پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:میدانیم هدف اصلی شکل گیری سکونت گاهها با توجه به نوع شرایط جغرافیایی تامین معاش مردم است.  از این رو دست تقدیر الهی و تدبیر اجداد ما را در منطقه ای قرار داده است که بارش باران سرزمین خشن ما را مخملی نموده است و گل و گیاه و درخت زینت زمین شده اند, تا علاوه بر ایجاد یک منظر زیبای بدیع و چشم نواز, رزق و روزی عباد و مردم را بطور نسبی فراهم نمایند. هرچند از منظر جهانی ساکنان کوهستان جزء بخش های فقیر هرجامعه محسوب می گردند.

مراتع شاهو و کوهستان باینگان و اورامانات از جمله مراتع و علفزارهای غنی محسوب می گردند که با گونه های مختلف گیاهی بوته ای همواره علیرغم مشقت در برداشت آنها نجات دهنده حیات دامپروری و دامداری در منطقه بوده اند. گله های چند هزار راسی از ساحل رودخانه سیروان در مرخیل تا ارتفاعات شاهو در پیازدول عاقلانه و عالمانه به چرا برده شده اند.

با وجود این حجم بزرگ از دام در منطقه با مدیریت صحیح و با توجه به نیاز شدید به علوفه در زمستان قوانین خاصی چراگاهها و علفزارها و مراتع وضع و بصورت نانوشته بدقت اجرا و با خاطیان برخورد می شده است. هر چند باید چرای چند صد راس حیوان غیر اهلی و کوهی (کل و بز و خرگوش و آهو) که در ذهن و خاطره پدر بزرگان ما جاخوش کرده اند را به این تعداد دام اهلی بیفزاییم.

قانون نانوشته چنین بود؛ چرای دام از آغاز فصل رویش تا خرمن کوبی در این مراتع بشدت ممنوع بود و هست. از اواخر اردیبهشت و با به زردی گرایدن بوته ها و طی مراحل رشد کامل فصل علف چینی آغاز و معمولا یک ماه بسته به شرایط آب و وهوایی و ارتفاع جغرافیایی «جار» علف چینی طول می کشید و با خشک شدن دسته های علف در زیر تابش آفتاب تموز که تراکم آنها بسته به میزان تراکم علف و میزان بارش و شرایط آب و هوایی سال داشت در یک الی دو مکان بعنوان «بارگه» یا خرمن جمع آوری می شدند.

از آنجا که به اراده خالق هستی گیاهان تقریبا یک سال در میان بصورت نر و ماده رشد می نمایند, بهره بردار دوراندیش از چیدن ساقه های بذر دار خود داری می نمود و در غیبت حضور دام فرصت مناسب برای رسیدن کامل دانه گیاه به منظور بذرپاشی مجدد و یا کاشت فراهم می شد.در اواسط تیرماه تا اواسط مرداماه فصل خرمن کوبی توسط چارپایان فرامی رسید و پس از خرد نمودن علوفه جمع آوری شده توسط قاطر به قشلاق و سکونتگاههای زمستانی حمل تا با آغاز فصل سرما مورد استفاده قرار گیرد.

لطف الهی, بارش مطلوب و احساس نیاز جدی و مراقبت شدید از سوی بهره بردار حتی هنگام علف چینی – علف چینی الزاما از طریق بکارگیری ابزار مناسب مانند «داس» و ممانعت از ریشه کنی علف-  موجب شده است که علفزارهای منطقه همچنان طراوت نسبی را داشته و محل امید اندک دامدران باقی مانده باشند. هر چند تغییرات اقلیمی نیز بر تراکم و محدوده رویش آنها تاثیر گذشته است.

جناب فرماندار قطع به یقین می دانید که  به لطف دانشگاههای غیر مولد و تحصیلات بی ربط جوانان خیل عظیمی از فرزندان ما در انتظار میز و صندلی نشسته اند!  با این حال دامداری و دامپروری رو به افول و مراتع بعضا از سوی بهره برداران موروثی رها شده و مورد بی مهری قرار گرفته اند. تا حدی که در استانی که می بایست گوشت خاورمیانه را تامین نماید, مجبوریم در صف گوشت گاو برزیلی وقت تلف نماییم.

بی مهری و می توانم بگویم کفران نعمت, تا آن جاست که در اوج فصل رویش این بوته های مغذی و گل دهی و دانه گیری متاسفانه شاهد حضور دام در میان این جارها هستیم و این زنگ خطری است برای انقراض گونه هایی چون «کَما», «لو», «بَهَک», «بَنا», «چنور» و … است.

لذا شایسته است از طریق ادارات جهاد کشاورزی و امور عشایری دامدران را مدیریت و ادارات منابع طبیعی و محیط زیست در جهت انجام وظیفه ذاتی خود یعنی حفظ و بهبود گونه های مختلف اقدام و از طریق بخشداری ها و شوراهای شهر و روستا نسبت به احیا و تدوام قوانین سنتی حاکم بر مراتع و نهادهای مردمی از راه آموزش همگانی اقدام نمایند, تا شاهد مرگ مراتع و گونه های مغذی موجود نباشیم.

با خرید تضمینی علوفه ارتفاعات منطقه در جهت ایجاد انگیزه علف چینی اصولی, کاهش بیکاری, زنده نگه داشتن مراتع و کاهش خسارات ناشی از آتش سوزی های احتمالی , کاهش خروج ارز برای خرید دانه های تراریخته خارجی,  افزایش تعداد دام , بالا بردن راندمان و شاخص تولید در منطقه گام برداریم. مبادا از جاده هایی که برای تسهیل در امر مرتع داری و دامداری و حمل علوفه چیده شده و بعضا محصولات باغی احداث شدند, صرفا برای اموراتی همچون گردشگری غیر اصولی بکار ببریم و زمینه ساز آفرود سورانی (بیراهه روها)کنیم که بعضا قوانین حاکم بر جامعه و طبیعت را نادیده می گیرند.

ضمنا باغات حواشی رودخانه های منطقه نیازمند راه دسترسی مناسب با در نظر گرفتن پیامدهای محیط زیستی هستند تا محصولات تولیدی به موقع بدست مصرف کننده برسند و عرق خستگی بر جبین باغدار زحمتکش باقی نماند. توسعه پایدار بدون ذهن خلاق و مشارکت همگانی و طرح های اصولی امکان پذیر نیست و اقتصاد مقاومتی جز از طریق توسعه پایدار مبتنی بر توانایی های انسانی و محیطی و طبیعی فراهم نمی شود.

ومن الله التوفیق/محمود رستمی تبار