ساکنین منطقه تعلق گیرد البته موجبات سواستفاده افراد سود جو را فراهم نیاورد.