هۆرامانی جوان، سرووشت و خهڵک و زوان / عرفان زۆمۆررۆدی
پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : رۆو یهکشهممهی، یهرێ و نهورۆزو دوهههزارو حهوسهدو چواردهو کوردی، چهنی شاندێوه دوانزه کهسی که پێک ئامابێ جه حهوت مامۆسهی ئایینێ و شێخێوه تهریقهت و نهقشبهندی و خهڵیفێوه ههر چا تاقمهیه، چهنی یهرێ سهره رووتێ که من یۆشا بێنێ، بهڵام ههر من سهرهم چهرمه نهبیهبێ یا خاستهر واچوو جه ههر […]
- ۱۲ مهر ۱۳۹۴
- کد خبر 22351
- 7 دیدگاه
پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : رۆو یهکشهممهی، یهرێ و نهورۆزو دوهههزارو حهوسهدو چواردهو کوردی، چهنی شاندێوه دوانزه کهسی که پێک ئامابێ جه حهوت مامۆسهی ئایینێ و شێخێوه تهریقهت و نهقشبهندی و خهڵیفێوه ههر چا تاقمهیه، چهنی یهرێ سهره رووتێ که من یۆشا بێنێ، بهڵام ههر من سهرهم چهرمه نهبیهبێ یا خاستهر واچوو جه ههر لایوه پهیش بلمێنه گولالهترینشا بێنێ، کهوتیمێڕا جه یهرێ ماشینێنه روهو وڵات و ههرێم و کوردستانی و پهی تهوێڵێ، پهی بهرز راگێرتهی یادو بێرهوهری و زاناو فرهزانوو ئا مهحاڵێ، پایهبهرز حاجی مامۆسا مهڵا نهزیرو گهورهو تهوێڵێ… دماو کۆرهکهی… شاندوو هامڕێیاما، یۆیۆ و دوهدوه زیایره و منیش روهو بهرهی لوانێ که پێشکهش کاروو بهرنامهو «شنهو هۆرامانی» جه شاشه رهگینهکهو سپێدهی وهرش گیرتانی:
– ئیللاو بیللا مشیۆ وتووێژهیما چهنی کهری!
* سهروو چهما، قهیش چێشا.
بهڵام: یهکهم: کۆتا، تا جیا نهمانوو جه دۆسا،
دووههم: با سۆرانی بۆ نه هۆرامی! چون من زوانم جه هۆرامیهنه کول و کورتا!
– پهی یهکهمی، سهروو چهما.
پهی دووههمی، حهرگیز حهرگیز ناوهللا، مهلۆ سهر پهیما، چون بهرنامهکهما هۆرامیا.
جا وهللا ههر عهیبوو شوورهیا، تهمهنێوه ژیوای دلێ هۆرامان و هۆرامیا ئا وهخت واچی زوانم جه هۆرامیهنه کول و کورتا!
چڵهکیانێرهو ئاما وهروو چهمام، چهنای چهن جار واتهنم به قوتابیهکام:
ئانهتا هۆرامیێنێ، هۆرامی فێروو رهفێقه سۆرانیهکاشا(جافهکا) کهراو به پێچهوانهیچۆ. ئیتر نهژنهوو کهسێوه واچۆ سۆرانی(جافی) مهیاوونه یا خۆ هۆرامی! عهیبوو شورهیا!
جا ئیسه، دالێوه غیرهتم جما، ونیم جۆشیاو عهیبم ئاما جواو دهیشا!
* واتم به مهرجهی ئهگهر ئاماو هۆرامیهکهم تێکوپێک داو شیرینیهکهیش جه دهس لوا بڵاوش نهکهردێ!
– سهروو چهما سهروو چهما ! تهقهو مامهڵهی ئاما !
رێک کهوتیمێو وتووێژ ساز کریا و فره فره کورت و کۆتا، باسو جوانیو رێک و پێکیو تام و چێژو زوانو هۆرامی کریا، که چهنی شاعێراما، گهرچی وێشا هۆرامییچ نهبیبا پێسه مامۆسا مهولهوی بهڵام خۆ به هۆرامیچ دۆناما.
که ئامایمێ ، عهیب و شوورهییو پێشکهشکارو بهرنامێ و تاریف و بارهکهڵاو ئادێ، هانش دانێ، دهس بهروونه قهڵهمێ و ئا وتووێژێ، کهروونه ئامیانو ئی وتارێ، که نامێم نیان (هۆرامانی جوان، سرووشت و خهڵک و زوان)که ئاماژهم دان به یهرێ تایبهتمهندی و هۆرامانی که به راسی کهم هۆرگنۆ ئی یهره پێوهره جه ناوچێوهنه تا ئی راده جهمێ باوه ئادیچ:
یهکهم: سرووشت و رازاوهو هۆرامانی
دووههم: خهڵک و نهرم و نیان و هێمن و وهش روو هۆرامانی
یهروم: زوان و شیرینو هۆرامی
که وهڵتهر جه وتاروو(چهنی، یهکهم نویسهیم به هۆرامی ئهدانه بی) قۆلم دابێ- که حهر چی سایتهنه بڵاوبیهنۆ- کهنا ئیسه پێشکهشتا کهروونه.
* مامۆستا ههژاری رهحمهتی، شاسوارو ئهدهبیاتو کوردی، ههم دیسان سهر قافڵهو وهرگێڕه رهوان وێژه فهرههنگ نوویسا کوردی جه وتێوه فهرماوونه- ههڵبهت من ژنیم ژنیهن، وێم یاگێوه خاسهنه نهدیهن – بهڵێ پاسه ماچا که فهرماوونه، دلێ زوانو زاراوه کوردیانه، هیچ زوان و زاراوێوه به ئهندازهو هۆرامی ناسک و نهرم و نیان نیا، که پهی دهربڕیهو ههستوو ناسکوو دڵی و ناخ و ناواخن و دهروونی و خهون و خهیاڵوو زهینی به کار بلۆنه.
زوانو هۆرامی زوانو شێعر و ههڵبهستو گۆرانیو سیاچهمانهین. ههر ئی تایبهتمهندیهن، باسشه کهردهن، که ههڵۆو بهرزه فڕوو ئهدهبیاتوو کوردی، مامۆستا مهولهوی تاوگۆزی، سهرهڕاو شارهزایی تهمامیش جه چننه زوانانه، پێسه عهرهبی و فارسی و ههم دیسان زاراوێ کوردیێ پێسه سۆرانی، هۆرامی پهی دهر بڕیهو ههستوو ناسکوو خهیاڵیو رازوو پڕ رهمزوو رازوو دڵی ههڵبژێرۆنه.
مامۆستا مهولهوی به زوان و عهرهبی، کتێوهی به نامێ ‘ئهلفهزیلهی’ منیۆره که چن ههزار بهیتێنێ جه باس و کهلام و فهلسهفهو عهقیدهینه، که ئی کتێبه ساڵهها کتیوو دهرزی بیهن جه زانکۆو ئهلئهزههروو میسریهنه که گۆرهترین زانکۆو دنیهو ئیسلامی بیهنهو ههنه.
ههرپاسه کتێوو ‘ئهلفهوائیحی’ جه ههمان باس و خواسێنه منویسۆنه، ئیجاره به زوانهو فارسییهنه، جه چن ههزار بهیتێنه.
جا خۆ گرد کهسهی مزانۆنه مامۆستا مهولهوی جه باس و خواس و فهلسهفهیوو زاناییو کهلامی و پهی بیروو باوهڕوو ئیسلامهتی کتێوو ‘عهقیدهی مهرزییهیش’ نیانهره، ئادیچ جه چن ههزار بهیتێنه بهڵام به زوانهو کوردی سۆرانیهنه.
یاگێو وێشا ئاماژه بدهیمێ پی راستیه که مامۆستای پایه بهرزی رهحمهتیما مامۆستا مهڵا عهبدولکهریمی مودهرریس، ئی یهره کتێوه، پی یهره زوانیه، ههرکام به زوانهو وێشا، لهیهکش داینێوهو بڵاوش کهردێنێوه.
ئینهی ئاماژهما پنهدا یاونۆنه که مامۆستا مهولهوی چهن شارهزاو به توانا بیهن سهروو چننه زواناره. وه سهرهڕاو ئی شارهزاییشه، وه چهنی ئینهی که وێش هۆرامی نهبیهن، بهڵام پهی دهربڕیهو ههستوو ناسکوو دڵیش وه خهون و خهیاڵوو زهینیش وه ههر پاسه رازوو رهمزوو عیرفانی و سۆزوو ئیمانی زوانوو کوردی هۆرامی ههڵبژێرۆنه و رێکوو پێکترین شێعرهکاش به هۆرامی ماچۆنه. ئهر واچمێ بهشێوه ههرگهوره و شۆرهتوو مامۆستا مهولهویچ پهی ئانهی گێڵۆوه دوودڵ مهبه فرهما نهواتهن.
ئینه بێ شک، بهڵگێوه رهسهنا، پهی راستی و درووستی ئا فهرمایشهو مامۆستا ههژاری موکریانی رهحمهتی.
** بهڵێ خواو خاوهن خێو ئی گهردوونه پان و بهرینیه، زوانێوه ناسکوو نهرموو نیانوو جوانوو رێکووپێکوو شیرینوو زهریفهش بهخشانه خهڵک و هۆرامانی. ههر چهنی وهڵاتێوه فره زهریفوو رازاوهش پنه بهخشاینێ. سرووشت یا خۆکردوو خواکردوو هۆرامانی، به شاخوو داخوو، چهموو دۆڵوو، نساروو وهرهتاوو. گهرمیانوو کوێسانوو، ئاوهو کانیاوهو، چهمهو سهرچهمهو، هانهو قهڵبهزهو، داروو دهوهنیشۆ، تابلۆیوه نهخشینهنه که وێنهش جه دنیانه فره فره کهما! به ڕاسی رهنگا ههر به شێعرهو هۆرامی و به سۆزهو سیاچهمانهیوو به شارهزایوه پێسه مهولهوی و سهیدی و بێسارانی و … که هۆرئامای هۆرامانیهنێ بتاوانێ ئی سرووشته خواکردیه برمانانێ و وێناش کهرانێ وهروو چهماو بینهروو بیسهریهنه.
*** ههر بهراسی پێسه جوانیو زوانیو سرووشتوو هۆرامانی، خواو میهرهبانی، خانهخێو هۆرامانی، یانێ خهڵکوو هۆرامانیچش نهرموو نیانوو هێمنوو هێور، خوڵقنا.
روو وهشی و زوان شیرینی و میمان داری خهڵک و هۆرامانی چیوهی نیا کهسهی بتاوو نهدرکنۆش. ئهگهر راویارهی، پهی ههوڵ جارهی، راش گنۆ هۆرامانی، ههر چهنی سهرسام بیهی، چهنی دیمهنوو رازاوهو خهمڵیای به بۆنوو بهرامهو گوڵی و چریکهو جریوهو مریچڵا بنپاسارهو سهرچڵوو چڵی، باڵاو شۆخ و شهنگوو بهڕانک و چۆخهو دهزماڵی پیای هۆرامی یا سێف و کهواو، جل و بهرگوو وهشرهنگ و پۆشتهو، وهروو ژهنوو هۆرامی، واقش پڕۆو شادیش بهخشۆ.
جا دیمهنهی میمانداری هۆرامیهکا، که غهریوی راویاری ویرش بهرۆوهو شادیهکهیش چن قات کهرۆنه، چی وێنه زهریفهینه، مامۆستای هۆرامی زانی، قهڵهم داری، شاعیرما،مامۆستا موحهممهد فههیم وێناش کهردێنه وێش مرمانۆ: «ئهوسا که ئاماو لوای و ئیلاو ئهولای کهردهی پێسهو ئی دهورانیه ئاسان نهبیهن ئهر راویارێو راش کهوتێبۆ محاڵێوه غهریبی، فره خهموو بێ ئاشنایی و بێکهسی نهگیرتهنهره ئهو پهڕش ئهر یانه وهیش دهس نهکهوتهبۆ یانه باوانێ گهورهتهرو بێ منهت تهرش به نامێ مزگی بیهن که جه سهرداو گهرمای پارێزنانش ئێمه ههر چا دهگاو وێمانه که سهروو راو بهغدا تارا نیۆ بێ گر وێرهگایێ ئانێ که تاتهو باباو ماماشا وهسیهتشا کهرده بێ بهشێوه جه زهمینهکهیشا دریۆ به مزگی پهی نانوو راویاری نانهکهی بهرێنێ مزگی و ههر غهریبێوه یهرێ چوار مووچێش دێنێ و ماباقیهکهش کهرێنێ کۆڵهکێ مزگێره نهکا نیمهشهوهنه راویارێتهر بهی تا بێنان سهره نهنیۆوه»
ئازیزه فره بهڕێزهکهم ئینهی وانیشۆ، یاخۆ مژنهویش، کورتهی بێ، جه ئی یهره تایبهتمهندیه و خهڵک و خاک و زوانوو هۆرامانی، جه زوانوو دهس و قهڵهموو کهسێوه که وێش هۆرامی نیهن وه ههوهڵ جاریشا به هۆرامی منویسۆنه و ئهپێسینه گڕووگاڵ کهرۆنه، جا ئهر بهیو هۆرامی زانێ هۆرامی ئاسا بدرکنۆش، مشیۆ چهنی بۆ؟
سهر بهرزێ بیدێ جه دوو دنیانه ههم جه ئی دنیاو ههم چهو دنیانه
دوای سڵاو
به داوای لێبووردنهوه بۆ ئاگاداری دۆستان ئهو سێ وهڵامهی(ناشناس) له لایهن بهندهوه بوون گهردهکرێ کاک فهرهاد بیگۆڕێ مهمنوون دهبم.
ئه م به ڕێزه لاینگه ری ئه ردۆغانی دیکتاۆر ده کا
سوپاس بهڕێزهکهم
گهرچی من وهڵامی کهسی نهناسراو نادهمهوه بهڵام چوون بۆی دهچم له دهلاقهی کورد دۆستییهوه— که تیایدا هاوبهشین— ئهو نیسبهتهت به من داوه تهنیا دهڵێم له گهل رێزمدا
لام وایه له ناسینی ئهم برایهی خۆت تووشی ههڵه بووی.
جارێتر ڕێزوو سوپاس
سڵام
دهس وهشانهو وێم ئاراستهو کاک عرفانی مهکهرو (ئازیزه فره بهڕێزهکهم که ئی یهره تایبهتمهندیه و خهڵک و خاک و زوانوو هۆرامانیش نویسهن)
به ڕاسی فره وهش واچیان و فره به زهریفی ئامهن پۆرهشهره
یادو مامۆسا مهولهوی ، مامۆسا مودهرس و مامۆسا ههژاری چ به خهیر بۆ
کاک عرفان دلێ ئی وتارهێشهنه به چێوهی وهش ئیشارهش کهردهن ( چهن جار واتهنم به قوتابیهکام: ئانهتا هۆرامیێنێ، هۆرامی فێروو رهفێقه سۆرانیهکاشا(جافهکا) کهراو به پێچهوانهیچۆ. ئیتر نهژنهوو کهسێوه واچۆ سۆرانی(جافی) مهیاوونه یا خۆ هۆرامی! عهیبوو شورهیا! )
وه ئهگهر ئی ههرمانێ جه دلێ قوتابیهکانه کریۆ .. مهتاوان خاستهر جه یهکترینی بیاوان و ئی کارهیچه مهوۆ هۆکارێوه پهی نهفۆتیاۆ زوانی کوردی ههورامی .
هیوادارهنان ئی ههرمانی جه دلێ مامۆسایان دهس پهنه کهرۆ .
دیسان سپاس کاک عرفان
کاک یاسری وهشهویس سوپاس پهی وردبینیهکهیت
ئه چی بازاره شڵهژیایهنه که پێوهره ژیانو ئاشتیانهیمان تێکشیهن وه تووڕهییو دژمنایهتی بڵاو کریۆوه پێسه مزانوو ئهرکوو سهرشانوو گرد دڵسۆزێوهن چنه پنهش کریۆ ئاوێوه کهرۆ ملوو ئی ئایره که تهڕوو وشکی پێوهره سۆچنۆ
هیوادارهنان کاروو ئێمه چیی بوارێنه بژماریۆ.
دووباره سوپاس
یاخوا ده سه که و نه نالو ماموسای به ریزمان کاکه عورفانی زومورودی.
به راسی فره جوان خه لکو و طبیعه تو و زوانو هه ورامیت وه سف که رد، انشاالله ایی جوره کاریته
حه ر به ر ده وامی بانی.
سوپاس برای بهڕیزم
بهڕاسی جوانی و هۆرامانی فرهتهر هۆرگێرۆ بهڵام من ههر ئینهم جه دهس ئامان