پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : دکتر صفر ولدبیگی*در چند روز اخیر تکاپو و تقلای فراوانی در میان مسئولان،هنرمندان و مردم هورامان در جریان است تا شاید این مکان جغرافیایی با پشتوانه های غنی فرهنگیش بتواند مورد پسند و تایید چشمان نافذ “حسام مهدی”ارزیاب مصری سازمان یونسکو قرار گرفته و با این ثبت جهانی دروازه ای از توجه و حمایت جامعه جهانی به این منطقه تاریخی و البته محروم گشوده گردد و موهباتی نصیب مردمانش گردد.در این جنب و جوش سعی گردیده فرهنگ هورامان با تمام اجزایش به نمایش ومورد ارزیابی قرارگیرد. پیشینه ها و جاذبه هایی در حوزه های: معماری،موسیقی،دین و عرفان،صنایع دستی،خوراک و پوشاک و… . در این میان از شاخصها و امتیازات فرهنگ هورامان که می تواند در پروسه ثبت جهانی شدنش، کمکی شایان و مساعدتی چشمگیر داشته باشد آواز،ترانه ها و موسیقی اصیل و ناب هورامان است. 

در این راستا دیروز پنج شنبه سوم مهرماه در شهر پاوه با درخواست مجریان پرونده ثبت جهانی شدن هورامان از کاک “طاهر ولدبیگی”در جهت نمایش وبازدید ارزیابان از آرشیو منحصر بفردش در موسیقی هورامان، این آرشیو در خانه شخصیشان به محل موزه مردم شناسی پاوه انتقال و مورد بازدید،ارزیابی وتحسین نماینده سازمان یونسکو قرار گرفت. آقای حسام مهدی وهمراهانش با وجود مشغله کاری فراوان وضیق زمانی با اختصاص۱۵دقیقه از وقتشان، بازدید وبررسی حساس،ظریف ومسئولانه از این مجموعه نفیس داشته وبا اظهار وجد وخوشحالی از وجود چنین گنجینه موسیقی وآواز نایاب در هورامان با موبایل شخصی مبادرت به تهیه چند قطعه عکس نموده تا علاوه بر یادگار ماندن بعدا ارزیابی دقیقی از این مجموعه داشته باشد.(از همکاریها وهمراهیهای کاک هادی شریفی ،کاک سیامک رحیمی وکاک مظفر ولدبیگی در امر نمایش وارزیابی این آرشیو سپاسگذاریم )

در جهت آشنایی بیشتر مردم عزیز،مدیران اجرایی و مجریان پرونده ثبت جهانی شدن هورامان با این مجموعه ارزشمند، مطلبی نگاشته که تقدیمتان میگردد:

“خزانه دار یک ملت”

بخشی از میراث ارزشمند بشری به هورامان، مهد تاریخ و تمدن خاورمیانه برمیگردد.فرهنگ و هنر مانای هورامان صفحاتی از کتاب قطور تاریخ حیات بشریت را به خود اختصاص داده است.از ستونهای استوار،اصیل و جاودانه فرهنگ هورامان نیز آفرینش موسیقی،آواز و ترانه هایش از دامن مادر طبیعت بکرش می باشد.در طی کمتر از یک قرن گذشته از آنجایی که موسیقی وآواز هورامان امکان ثبت وضبطش فراهم گردیده،به شهادت واعتراف همه ساکنان این دیار،هنرمندی بزرگ،شهیر،اصیل وناجی آواز هورامی چنان”عثمان هورامی” در این سرزمین خلقت نیافته و ظهور مجدد چنین اعجوبه ای در آینده نیز بیشتر امری محال است تا ممکن.اما حوادث تلخ روزگاران تنها ۳۵سال مردمان هنرپرور این سرزمین را ازچنین موهبتی بهره مند گردانید وبه جفای زمانه چنین آوازیی اهورایی به یکباره به خاموشی گرایید وفغان واندوهی بسیار نصیب طبع هنردوست این مردمان گردید.وقوع حوادث تلخ بعدی در این خطه چون جنگ،آواره گی، بی خانمانی و کوچهای اجباری بسیاری از آوازها وترانه های اصیل ضبط شده از این هنرمند نامی ودیگر هنرمندان را به یغما و فنا برده و روز به روز از موجودیت آوازهای اصیل ضبط شده کمتر وکمتر گردید تا جاییکه کابوس شوم محو وفراموشی همیشگی آواز هورامان بر این سرزمین مستولی گردید،تا اینکه مردی از جنس عشق وخدمت بپا می خیزد و با رنج وعشقی ۴۰ساله، ناجی ومبلغ راستین آواز هورامان میگردد.
کاک”طاهر ولدبیگی نوریابی”چنان گنجینه ای فاخر از آواز هورامان را شناسایی، بنیان و پاسداری مینماید،که نه فقط موسیقی و ترانه های این ملت را از نیستی و نابودی رهایی داده،بلکه آنرا بصورت آرشیوی منظم و شناسنامه دار،هویت و خلقتی دوباره بخشیده که از هر گزند و تهدیدی نیز در امانند.به حقیقت زحمات و رنجهایی که کاک طاهر یک راننده وانت بار بی سواد با ۷ نفر عائله در راستای تهیه این مجموعه متحمل گردیده چندین موسسه و تشکیلات طویل و عریض با بودجه های کلان نمی توانند آنرا تحقق و به سرانجام رسانند.

در جهت آشنایی با این کلکسیون گرانبها ذکر چند نکته ضروریست:

۱-این مجموعه هم اکنون شامل ۱۰۲۶(یکهزار وبیست وشش)نوارکاست با مارک سونی، متحدالشکل و رنگ و سایز میباشد که در طول چهل سال گذشته، از میان تقریبا ۲۵ هزار نوار کاست قدیمی فرسوده و معیوب با ظرافت،حساسیت،صبر،عشق و تخصصی منحصربفرد استخراج،ترمیم،باز آفرینی گلچین و سازماندهی گردیده اند.

۲-برای جمع آوری و تهیه این آرشیو یگانه ،شخص کاک طاهر بیشتر اوقات به تنهایی و گاها به همراه تنی چند از دوستان،صدها کیلومتر با وانت بار شخصیش وگاها پای پیاده در گرما وسرما،جاده های خاکی وکوره راههای پرفراز ونشیب بیش از ۳۰۰روستا،شهر وییلاق و ۹۰۰ منزل،خانه باغ وکپر دورافتاده ومتروکه هورامان را طی طریق و دق الباب نموده است.

۳-از نکات ارزشمند این گنجینه نوارکاستها به نسبت سایر آرشیوهای احتمالا موجود در گذشته و حال می توان به مواردی چون:کمیت و تعداد وافر آنها،کیفیت بی نظیرشان،اصالت،نایابی وکمیابی شمار فراوانی از آنها،نظم،ترتیب،همسانی وهمشکلی همه آنها،شناسنامه اختصاصی کتبی وشفاهی برای هر کاست،حفظ و نگهداری از این مجموعه در بهترین ومطمئن ترین شرایط ممکن است.علاوه بر اینها سهولت دسترسی و بهره مندی علاقه مندان و مشتاقان،کارشناسان آواز هورامان به این آرشیو گرانبها، ارزش،فایده و ضرورت آنرا دوچندان نموده است.

*صفر ولدبیگی چهارم مهرماه۹۹پاوه