د 10 اردیبهشت 1403 ساعت 17:08

چەم وستەی پەی یەرێ مەتەڵە هەورامیا و ڕێزوشۆر کەردٚیشا/ ئۆمید حەبیبی

چەم وستەی پەی یەرێ مەتەڵە هەورامیا و ڕێزوشۆر کەردٚیشا/ ئۆمید حەبیبی

یۆ جە گەورەتەرین لەقەکاو درەختوو فەرهەنگوو هەر نەتەوێوی مەتەڵێ و ئانە کە وێما ماچمێشا پنە قسێ قەدٚیمیا نێ کە پەی ئەژناسای،لەیەکەوە دای و ئێژانەوکێشانەی کەردٚەی فەرهەنگیشا هەمیەتیوی فرەشا هەن و کریۆ واچمێ بێ بیەی ئادٚیشا فەرهەنگێو قەرەت و بێ هاز مرمانۆ و ئا هەمیەتەنە کەردٚەنش کارێو فرەو وەڵاتەکانە بە ژیری بڕێو دڵسۆچنا ئا قسێ و مەتەڵێ گلێرێ کریاوە،منویساشاوە و کەراشا بە کتێب تا هەم جە تەشک ودیامانوو ئەدەبیاتی دەمواچیەنە بزناشاوە و نازا فەوتیا هەمیچ سەرچەمێو وەش کەرا پەی پەیجۆری فرەتەریشا تا پەیجۆرکەرەکێشا بتاوا خاستەر ویەرین و هۆرزەوئەرەنیشتوو وەڵیناشا بیۆزاوە، بە واتێوتەر متاڤمێ بە سەرەنج دای و تۆتۆ هۆرەوەدای ئا قسا کە دلێ فەرهەنگی دەمواچوو خەڵکیەنە یاواینێ لاو ئێمە بیاڤمێنە وەرەچەموو ئا کۆمەڵگایە و هەرپاسە جۆروو دیایشا بە دنیاو ئیلاوئەلایشا.

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه: یۆ جە گەورەتەرین لەقەکاو درەختوو فەرهەنگوو هەر نەتەوێوی مەتەڵێ و ئانە کە وێما ماچمێشا پنە قسێ قەدٚیمیا نێ کە پەی ئەژناسای،لەیەکەوە دای و ئێژانەوکێشانەی کەردٚەی فەرهەنگیشا هەمیەتیوی فرەشا هەن و کریۆ واچمێ بێ بیەی ئادٚیشا فەرهەنگێو قەرەت و بێ هاز مرمانۆ و ئا هەمیەتەنە کەردٚەنش کارێو فرەو وەڵاتەکانە بە ژیری بڕێو دڵسۆچنا ئا قسێ و مەتەڵێ گلێرێ کریاوە،منویساشاوە و کەراشا بە کتێب تا هەم جە تەشک ودیامانوو ئەدەبیاتی دەمواچیەنە بزناشاوە و نازا فەوتیا هەمیچ سەرچەمێو وەش کەرا پەی پەیجۆری فرەتەریشا تا پەیجۆرکەرەکێشا بتاوا خاستەر ویەرین و هۆرزەوئەرەنیشتوو وەڵیناشا بیۆزاوە، بە واتێوتەر متاڤمێ بە سەرەنج دای و تۆتۆ هۆرەوەدای ئا قسا کە دلێ فەرهەنگی دەمواچوو خەڵکیەنە یاواینێ لاو ئێمە بیاڤمێنە وەرەچەموو ئا کۆمەڵگایە و هەرپاسە جۆروو دیایشا بە دنیاو ئیلاوئەلایشا.

 

فرەزانێ و ویرمەندێ بە پەیجۆری میاڤانە کە ئی کۆمەڵگا چەنی دیان پەی دینی،پەی دەسەڵاتی،پەی هۆرزەوئەرەنیشتوو تاکەکا،چێش ملشەرە کاریگەریش بیەن و…..حەشاش چنە مەکریۆ ئا وەڵاتێ کە ویەردٚیوی فرەشا هەن و زوو تا ئیسە شارستانیەتێوشا ڕێک وستەن فرەتەر جە نەتەوەکاتەری خەرمانوو قسا و کێنایا و مەتەڵاشا لیکموو پیت و زەڕیا.

 

کوردٚەسان یۆ چا وەڵاتانە و هەورامان پێسنە زێڵی کوردٚەسانی وەنەدی هۆرگێرتەی و پاشەکەوت وستەی ئی قسانە.هەزاران ساڵێن بەشەر چی مابەینوو کوانە و بناروو کۆسارانە ژیوەنیێوی بێ قڕەومشەش چنی سرووشتی ڕێک وستەن و چی ماوەنە دایمە شۆنۆ زمنەیەوە بیەن و ئی تەجرۆبێشە جە دەسەوەماڕانی چنیش هۆرگێرتێنێ و کەردٚێنێش بە خەرمانیوی بەپیت و تۆشەبەرێوە بە بارەسای ویەرینیش و گازرەو ویەردٚەی بریقەداریش بەڵام ئەگەر ئێمە ئی خەزێنەیە نەڤشکنمێ و خاس و خرابش جیا نەکەرمێوە مەتاڤمێ قازانج چانەیە هۆرگێرمێ .

 

ئێنسان شۆنۆ گاگۆڵکانیشەرە هەروەرەنە مدٚیۆ چێو مسۆ و دماتەر بە گۆشێش قسێ مژنەڤۆ و فێروو چەنیەتی ژیوای(هەڵبەت پا جۆرە کە کۆمەڵگاکەش حەز کەرۆ)بۆ،فێرکاری بنەڕەتیتەرین فاکتوو پنەیاونای بەشەریا کە ئەگەر بەی و ئا فێرکاریە لاروچەوت بۆ ئا بەشەرە وارە بە وارە نزمی گێرۆنە وەر و مەبۆ بە بنیادٚمیوی دەردٚواردٚە پەی وەڵاتیش.

 

جە وەرکەوتی دلێڕاسینیەنە پێسنە یاگێوە جە یاگەکاو جەهانوو یەرۆمی ئی چێوە تاخایت فرەتەرا و فرەو بەهرە تاکیەکا وەروو نەبیەی ڕێکڤزیایوی فێرکاری درۆس دلێنە مشا و ئەرکوو بار ئاردٚەی و پەروەرنای زاڕۆڵەی گنۆ ملوو بنەماڵەی و ئادٚێچێ پەروەرنای زاڕۆڵەکاشا زانستی نیا و بە تەشکیوی وێڕس و بە تەجرۆبە هۆرگێرتەی جە وەڵیناشا ئی ئەرکە قۆرسەیە بەگا مارا،هەرپاسە کە واچیا چی ئەرکیەنە تەجرۆبێ خرابێ تێکەڵێ خاسەکاشا با و با بە وەرێژ پەی دماڕۆ زاڕۆڵاو وەڵاتی.

 

پەی نموونەی هەورامانەنە یەرێ مەتەڵێما هەنێ کە جە زوەوە یاواینێ لاو ئێمە و بە باوەروو ئی خامەیە پەی کۆمەڵگایوی ڕۆڵی نەرینیشا هەن و با بە نوونگەو چێرەخەری و چێرچەپۆکی خەڵکەکەیش.هەر زاڕۆڵیوی هەورامی جە دلێ جۆغرافیاو هەورامانیەنە وەختارێو بۆ بە نەمامیوی تازەپنەیاوا ئەدٚا،تاتە،قەوم و….ماچۆش پنە:پێسنە قەدٚیمیا فەرماوان

 

دەسێو نەبڕیۆ مەر ماچش کەری

زوان بازەم سەرم سڵامەت

حێز و سڵامەت

 

بە چەم وستەی پی یەرە مەتەڵا گنۆ بەر پەیما کە هەورامانەنه پنەشا وەش بیەن حەق و ڕاسی فیداو پارێزنای گیان و ماڵوو وێشا کەرا، ئی کۆمەڵگا حەزش کەردٚەن جە وەراوەروو ملهۆڕی و زۆر واتەی سەرەرە وستە بۆ و پەی گێرتەی حەقیش نە تەنیا نەگنۆ چنگەوپڕچێ چنی دژمەنی دەم قۆت گێرۆ و لا بازۆرە پا شەرتێ پارێزیا بۆ!!.چێگەنە دەس نەمادوو هەرمان کەردٚەیا و ماچۆ ئا دەسە کە هەرمانۆ زۆریش کەردٚە ئەر نەیارایش پنە بنیشەرە و ماچش کەرە و واز جە وێت بارە.

 

زوان نەمادوو واتەیا و ماچۆ ئەر ناحەقیت چەم پنە کەوت مەواچە با زەرەرت نەبۆ و سەرەت سڵامەت بۆ!!!!.

حیز و سڵامەت یانێو ئەگەر حیزەڵ بی و چێرەخەر سڵامەتەنی و ئەر بلی گژێ زۆڵم و زۆریەوە وەرێژت پنە میاڤۆ!!.

ئا کۆمەڵگا ئێتر نەفس بەرزی و بەرزەدەماخی تاکەکاش کوشۆ،نمازۆ گژیا چنی نابەرامبەری و ناعەداڵەتی و زۆری.

 

فرەو فەرهەنگاو دنیایەنە پەی لاسار نەبیەی و وەرگیری‌ و ئەرەمدرای وەراوەروو زۆری قسێ و پێشنیارێ و مەتەڵێ واچیاینێ بەڵام بڕێو فەرهەنگێنە پەی چار کەردٚەی زۆڵمی هیچ کە نەواچیان گەرەکشا بیەن خەڵکیشا بار بارا چنی تەشکێو جە پەسینای ملهۆڕی و ئەرەنیشتەی و چەم و گۆش بینای!!.

 

ئینە وێش گەورەتەرین وەرێژ بیەن و هەن پەی وەرگیری جە ترۆق و گەشەو ئا کۆمەڵگایا.مەگەر گوا کۆمەڵگایێو گەرەکش بۆ سەرکەوتە بۆ و تووڵەڕاو سەربەرزی و نەبەزیای پیمۆ مەبۆ وەروو زۆری گێرۆ؟؟!!.

 

مەگەر ئینە تەوەن بنەڕەتوو یانەو وەشبەختی کۆمەڵگای و پەرگەماو ئەوەتەنایش نیا؟؟ٚ!.

دەی چەنی کریۆ ئێمە تەوەنەو بنەڕەتیما لارە بۆ و گەرەکیچما بۆ یانەما نەوڕۆ و نەتەپۆ؟؟!.

 

ئەگەر ئێمە بەیمێ و بە چەمیوی تێژ و ویریوی وەرهەڵا تەماشاو قسێ قەدٚیمیاما کەرمێ،ڕێزەوشۆرشا کەرمێ،خاسێشا گل دەیمێوە و خرابێشا دەیمێ ئاڤیەرە کرژوکۆڵ میاڤمێ بە سەرکەلوو ئاواتەکاما کە وەشی و وەشبەختی کۆمەڵگایمانا.

 

ئێتر سەرەوەختوو ئانەیه یاوان پرزێ تازە پنەیاوای وەڵاتەکەیما پێسنە وەڵیناشا نەبا و ئا چێوێ کە ئەدەبیات و فەرهەنگی دەمواچشانە یاوان لاشا بێ پەیجۆری و لەیەکەوەدایش پەسیناش و ئادٚێچێ با پردی پەی یاونایش بە زاڕۆڵەکاش و درێژەوە کەردٚەی ئا وەرێسێ بەڵکووم مشیۆم وەرێسەکێ پڕچنا.

 

هەرچن پاسە کە سەرەوە واچیا ئێمە گەورەتەرین وەنەدی زەڕیما هەن و فەرهەنگما پەڕا قسێ،مەتەڵێ و کێنایێ پەڕەپۆسێ و گریگدارێ بەڵام خۆ دلێ ئی وەنەدینە زەڕی قەڵبیچ هەن و مەبۆ هۆرگیریۆ!!.ئاواتەوازەنا چی سەردەموو تێکنۆلۆژی و وەرلوای زانستیەنە کە هەر لەحاز و ساتێوش چنی وەڵێش یۆ نیا و بەشەر گێڵۆوە شۆنۆ وێشەرە و هاگاش هەڵەکاش هەن و پەڕۆشا کەرۆ ئێمەیچ هاگاما هەڵەکاما بۆ و پەی پەڕۆ کەردٚەیشا سڕوسۆڵێ نەبیمێ.