پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : متاسفانه در حال حاضر، درصد قابل توجهی از شهروندان ایرانی به هنگام مسافرت ، تفریح ، رانندگی ، پیاده روی و بطور کلی هنگام حضور در فضاهای خارج از محل سکونت و کار ، “زباله های تولیدی” خود را بدون لحظه ای تامل و به رسم عادت در این فضاها “پرتاب” می کنند.

من اسم این زباله ها را “زباله پرتابی” و این دسته از شهروندان را “شهروندان نامسئول” می نامم. متاسفانه حجم این “زباله های پرتابی “در معابر عمومی، کنار جاده ها، تفرجگاهها ،کوهستان ها و بطور کلی در محیط زیست طبیعی در سراسر ایران روزانه به چندین ده تن بالغ می شود. اغلب این زباله ها را پلاستیک و نایلون ، شیشه ، انواع فلزات، ته سیگار و پاکت سیگار تشکیل می دهند.

بخش مهمی از “زباله های پرتابی” نیز توسط “رانندگان نامسئول” بصورت نخاله های ساختمانی در گوشه و کنار جاده ها تخلیه می شوند.

درحال حاضر در ایران هیچ نهاد یا دستگاهی (دولتی یا خصوصی) بصورت رسمی و مشخص مسئولیت جمع آوری و مدیریت این زباله ها را برعهده ندارد.

تجمع و تراکم این “زباله های پرتابی”، به مرور زمان عوارض خطرناکی(از جمله آلودگی خاک و آب ، آلودگی دیداری، سوانح رانندگی،آتش سوزی، کشتار دام های اهلی و حیوانات وحشی)را به همراه دارد.”آلودگی آب و خاک” ناشی از این زباله ها ،نهایتا “چرخه غذایی انسان و سایر زیستمندان” را دچار انواع “آلودگی شیمیایی”مینماید.

“تغذیه” تعدادی از دامهای اهلی از این زباله ها ، علاوه بر خطر ایجاد بیماری و حتی تلف شدن دام ها، فراورده‌های این دامها (گوشت و شیر)را نیز آلوده نموده و بازهم ،”امنیت غذایی” شهروندان در معرض خطر قرار می گیرد.

بدون شک ، فقدان “امنیت غذایی ” حاصل از این آلودگی ها در بلند مدت میتواند سلامت عموم شهروندان ایرانی را نشانه گرفته و زمینه ابتلا به انواع بیماریها (مخصوصا بیماریهای غیر واگیر مانند سرطان و…) را فراهم آورد. من اسم چنین وضعیتی را ” زباله زدگی” نامیده ام که تبعات آن نه فقط “سلامت مردم” ، بلکه همچنین سلامت محیط زیست و سایر زیستمندان موجود در آن را نیز در معرض خطر قرار داده و میدهد.

در شرایط فعلی،برای مقابله با این “زباله زدگی ” و تبعات آن چه میتوان کرد؟ هم فعالان حوزه سلامت و محیط زیست و هم نهادهای حاکمیتی میتوانند مجموعه ای از اقدامات کوتاه مدت و بلند مدت را در دستور کار خود قرار دهند که من به ترتیب اولویت به تعدادی از آنها اشاره مینمایم:

●جلب توجه شهروندان و مقامات حاکمیتی به وجود این “مشکل” و تبعات خطرناک آن.متاسفانه بسیاری از شهروندان و حتی مقامات دولتی ذیربط همانند وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست(شاید بدلیل همه جا گستری آن) به آسانی از کنار این مشکل عبور کرده و آنرا “نمی بینند”.

بنظر من در شرایط فعلی ، یکی وظایف فعالان حوزه سلامت و محیط زیست آن است تا نگاه و توجه شهروندان و حتی مقامات حاکمیتی را با روشهای مختلف به این “مشکل” جلب نمایند. بدون شک تا زمانی که کسی از ابتلا به یک بیماری اطلاع حاصل نکند و یا گرفتار عملی تبعات آن نشود ، درصدد پیشگیری و درمان مناسب آن بر نخواهد آمد. برای نمونه بیماری “فشار خون بالا” یکی از این بیماریها است که بسیاری از مردم هیچ اطلاعی از ابتلای خود به آن نداشته و بنابراین هیچ اقدامی هم برای مقابله با آن نخواهند کرد. این وظیفه سیستم بهداشت و سلامت یک کشور است تا در این خصوص اطلاع رسانی کرده و اقداماتی انجام دهد.

●برگزاری کلاس های آموزشی برای اقشار مختلف مردم(از جمله رانندگان خودروهای عمومی) توسط فعالان

●برگزاری جلسات تبادل نظر و همفکری با مسئولان ادارات دولتی مرتبط

●برپایی حرکات نمادین و سمبولیک (همانند پاکسازی مکان های عمومی ، تفریحی و کنار جاده های پر تردد) برای جلب نظر همگانی به این مشکل

●دادن فراخوان به همه شهروندان در مناسبت های مختلف به منظور پاکسازی محیط از این زباله ها. کمپین “شعاع ۲۰ متری” یکی از این فراخوان ها است که توسط اینجانب به همراه عده ای دیگر از فعالان در شروع سال ۹۷ به همه شهروندان “منطقه اورامان” داده شد.در این فراخوان از همه مردم منطقه درخواست شده است تا هرکس و هر خانواده ای فضایی به شعاع ۲۰ متر از اطراف ۴ مکان را در فرصت مناسب بصورت فردی یا جمعی از “زباله های قبلا موجود” پاکسازی نماید.این ۴ مکان عبارتند از : محل سکونت ، محل کار ، محل تحصیل و محل تفریح.

●اقناع رانندگان به قراردادن “کیسه زباله مخصوص خودرو”

●اقناع متولیان کارخانه های خودروسازی به قراردادن آپشن کیسه زباله مخصوص خودرو در محصولات تولیدی

●تصویب قانون “الزام وجود کیسه زباله مخصوص در خودرو های شخصی و عمومی” توسط مجلس نمایندگان یا پارلمان های محلی

●برقراری جریمه مناسب قانونی برای سرپیچی کنندگان

■موارد فوق تنها بخشی و نه همه آن اقداماتی هستند که می توانند به حل این “مشکل همه جاگستر” کمک نموده و نهایتا محیط زندگی

سالم تر و ایمن تری را برای تداوم حیات نوع بشر و سایر زیستمندان فراهم نمایند. به امید چنین روزی

دکتر برهان ولدبیگی
۶ مهر ۱۳۹۷