پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : هم اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا، معضل زباله ها(مخصوصا زباله های خانگی) به خوبی مدیریت شده و در برخی جاها از “زباله” به عنوان “طلای کثیف” یاد میشود. در زیر به اختصار نگاهی به “مدیریت زباله “در ایران و بویژه منطقه محل سکونت خود(شهرستان پاوه )می اندازم تا روشن شود که ما در کجا قرار گرفته ایم.

متاسفانه بخش قابل توجهی از زباله های تولیدی در ایران (شاید سالانه حدود چند صد هزار تن) ، توسط “شهروندان نامسئول” در معابر عمومی، کنار جاده ها ، تفرجگاهها و بطور کلی در محیط زیست طبیعی بصورت فردی و جمعی آگاهانه و یا از روی عادت ، پرتاب شده و فعلا در سیستم دولتی هیچ متولی خاصی برای” مدیریت ” آنها پیش بینی نشده است. این دسته از زباله ها بدلیل پراکندگی و نیز حجم قابل توجه همه ایران را فراگرفته و من اصطلاح یا ترم “بیماری زباله زدگی” را برای آنها بکار میبرم. بدون شک این “بیماری”منجر به علایم و نشانه های می شود که در مجموع هم سلامت همه شهروندان و هم سلامت محیط زیست و سایر زیستمندان موجود در آن را در معرض خطر قرار داده و میدهد. تا زمانی که مدیریت جامعه نتواند یا نخواهد با در پیش گرفتن مجموعه ای از اقدامات پیشگیرانه و درمانی ،به جنگ این بیماری برود و آنرا را “درمان” نکند ، کماکان به حیات خود ادامه داده و تبعات منفی آن در اشکال مختلف خود را نشان خواهند داد. بدون شک چنین وضعی مانع از استقرار “توسعه پایدار” شده و جامعه را همواره در برابر بحران های مختلف قرار خواهد داد.

اما بخش بزرگتری از زباله ها، آن بخشی است که در محل سکونت و کار شهروندان تولید می شود و طبق قانون “مدیریت پسماند”، نهادهایی برای مدیریت و نظارت بر آنها (از جمله شهرداری ها ، مراکز بهداشت ، ادارات حفاظت محیط زیست، دستگاه قضایی و…) مشخص شده اند.

واقعیت آن است که در گذشته و نیز در شرایط فعلی، “ضعف مدیریتی” یا اصولا “فقدان مدیریت” در همه مراحل تولید ، جمع آوری، جابجایی و دفن یا دفع این دسته از زباله ها در همه مناطق ایران و از جمله منطقه ما مشاهده شده و میشود. گرچه من نمی خواهم با ورود به جزئیات همه این مراحل مدیریتی ، نشانه ها و علایم این ضعف یا فقدان مدیریت را نشان دهم ، اما من باب نمونه به وضعیت “زباله های دارای متولی” فقط در سطح شهرستان پاوه می پردازم. در سطح این شهرستان هم فعلا به وضعیت نامناسب مدیریت این دسته از زباله در شهرهای نوسود و نودشه و روستاهای تابعه بخش نوسود اشاره نکرده و فقط وضعیت زباله های موجود در زباله دانی موسوم به “چمرگه” یا “سرپاسار “(محل فعلی دپوی زباله های شهرهای پاوه ، باینگان و بانه وره و بخش های تابعه)را بررسی مینمایم.

متاسفانه این زباله دانی فعلا فقط نقش یک “محل دپوی زباله ها” را با تمام تبعات منفی آن(آلودگی دیداری ، بوی شدیدا نامطبوع ، آلودگی هوای تقریبا کل شهرستان بدلیل سوختن زباله ها و گازهای تولیدی ناشی از آنها ، جلب حیوانات اهلی و وحشی، جلب عده ای زباله گرد و به خطر افتادن سلامت آنها ، احتمالا آلودگی سفره های زیر زمینی آب، آلودگی خاک زمین های کشاورزی اطراف زباله دانی و در یک کلام به خطر افتادن سلامت عموم شهروندان این شهرستان بویژه ساکنان روستاها و پرسنل کارگاههای مجاور )بازی میکند.

علیرغم گذشت بیش از سه دهه از تعیین این محل به عنوان محل دفن زباله ها، هنوز اقدام ملموس و قابل توجه پایداری توسط متولیان قانونی برای کنترل یا کاهش تبعات منفی این زباله های دپو شده یا تفکیک و بازیافت آنها صورت نگرفته است. اکنون این مکان و زباله های دپو شده در آن به زخمی ناسور و عفونی در سطح شهرستان پاوه تبدیل گشته و هرچند وقت یکبار توجه همه شهروندان و مسئولان را به خود جلب می کند.

چه میتوان کرد؟

به عنوان یک پزشک و یک فعال زیست محیطی که مسئولیت حفظ سلامت شهروندان و محیط زندگی آنها را در حد توان برعهده گرفته ام ، وجود چنین مشکل و در واقع” بیماری” را تهدید کننده سلامت عمومی دانسته و وظیفه دارم تا راهکارهای خود را به متولیان قانونی برای رفع و در واقع “درمان” آن بیان نمایم. یادمان باشد که “آلودگی هوا ” خطرناک ترین و مهلک ترین نوع آلودگی است و این “زباله دانی” هرچند وقت یکبار به کانون “آلودگی هوای تنفسی شهروندان” تبدیل میشود. اما راهکارهای مورد نظر اینجانب از کوتاه مدت به بلند مدت:

●”خاکریزی یومیه یا حداکثر چند روز یکبار” بر روی زباله ها به کمک ماشین آلات مناسب برای ممانعت از سوختن آنها و اشتعال گازهای ناشی از آنها(مخصوصا در فصول گرم سال)

●”حصار کشی دوبل” به منظور ممانعت از ورود حیوانات(مخصوصا دام های ولگرد)

●”ممانعت از ورود زباله گردها” تحت هر نام و عنوانی

●در اختیار قرار دادن امکانات و تجهیزات حفاظت فردی مناسب و استاندارد به پرسنل مستقر در آنجا و یا پرسنل مجاز به ورود به آنجا

●برنامهریزی همه جانبه برای عملیاتی نمودن پروژه “تفکیک زباله از مبدا” در همه شهرها و روستاهای شهرستان پاوه با شروع از یک شهر و یک روستا

●تهیه و نصب تجهیزات لازم برای بازیافت زباله های خشک و تهیه کود و ورمی کمپوست از زباله های تر

●به منظور صرفه اقتصادی در اجرای بند آخر ، میتوان با شهرستان های همجوار رایزنی نمود.

■لازم است تا “آموزش همگانی و مداوم” به منظور “کاهش تولید سرانه زباله” و “استفاده مجدد از بسیاری از زباله ها” در سطح خانواده ها ، مراکز آموزشی ، کارگاهها ، شرکت ها و ادارات دولتی به یک امر روتین تبدیل شود. همچنین استفاده از ابزارهای قانونی، مهندسی و تشویقی برای تداوم و تثبیت مدیریت پسماند یک امر ضروری است که باید توسط متولیان قانونی در این خصوص مورد ملاحظه قرار گیرد.

■تنها در چنین شرایطی میتوان گفت که زباله ها نه تنها تهدیدی جدی برای سلامت و ادامه حیات انسان و سایر زیستمندان محسوب نمی شوند ، بلکه فرصتی را برای استقرار “توسعه پایدار” نیز فراهم خواهند آورد .

■پیشنهاد میشود تا یکی از دستگاههای متولی یا مجموعه ای از آنها (مثلا شهرداری یکی از شهرها یا شورای بهداشت شهرستان) جلسه ای فوری با شرکت همه عوامل ذینفع تشکیل داده و فرایند “مدیریت زباله ها” را بر اساس قانون پسماند به جریان انداخته و با انجام ارزیابی های دوره ای تداوم بخشیده و نهایتا تثبیت نماید.

اینجانب آمادگی خود را در حد بضاعت برای همکاری در راستای حل این “مشکل” از طریق راهکارهای فوق و سایر راهکارهای مقبول و تحقق بخشی به یکی از آرزوهای دیرینه عموم شهروندان اعلام می دارم.

دکتر برهان ولدبیگی
۲۴ شهریور ۱۳۹۷

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : گفتنی است متاسفانه هنوز شاهد معضل زباله دانی سریاس و گلایمندی اهالی روستاهای تابعه این منطقه بدلیل آلودگی های ناشی از آتش سوزی و … این زباله ها هستیم و علی رغم ورود دادستان دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان پاوه به این مقوله هنوز مشکل این زباله دان پابرجا است امید می رود مسئولان و بخصوص شهرداری های شهرهای پاوه ، باینگان و بانه وره بتوانند در رفع این مشکل با بهره گیری از صاحبنظرانی همچون دکتر برهان ولدبیگی اقدام عملی انجام دهند.