پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : اکوتوریسم: نوعی توریسم است که ضمن حفاظت از منابع طبیعی، رفاه وآسایش و ارزش های اجتماعی مردم محلی را نیز حفظ می کند.

توسعه اکوتوریسم مزایای طبیعی، زیست محیطی و فرهنگی را به دنبال دارد و اگر در مناطق روستایی باشد، فرصت های شغلی، ایجاد درآمد اضافی، فقرزدایی را در این مناطق به ارمغان می آورد، اما همواره خلاء برنامه ریزی کارآمد در جهت توسعه اکوتوریسم در مناطق روستایی احساس می شود. در پژوهشی که سال ۱۳۹۴ در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان راهبردهای توسعه اکوتوریسم در مناطق روستایی در دانشگاه تهران دفاع شد منطقه ی نمونه ی دهستان شیوه سر از توابع بخش باینگان با روش swot مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که مناسب دیدم با توجه به بحث های کنونی پیرامون ثبت جهانی اورامانات نقاط قوت،ضعف، فرصت وتهدید عنوان شده در این تحقیق را به خوانندگان و علاقه مندان به این مبحث ارائه نمایم.

عوامل داخلی شامل تجزیه و تحلیل خرد و کنکاش از مسائل درون ناحیه ای، جاذبه ها، امکانات و خدمات موجود از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیطی، برای نیل به اهداف است.

نقاط قوت

۱) آگاهی مردم نسبت به محل زندگی خود
۲) وجود امنیت در منطقه دهستان شیوه سر
۳) رواج آداب و رسوم سنتی و محلی
۴) وجود فضاهای تفریحی و اکوتوریستی
۵) چشم اندازهای زیبا و منحصر به فرد به همراه فضاهای سبز وباغات
۶) وجود محیط آرام وبی سر و صدا
۷) آب وهوای معتدل از اواسط بهار تا اواخر پاییز
۸) بارز بودن خدمات گردشگر پذیری و مهمان نوازی در میان ساکنان منطقه(نگرش مثبت مردم به گردشگری)
۹) وجود ارتفاعات و قلل مرتفع جهت انجام ورزشها و تفریحاتی از قبیل کوهنوردی و راهپیمایی و …
۱۰۱) روستاهای بکر با پوشش، گویش وآیین های محلی
۱۱) وجود جلوه های از زندگی عشایری در منطقه
۱۲) عرضه ی گیاهان خوراکی و دارویی، لبنیات ارگانیک توسط مردم روستاهای منطقه
۱۳) وجود پهنه های زیستی وجانوری
۱۴) وجود احساس تعلق خاطر مردم منطقه به موطن اصلی

نقاط ضعف

۱) کمبود وضعف مراکز اقامتی متنوع با درجه های متفاوت برای اسکان گردشگران
۲) اقامت کم گردشگران در منطقه
۳) ضعف اطلاع رسانی های کافی در خصوص معرفی جاذبه ها و امکانات گردشگری
۴) فقدان برنامه ریزی صحیح در استفاده از قابلیت ها و توانمندی های موجود
۵) فقدان وجود نیروهای متخصص و آموزش دیده
۶) فقدان وجود برنامه ریزی اکوتوریسم و سرمایه گذاری های دولتی در این منطقه
۷) ضعف مدیریتی و فقدان ثبات مدیریتی در بین نهادهای اداری منطقه
۸) حساسیت محیط طبیعی در قبال پیامدهای هر گونه اقدامات عمرانی
۹) تخریب باغ های روستاهای منطقه و از بین رفتن مراتع و پوشش گیاهی
۱۰) روند رو به رشد مهاجرت از منطقه در سنین کار
۱۱) آلودگی منابع آب منطقه
۱۲) وجود تفکرات افراطی مذهبی در بین برخی از افراد منطقه
۱۳) حصار کشی غیر قانونی مراتع منطقه توسط مردم ساکن در منطقه
۱۴) وجود نزاع های قبیله ای و عشایری در منطقه
۱۵) ضعف شبکه ارتباطی درون منطقه وخاکی بودن بعضی از مسیرها
۱۶) نامناسب بودن زیرساختهای گردشگری منطقه( جاده ها، خدمات بهداشتی و…)
۱۷) غلبه سفرهای روزانه در منطقه
۱۸) چرای بی رویه و تخریب مراتع و عرصه های طبیعی توسط کوچ نشینان
۱۹) ضعف سرمایه گذاری در توسعه خدمات و زیر ساخت های گردشگری ( دولت، نهادهای محلی،مردم)

عوامل بیرونی این جزء شامل شناسایی و تجزیه و تحلیل از عوامل کلیدی در محیط خارج ناحیه است که تاثیر بالقوه بر مدیریت و برنامه ریزی گردشگری در ناحیه دارد.

تهدیدات

۱) تضعیف فرهنگ محلی و از بین رفتن پاره ای آداب و رسوم با ورود گردشگران
۲) افزایش تخلفات اجتماعی و بزهکاری با ورود گردشگران به نواحی گردشگری
۳) افزایش مشکلات زیست محیطی به واسطه فعالیت های اکوتوریسم
۴) افزایش قیمت زمین و بورس بازی آن در منطقه به دلیل گسترش فعالیت های گردشگری
۵) فصلی بودن ورود گردشگران به منطقه

فرصتها

۱) افزایش انگیزه گردشگران برای سفر مجدد به منطقه
۲) افزایش توجه دولت به برنامه ریزی و سرمایه گذاری در بخش گردشگری
۳) نزدیکی منطقه به مسیرهای گردشگری اصلی ملی
۴) افزایش توجه مسئولان محلی به جذب گردشگر به منطقه
۵) افزایش تمایل مردم به حضور در طبیعت های بکر
۶) رواج فرهنگ استفاده از محصولات ارگانیک و طبیعی در جامعه
۷) تلاش نهادهای مردمی ومحلی جهت حفاظت از طبیعت و اکوتوریسم
۸) وچود پیوند های قومی وطایفه ای در دو سوی مرز با کردستان عراق

راهکارهای اجرایی توسعه اکوتوریسم در منطقه

۱- فراهم نمودن امنیت در منطقه: اولین گام برای تحقق اهداف اکوتوریستی است و در غیر این صورت تمام فعالیت ها در این زمینه بی ثمر رها خواهد شد. با توجه به وسعت دهستان شیوه سر لازم است پایگاه های بسیج محلی فعال شده و با تشکیل گروه های گشت و بازرسی سطح نظارت در این مناطق را افزایش دهند و با مزاحمین امنیت و آسایش گردشگران برخورد شدید و قانونی شود.

۲- برگزاری اردوهای گردشگری با همکاری هیئت های کوهنوردی و فدراسیون های ورزشی مانند کوه پیمایی، صخره نوردی، به مناسبت های مختلف موجب ترویج فرهنگ طبیعت گردی در بین اقشار مختلف مردم خواهد شد.

۳- تهیه بروشورها، چاپ نشریات و ایجاد یک سایت اینترنتی با کمک اداره میراث فرهنگی و گردشگری، فرمانداری، شهرداری ودهیاری ها به صورت مشترک و هماهنگ می تواند نقش موثری در ارتقاء کیفی تبلیغات و اطلاع رسانی از مناطق اکوتوریستی دهستان شیوه سر داشته باشد.

۴- تشویق سرمایه داران محلی با ایجاد یک شرکت سرمایه گذاری خصوصی در زمینه بهره برداری از مناطق اکوتوریستی موجب بهبود مدیریت اجرایی و به نتیجه رسیدن هر چه سریع تر پروژه های گردشگری در سطح دهستان شیوه سر خواهد شد.

۵- دخالت دادن مردم محلی در امور اجرایی و طرح های گردشگری نقش مهمی در موفقیت اهداف اکوتوریستی و حفظ محیط زیست خواهد داشت و چون رفاهشان به کیفیت این منابع و محیط زیست بستگی دارد، از هر گونه تلاش به منظور حفظ آن دریغ نخواهند کرد.

۶- تبدیل کاربری خانه های سنگی ییلاقی عشایر منطقه به مراکز اقامتی- سیاحتی موجب تقویت حس ارتباط با گذشته های این سرزمین شده و انگیزه گردشگران را برای بازدید از مناطق اکوتوریستی افزایش می دهد و از سوی دیگر باعث توجه عمومی به فرهنگ و سنت مردم منطقه خواهد شد.

۷- برگذاری فستیوال های فصلی جهت فروش لبنیات و محصولات اورگانیک و صنایع دستی منطقه.

۸- از میان برداشتن حصارکشی های غیر قانونی درمراتع ومناطق اکوتوریستی جهت تردد و عبور و مرور آسان گردشگران.

۹- تهیه و تصویب طرح جامع گردشگری منطقه و ساماندهی و هدایت گردشگری در چارچوب طرح مصوب.

۱۰- انجام تبلیغات مورد نیاز از طریق رسانه های گروهی، رادیو، تلویزیون، روزنامه ها.

۱۱- ایجاد واحد های اطلاع رسانی گردشگری در سطح منطقه و انتشار و توزیع اقلام اطلاعاتی نظیر نقشه های راهنما، بروشورها، معرفی مراکز تفریحی و نحوه دسترسی به آنها، نحوه ارائه خدمات مورد نیاز گردشگران.

۱۲- ایجاد نمایشگاه های گردشگری برای معرفی هر چه بیشتر و بهتر منطقه و جاذبه ها و توانمندیهای آن.

۱۳- توجه بیشتر به مسائل ایمنی و امنیتی در گردشگری منطقه.

۱۴- بهبود خدمات جاده ای و راهنمایی و رانندگی در محورهای ارتباطی منطقه

۱۵- توسعه زیر ساخت های ارتباطی و برطرف کردن نارسائی های موجود شبکه های حمل و نقل روستاها.

۱۶- رفع کمبود تاسیسات اقامتی عمومی اعم از هتل، متل،مهمانسرا و کمپ های گردشگری با بکارگیری الگوها و مدل های مناسب و همسو با استانداردهای گردشگری و شرایط منطقه.

۱۷- احداث اقامتگاه های کوچک بر اساس معماری کاملا بومی در مناطق نمونه مانند سوئیت، ایجاد سکونتگاه های بتنی و آلاچیق.

۱۸- توسعه امکانات مورد نیاز گردشگران اعم از مراکز تفریحی و سرگرم کننده، مراکز خرید، فروشگاه های سوغات و مانند آن.

۱۹- تجدید نظر در نحوه سرمایه گذاریها و بستر سازی برای جلب مشارکت بیشتر بخش خصوصی در زمینه سرمایه گذاری های مورد نیاز گردشگران منطقه

۲۰- فرهنگ سازی به منظور افزایش آگاهی های عمومی مردم در اربطه با اهمیت گردشگری در منطقه.

۲۱- افزایش سطح آگاهی های گردشگران در رابطه با اهمیت محیط زیست و فرهنگ بومی منطقه.

نویسنده : منیره محمودی (دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستای)