پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : طایفه گرایی و عشیره گری، یکی از ویژگی های جوامع عقب مانده و از خصلت های افراد نادان به حساب می آید. از همین رو می بینیم که این پدیده شوم در میان مناطق اورامانات رشد یافته و روز به روز سیر صعودی را می پیماید و جای نوع گرایی و انسان دوستی را گرفته است؛ تا زمینه برای گفتمان، عقلانیت، روابط انسانی و وحدت پایدار را از بین ببرد و روز به روز آسیب بیشتری برجامعه ما می زند.

از این رو این پدیده نحس، از عوامل اصلی عقب ماندگی فرد، جامعه و جهان بشمار می رود. همانطور که در راس موانع برقراری گفتمان و تفاهم نیز قرار دارد.

گذری بر مفهوم قومیت

مفهوم قومیت دردهه ۱۹۶۰میلادی به دنبال شکل گیری دولتهای ملی در کشورهای مستعمره سابق، درنتیجه کاهش قدرت نظامی اروپای غربی پس از جنگ دوم جهانی ظاهرشد، اما نخستین بار ودرسال ۱۹۵۲توسط الفرز سوری، جمعیت شناس فرانسوی مفهوم قومیت وقوم گرا درمقابل مفهوم ملیت قرارگرفت. این پدیده اجتماعی سیاسی به گونه های مختلف تعریف شده است واز مشخصه هایی همچون نام مشترک، سرزمین وزبان مشترک، فضاهای مشترک زیستی، رسوم و آداب و ارزشهای مشترک، احساس مشترک و….. سخن به میان آمده است.

علل پیدایش عشیره گری در مناطق پاوه واورامانات

قوم گرایی و عشیره گری، پیوند تنگاتنگی با حس (برتری خواهی) و(جاه طلبی) دارد که در وجود هرانسانی، نهفته است. این معضل، تاریخی بسیار طولانی دارد. این حس، در این مناطق آنقدر رشد کرده است که رفتارهای ناشی از آن، بخش اصلی برنامه ها و فعالیت های روزمره مردم را تشکیل داده است. برتری این قبیله برآن قبیله و شرافت این لهجه ی گفتاری برآن شیوه ی گفتاری، تمام عقل، فکر و تلاش آن ها را درخود، غرق کرده است.

از همین رو، در این مناطق در ستایش از قوم، زبان و قبیله و گروه خود، شعارهایی بسیار فخرفروشانه سر می دهند، و داستانهای عجیب و غریبی می بافند.

حمایت بی پروای ریش سفیدان و بزرگان این مناطق از عشیره خود و اطاعت مردم از بزرگان وریش سفیدان موجب بروز مشکلات متعددی گردیده است. ازجمله پررنگ کردن ارزش های قبیله و طایفه در بحث انتخابات می باشد. متاسفانه روشنفکران و تحصیل کرده های این مناطق تحت تاثیر مسائل قومی قرار می گیرند که خود آفتی است بس عظیم برای ما.

از وقتی که آگاهانه یا نا آگاهانه مسائل تعصبات قومی دراین مناطق، پشتوانه زبان و یا لهجه ها قرار گرفت خود موجب موضوع گیری و عکس العمل های شد که در برخورد و رفتارمان نمایان گردیده است.

وقتی که از دیدگاه زبان شناسی و لهجه شناسی براین مناطق نظر افکنیم، تقریباً دو زبان کردی هورامی و کوردی سورانی با گویش های مختلف وجود دارد. معمولاً تنوع این چنین زبان و گویشی می بایستی موجب رشد و شکوفایی فرهنگی و تنوع آن می شد. برعکس موجب افت فرهنگی گردیده است، و تفهیم و تفاهم که نیاز اصلی جامعه و پیوستگی آن است از کارکردهای بی بدیل زبان محسوب می شود، و ریشه ی بسیاری از نمادهای فرهنگی و همخوانی اجتماعی باعنصر زبان تحکیم می گردد. ولی متاسفانه در این مناطق بحث زبان یکی از مباحثی است که موجب افتراق قومی و تعدد موضع گیری ها و به دشمنی های فرهنگی بیشتر دامن زده است.

در این مناطق بسیاری از مسائل قومی دست به دست هم داده تا گروهی از شهروندان به جهت پیوستگی قومی، طایفه ای و یا به هر دلیل دیگر اگر احساس می کنند که به حقوق آن ها بی توجهی شده و از جانب گروه های و قبایل بزرگتر نادیده گرفته می شوند، دیگر انگیزه های لازم را برای مشارکت در امور اجتماعی را از دست می دهند و به شهروند درجه ۲ تبدیل می شوند. و به حاشیه رانده می شوند و در نتیجه احساس محرومیت حس محله گرایی، قبیله گرایی و طایفه گرایی این طیف از شهروندان تقویت می شود.

حقیقت این است که این موضوع بر بخش عمده ایی از جامعه ما سایه افکنده است و این وضعیت بر ذهنیت و تاریخ ما اثر گذاشته است. استمرار این فرهنگ در مناطق پاوه و اورامانات، جهت دهنده رفتار اجتماعی و سیاسی افراد بوده و نشان می دهدکه این وضعیت معمولاً مانع تفکر، تحلیل و تصمیم گیری درست در مسائل اجتماعی و سیاسی می گردد. بطوری که نفع طایفه و عشیره بر مصلحت جامعه و شهر برتری می یابد. و این خود مانع جدی برسر راه شایسته سالاری می باشد. و در چنین شرایطی تعصبات عشیره ای مانع از وفاق اجنماعی و مشارکت های مدنی وسیاسی سالم می شود.

راه های برون رفت ازمعضل عشیره گری

۱-عمل به احکام الهی و پذیرش قرآن کریم است ،خداوند بزرگ در قرآن می فرماید « ای مردم همه تان را از یک مرد و یک زن ، آفریدیم و (امااین که)شما را به دسته ها وقبایل (گوناگون، مانند: قوم،زبان،نژادو….) تقسیم نمودیم(فقط) به خاطر آن است که ازهمدیگر، به آسانی تشخیص گردید» یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی‏ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ  » آیه سوره حجرات

و نیز یکی ازسخنان پیامبراسلام به این مضنون است: « هیچ فردی برفرد دیگر از لحاظ رنگ، نژاد و … برتری ندارد مگر از راه پرهیزگاری (انجام خوبی ها یا بدیها)».

۲- بهترین راه مبارزه با این پدیده شوم تقویت تشکل های مدنی است.

۳- تشکیل تشکل های صنفی از قبیل، تشکل های دانشجویی، تحصیل کردگان، مدرسین و بازاریان

۴- تشکیل جلسات متعدد در محله ها و روستاهای اطراف مناطق و روشنگری همشهریان

۵- تقویت روند تفاهم فرهنگی، تبادل اندیشه ها و رواج ارزشهای فرهنگی مانند:عزت، احترام، تعهد، اعتمادو…..

۶- تقویت روابط اجتماعی بین طایفه ها

۷- عدم بوجود آوردن عوامل تحریک کننده عشیره ای

۸- بالابردن آگاهی عمومی و برگزاری مسابقات علمی ،هنری وحرفه ایی دراین مناطق

امیدوارم بهتر فکرکنیم و عاقلانه بیاندیشیم تا خدای نکرده دچار جهل عشیره گرایی نگردیم.