پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : ایران به دلیل واقع شدن در کمربند آلپ- هیمالیا و قرارگیری روی یکی از مناطق لرزه­خیز دنیا و داشتن گسل‌های فراوان، کشوری زلزله­ خیز است که هرازچند گاه شاهد زمین ­لرزه­های بزرگ می­باشد. (شایان و همکاران، ۱۳۹۲). با قرارگیری ایران روی کمربند آلپ ـ هیمالیا، کشــور ایران در قرون گذشته، ۱۳۰ زمین ارزه به بزرگای ۴/۷ ریشتر یا بیشتر را تجربه کرده اســت (زنگی­آبادی و همــکاران، ۱۳۷۸).

زلزله ­های منجیل- رودبار (۱۳۶۹) با ۳۵۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ کشته و بیش از ۶۰۰۰۰ نفر زخمی (USGS, 2009) و بم (۱۳۸۲) با ۲۶۰۰۰ کشته و ۳۰۰۰۰ زخمی (منافپور، ۲۰۰۸) از مرگ­بارترین و مخرب­ترین زلزله­ های چهار دهه اخیر ایران می­باشند.

در پنجم دی ماه سال ۸۲ ساعت پنج و نیم صبح زلزله ای به بزرگای ۶٫۵ ریشتر در شهر بم کرمان رخ داد که جان هزاران نفر را گرفت (امار ۲۶ هزار تا ۴۰ هزار نفری هم ارائه شده است!) علاوه براین هزاران نفر نیز در زیر اوار جان خود را از دست دادند، حدود ۶۰ هزار نفر زخمی و  هزاران نفر نیز بی خانمان شدند!

ساخت و ساز غیر اصولی و اوار ساختمانهای ضعیف و نامقاوم مهم ترین عامل مرگ و میر ناشی از زلزله در ایران و بسیاری از کشورهای توسعه نیافته جهان است. بطوریکه بیش از ۸۰ درصد تلفات ناشی از زلزله در جهان در اثر خرابی ساختمانهای نامقاوم در برابر زلزله است!

با توجه به جمعیت ۷۸ میلیونی ایران در سال ۹۰، بیش از ۲۱ میلیون خانوار در حدود ۲۰ میلیون واحد مسکونی زندگی می کنند و ۵۵ درصد این ساختمان ها با مصالح نامقاوم و ضعیف احداث شده اند! (مرکز امار ایران، ۱۳۹۰). در روستاهای ایران شرایط به مراتب بدتر است و حدود ۸۰ درصد ساختمانهای روستایی از نوع بنایی هستند و تنها ۲۰ درصد واحدهای مسکونی از نوع بتن ارمه و فلزی هستند! (مرکز امار ایران، ۱۳۹۰). این امار یعنی وقوع زلزله در هر شهر و روستایی در ایران، تکرار فاجعه زلزله بم خواهد بود! همچنین بافت های فرسوده شهری و ساخت و سازهای غیراصولی در شهرها و به ویژه در مسکن مرگ (مسکن مهر!) توسط عده ای غیرفنی و دلال نیز به ابعاد خطرناک زلزله احتمالی در هر نقطه ای از ایران می افزاید.

شاید در صورت وقوع زلزله در یک روستا امکان فرار به بیرون خانه میسر باشد ولی در مسکن مرگ (مسکن مهر!) چنین چیزی تقریبا غیر ممکن است! و احتمالا مرگ حتمی!

درکنار این موارد، عدم آگاهی درست مردم و مسئولان از مدیریت ریسک و بحران زلزله، عدم تعامل مناسب دستگاه ها در هنگام زلزله، شرایط اقتصادی نامناسب، عدم پوشش بیمه ای و دیگر پارامترهای اقتصادی و اجتماعی می تواند در افزایش تلفات و خسارات ناشی از زلزله احتمالی موثر باشد.

امید  که شهروندان و دولتمردان حداقل در نظارت و اجرای ساخت و سازها دقت و رعایت بیشتری داشته باشند، اموزش و اگاهی از زلزله و امداد و نجات نیز بیشتر شود.

نویسنده : سعدی قادری