پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه: زلزله ۷٫۳ ریشتری در ۲۱ آبانماه ۱۳۹۶ در استان کرمانشاه واقعه ای دور از انتظار بود، یا حداقل انتظار زلزله ای به این بزرگی در این منطقه نمی رفت. این فاجعه ویرانی ها و خسارات جانی و مالی فراوانی به بار آورد و موجب بی خانمان شدن عده ی کثیری از هموطنان گردید. در کشور عزای عمومی اعلام شد و مقامات کشوری و لشکری و سازمانها ی حقوقی داخلی و بین المللی با تسلیت به مصیبت دیدگان با آنان ابراز همدردی کردند. حضور مقامات بلند پایه کشور در مناطق آسیب دیده در ایجاد آرامش روانی در میان زلزله زدگان بسیارمفید بود. اتحادی مستحکم در کشور ایجاد شد و مردم مناطق زلزله دیده تمام ایران را در کنار خود دیدند! وقوع هر اتفاقی تجربیاتی را باعث می شود که در آینده می توان از آنها بهره جست. در مورد زلزله اخیر تفاسیر مختلفی می شود و خواهد شد و هر کسی بنا به دیدگاه خود آن را تشریح خواهد کرد. در اینجا براساس دیدگاه خود تفسیری از این واقعه ارائه می نمایم:

۱- بلایای طبیعی از دیرباز بر زندگی بشر تاثیر گذاشته اند و هر از چندگاهی سیل، طوفان، گردباد، زمین لرزه و …. گوشه ای از جهان را آماج خود قراداده و خساراتی به بار آورده اند. به طوری که وقوع این حوادث جزء پذیرفته شده ای از حیات بشری گردیده است و تمهیداتی برای کاستن از آثار سوء آنها اندیشیده شده است. بارها مانور حوادث غیر مترقبه و بویژه زلزله را برگزار و تجربه کرده ایم و ادارات مربوط گزارش آمادگی را به مراجع بالاتر خود ارائه کرده اند.

تصور می کردم که اگر اتفاقی بیفتد نیروهای آموزش دیده در سطوح مختلف براساس تجربیات اندوخته شده بلافاصله وارد عمل می شوند و بحران را مدیریت کرده و از آسیب های آن کم می کنند! ولی متاسفانه در بحران به فکر تشکیل ستاد بحران افتادیم و فرصت هایی از دست رفت! این مرتبه را مانور واقعی در نظر بگیریم و نقص ها را برای حوادث احتمالی در آینده برطرف کنیم. برنامه آمادگی لازم آماده اجرا شود و براساس شرایط جغرافیایی مکانی و زمانی در موقع نیاز بیدرنگ عملیاتی گردد.

۲- کسانی که این زلزله را تجربه کردند ، بویژه در مناطقی که قدرت بیشتری داشت، به خوبی می دانند که در یک لحظه همه چیز به نقطه پایان نزدیک می شود و بسان آنچه که در مورد لحظه مرگ گفته شده کل حوادث زندگی انسان در برابر چشمانش رژه می روند و گویا هر ثانیه ممکن است این چراغ عمر به خاموشی بگراید! متاسفانه در مورد عده ای از عزیزان هم استانی چنین شد، روحشان شاد و یادشان گرامی باد. جان به در بردن از چنین فاجعه هولناکی می تواند باعث تغییر دیدگاه انسان به ماهیت و مفهوم زندگی شود و هرکس بنا به جهان بینی خود تفسیری متفاوت ارائه دهد. به خود یادآور شویم که حیات ابدی نیست و طوری رفتار نمائیم و زندگی را تصور کنیم که گویا هر لحظه ممکن است نقطه پایان باشد.

لذا رفتار و گفتارمان در تعامل با دیگران را بر این مبنا تنظیم نمائیم. همه زندگی را فدای ساختن های بیهوده نکنیم، تمام اوقات خود را به برنامه ریزی و تلاش در جهت آینده ای مبهم تلف نکنیم و در لحظه زندگی نمائیم. این دیدگاه، بسیاری از مشکلات اجتماعی و کج رفتاری ها و ناهنجاری ها را مرتفع خواهد کرد.

۳- نوع دوستی و همیاری مردم در این حادثه کم نظیر بود و بلافاصله پس از وقوع زمین لرزه مردمانی که در مجاورت مناطق زلزله زده بودند به یاری آسیب دیدگان شتافتند و این کمک رسانی شبیه زلزله ای اجتماعی گسترش یافت و سیل کمک ها از دور و نزدیک جاری گردید و تا حدودی نیازهای فوری مصیبت زدگان برطرف گردید. اما نباید فراموش کرد که کمک های مردمی اگر بطور صحیح توزیع نشود کارآیی لازم را نخواهد داشت و برخی از نیازمندان کمک ها بی نصیب خواهند ماند و منابع قابل توجهی هدر خواهد رفت. در اینجا باید به وارد عمل شدن انجمن ها ، خیریه ها، گروه های خود جوش که به شکل تشکل های مردمی درآمدند اشاره کنم.

در تازه آباد ثلاث باباجانی در معیت استادان و دانشجویان دانشگاه رازی و دانشگاه پیام نور به عینه شاهد کمک رسانی بودم که در آن لزوم مدیریت بحران به روشنی احساس می شد. افرادی که در حوادث دچار آسیب می شوند گاه تعادل روانی خود را از دست می دهند و نمی توان از همگان انتظار رفتار طبیعی و متعادل را داشت لذا در زمان توزیع اقلام ناگزیر مشکلاتی پیش می آید که اگر مراکز و نیروهای تخصصی برای این کار وجود داشته باشد بسیار موثر خواهد بود.

۴- خوشبختانه هموطنان به شیوه تحسین برانگیزی به یاری زلزله زدگان شتافتند و از هیچ تلاشی دریغ نکردند اما عده ای اندک از این شرایط ایجاد شده در صدد خودنمایی در فضای مجازی و یا سوء استفادهای سیاسی و تبلیغاتی برآمدند که چون لکه ای بر تابلوی زیبای کمک رسانی نقش بست و امید است در آینده این موارد خلاف اخلاق جوانمردی مشاهده نگردد. لازم است اینگونه شرایط بحرانی دستمایه تسویه حساب های شخصی و گروهی نگردد و مصالح جامعه و مصیبت زدگان قربانی آمال این اشخاص و گروه های رقیب نگردد.

۵- در چنین واقعه مصیبت باری براساس احساسات عمل کردن ممکن است بهره وری را کاهش دهد و لازم است کمک ها با دوراندیشی و براساس نیاز تهیه و توزیع گردد. لازم است ستادها و ایستگاه هایی برای دسته بندی و توزیع کمک ها در مناطق مجاور و یا مبادی ورودی مناطق آسیب دیده ایجاد شود و پس از گردآوری و دسته بندی کالاها آن ها را براساس نیاز توزیع نماید و اقلام مازاد را انبار کند. خوشبختانه بعد از سپری شدن شوک اولیه این اقدام تا حدودی در دستور کار نهادها و ادارات متصدی کمک رسانی و انجمن های مردم نهاد قرارگرفت و اینک با شکل قابل قبولی در جریان است.

۶- حال که شرایط اولیه و بحرانی بحران را پشت سرگذاشته ایم با استفاده از تجربیات خود و دیگر کشورها در حوادث مشابه به اسکان مصیبت دیدگان، پاکسازی مناطق آسیب دیده، شروع بازسازی، توجه به مسائل بهداشتی و آموزشی در مناطق مورد نظر، ایجاد اشتغال و از همه مهمتر نظارت بر روند بازسازی و رفع نیازمندیهای زندگی مردم در مناطق زلزله زده بپردازیم و ادارات و نهادهای مسئول با کمک انجمن های مردم نهاد نهایت توان و تلاش خود را در این زمینه ها بنمایند. از این به بعد در تمامی ساخت و سازها استانداردهای ایمنی رعایت شود.

۷- اخبار و اطلاعات بطور شفاف و در کمترین زمان توسط روابط عمومی ستاد بحران در اختیار رسانه ها و مردم قرار داده شود تا شایعات موجب تشویش اذهان عمومی نگردد.