به گزارش سلام پاوه :اولین میزگرد مجازی گروه هم اندیشی پاوه با موضوع “تامین پایدار آب شرب شهر پاوه پس از الحاق و ساماندهی فاضلاب شهر ” برگزار شد.

این میزگرد مجازی با حضور پرفسور مقداد پیرصاحب استاد دانشگاه ،مهندس سالم مرادی ؛ مدی امور آبفای شهرستان پاوه ،مهندس شادمان لهونی ؛ مدیر شرکت مهندسین مشاور و صاحبنظر در حوزه آب برگزار شد مجری این میزگرد مهندس نظام سلیمانی بود که گزارشی از آن بشرح ذیل است.

سوال مجری :با این سوال که برای تامین پایدار آب شرب شهر پاوه پس از الحاق چهار روستا و افزایش جمعیت حدود ۵۰ درصدی ، راهکارهای آینده نگرانه و بلندمدت در این زمینه چیست ؟ در خدمت اساتید گرامی در این میزگرد هستیم ، جناب آقای دکتر پیرصاحب در خدمت حضرتعالی هستیم .

دکتر مقداد پیرصاحب :می دانیم که طرح تامین آب هانه کوان برای شهرپاوه برای جمعیت چهل هزار نفر و برای افق طرح ۱۴۱۵ در نظر گرفته شده است . با توجه به الحاق این چهار روستا به شهر پاوه در حال حاضر جمعیت مورد نظر طرح تامین شده است و به همین دلیل نشان می‌دهد که افق طرح هانه کوان به پایان رسیده است .

بنابراین اگر ما بیاییم این محدوده شهر بزرگتر پاوه که شامل پاوه و چهار روستای الحاق شده به آن است را در نظر بگیریم لازم است جمعیت افق دیگری را برای آن تعریف نماییم که ممکن است جمعیت در بیست و پنج سال آینده باشد؛ جمعیت شهر پاوه در این افق ممکن است به ۶۰ هزار نفر برسد اما من فراتر از آن را در نظر می گیرم چون بحث ما بحث تامین پایدار  منابع آب شرب شهر پاوه است  اگر ما جمعیت حدودی اشباع شده برای شهر بزرگتر پاوه را در نظر بگیریم ممکن است این جمعیت فعلی حدود چهل هزار نفر در سی ، چهل یا پنجاه سال آینده به هشتاد هزار نفر برسد. چنانچه برای  این جمعیت هشتاد هزار نفر بخواهیم پیش بینی نماییم و جنابعالی هم اشاره نمودید آینده نگرانه باشد و پیش بینی مبتنی بر دراز مدت باشد تا دیگر دغدغه تامین منابع آبی پایدار را برای شهر پاوه نداشته باشیم  در این صورت برای شهرپاوه بر اساس سرانه نیاز آبی شهر پاوه که قبلاً به‌دست آمده است و تقریباً در شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تصویب شده است به حدود ۳۲۰ لیتر آب در ثانیه نیاز خواهیم داشت  . پس ما تقریبا به ۳۲۰ لیتر آب در ثانیه برای جمعیت ۸۰ هزار نفری آینده نگرانه برای شهر پاوه نیازمندیم. از این مقدار آنچه که منبع هانی کوان تامین می‌کند حدود ۱۶۰ لیتر خواهد بود ، علاوه بر آن چاه هایی که جناب مهندس مرادی بیشتر در جریان هستند و در حداقل دبی آنها که فصل پاییز می باشد چاه های سر کران و چاه های ویمیر و چاه نسمه بعلاوه سراب هولی می باشند مجموعا با در نظر گرفتن ۱۶۰ لیتر آب هانی کوان حدود ۲۵۰ لیتر آب خواهیم داشت و در نتیجه برای این افق حدود ۷۰  لیتر کمبود آب خواهیم داشت.  و البته این در شرایطی است که چاه های موجود دچار مشکل نگردند! . برای تامین این میزان آب ۳۲۰  لیتر در ثانیه برای شهر پاوه چندین گزینه می تواند مطرح شود که من هم به آنها فکر کرده ام چون انتقال آب چشمه بل به شهر نودشه را هم اینجانب انجام داده‌ام و در این زمینه مطالعاتی هم داشته ام ، مایل هستم که همه منابع موجود ( نه منابع پنهان ) برای تامین آب شهر پاوه را ذکر نماییم تا به یک وحدت نظر در این زمینه دست یابیم .

اولین گزینه و نزدیک ترین گزینه برای شهر پاوه منبع آب هانی کوان می باشد هانی کوان در بدترین شرایط که امسال هم این اندازه‌گیری را انجام داده‌ایم حدود ۶۰۰  لیتر آب در ثانیه را به ما می دهد که این موضوع نشان می دهد آب هانی کوان به تنهایی ظرفیت ۳۲۰ لیتر آب دراز مدت مورد نیاز شهر پاوه را پوشش میدهد .

فاصله منبع آب هانی کوان تا تصفیه خانه پاوه حدود ۱۲ کیلومتر است و فاصله آن تا سراب هولی حدود ۱۵ کیلومتر می باشد . خط انتقال هانی کوان موجود است ؛ ایستگاه های پمپاژ آن موجود هستند ؛ خط انتقال هانی کوان از نظر اینکه  بتواند ۳۲۰ لیتر را منتقل نماید هیچ مشکلی ندارد ،  پمپاژ آن که بوسیله دو پمپ در مدار می باشند قابلیت انتقال ۱۶۰ لیتر آب را دارند که می توان در انتهای افق فعلی طرح  و پس از استهلاک پمپ های موجود در این خط  آنها را با پمپهای پر قدرت نر و با دبی بیشتر بدون تغییر خط انتقال جایگزین نمود و همه نیاز ۳۲۰ لیتر را با شرایط موجود تامین نمود ؛ تصفیه خانه هم تقریبا طراحی آن به گونه ای است که امکان افزایش ظرفیت در شرایط موجود  برای تامین ۳۲۰ لیتر آب مورد نیاز بلندمدت شهر پاوه را دارا می باشد .

بنابراین به نظر می رسد تامین پایدار آب  شرب شهر پاوه از منبع هانی کوان ممکن و دارای مشکلات کمی است.

یکی دیگر از منابع آبی موجود بل است که اینجانب مطالعاتی بر روی این چشمه انجام داده ام ، حجم آب موجود در مواقعی از سال که این چشمه در کاهش و حداقل دبی خود می باشد تا ۲۵۰ الی ۳۰۰ لیتر در ثانیه کاهش می یابد . البته کیزان ۵۰ لیتر آب چشمه بل برای انتقال به شهر نودشه و نواحی و روستاهای اطراف در نظر گرفته شده است که تا روستای شوشمه همه این مناطق را هم پوشش میدهد و دلیل آن هم این بود که زمانی که برای تصویب طرح مراجعه شد برای صرف شهر نودشه طرح مورد تایید قرار نگرفت ؛ در سال ۱۳۸۵ جمعیت شهر نودشه متاسفانه نسبت به جمعیت سال ۱۳۸۰ دارای رشد منفی بود و و بدین منظور با توجه به هزینه بیش از  سه میلیارد تومانی طرح انتقال آب در آن زمان این طرح تصویب قرار نگرفت ، جهت توجیه طرح ، مجبور شدیم که اطراف نودشه ، شهر  نوسود و همه روستا های این محدوده  را در این طرح ببینیم ، که جمعیتی حدود ۱۲ هزار نفر را شامل می‌شود و حدود ۵۰ لیتر برای این خط آب در نظر گرفته شده است و اگر این ۵۰ لیتر را از چشمه بل کم نمایم عملا امکان تامین پایدار  ۳۲۰ لیتر آب مورد نیاز دراز مدت شهر پاوه به  تنهایی و از منبع چشمه بل را نخواهیم داشت مگر آنکه مابه التفاوت آب مورد نیاز را جبران نماید .مطلب دیگری که در این زمینه مطرح است ، فاصله چشمه بل تا شهر پاوه است که در این زمینه مجبور به انتقال لوله از جاده نودشه به پاوه هستیم و این فاصله حدود دو برابر فاصله منبع آب هانه کوان به  پاوه است و حدود سی کیلومتر فاصله تا بل خواهد بود .

بحث دوم بحث آلودگی است ؛بحث  آلودگی چشمه بل هم مطرح است حدود ۱۵ تا ۲۰ روز و گاهی تا یک ماه چشمه بل به دلیل ارتباط بستر چشمه با سطح زمین دارای کدورت پایدار می باشد و نیاز به تصفیه دارد و مطلب دیگری که در مورد چشمه بل و منبع آب بل مطرح است و اینکه بل در میان عامه مردم  به عنوان آبی با کیفیت در نظر گرفته می شود ، اینگونه نیست چشمه بل از نظر املاح در سطح پایینی قرار دارد و از این جهت نوشیدن  آب گوارایی به نظر می رسد اما چون از نظر املاح در سطح پایینی قرار دارد آب‌معدنی محسوب نمی گردد . آب های معدنی آب های هستند که TDS آنها در حدود ۲۵۰ به بالا باشد و چشمه بل دارای TDS حدود ۱۲۰ می باشد . بنابراین از نظر تامین املاح معدنی برای بدن انسان آب هانه کوان از چشمه بل از کیفیت بیشتری برخوردار است .

یکی دیگر از منابعی که برای تامین پایدار آب شهر بزرگتر پاوه در دراز مدت می‌تواند در نظر گرفته شود سد داریان است . سد داریان طبیعتاً آلودگی های متعددی دارد آلودگی های میکروبی ،آلودگی های شیمیایی و آلودگی های مواد آلی در آب سد سیروان قطعاً موجود است و برای تصفیه این آب  به تصفیه خانه ای پیشرفته نیاز است از طرف دیگر چون نوسان ارتفاع در پشت سد به دلیل وجود نیروگاه وجود دارد و حدود صد متر ارتفاع آب کم و زیاد میشود و این موضوع موجب می‌شود که جهت انتقال آب به شهر پاوه نیاز به ایجاد دو ایستگاه پمپاژ اضافه وجود داشته باشد.   جهت انتقال چشمه بل به شهر پاوه یک ایستگاه پمپاژ اضافه نیاز داریم برای انتقال آب از چشمه هانه کوان در حال حاضر چهار ایستگاه پمپاژ استفاده می شود . معمولاً پمپ های مورد استفاده در ایران حداکثر ۲۰۰ متر را به بالا انتقال میدهد . بنابراین در سد داریان هم دو ایستگاه پمپاژ به این مجموعه اضافه خواهد شد و در مورد بل هم یک ایستگاه پمپاژ اضافه خواهد شد و خط انتقال از سد داریان هم کمی کمتر خواهد شد و به حدود یک و نیم برابر فاصله آب هانه کوان خواهد رسید و در مقام مقایسه با در نظر گرفتن پارامترهای کمیت ،کیفیت و انتقال ، منبع آب هانه کوان منبع مناسب تری برای شهر پاوه  به نظر می رسد.

بنابراین به این نتیجه می رسیم که برای دراز مدت لازم است بر روی منبع آب هانه کوان سرمایه گذاری نماییم .

هانه کوان از لحاظ کمیت نشان داده است که علی‌رغم همه خشکسالی ها دارای کمیت پایداری بوده است تنها مشکلی که آب هانه کوان خواهد  داشت آلودگی‌های میکروبی است در صورتی که تصفیه خانه راه اندازی شود (چون آغاز به کار تصفیه خانه مدتی زمانبر خواهد بود ) بعید به نظر می‌رسد هیچ میکروبی از این آب خارج شود . با پیش بینی های بیشتری که در نظر گرفته شده است و طرح هایی که  در ارتباط ها با آب منطقه‌ای رد و بدل و گزارش می‌شود فکر می‌کنم که میزان آلودگی این آب به میزان قابل قبولی کاهش خواهد یافت .

مجری : ضمن سپاس از جناب دکتر پیرصاحب عزیز، با همان سوال در خدمت جناب آقای مهندس لهونی هستیم :

مهندس شادمان لهونی :

منابع آبی که در حال حاضر موجود می باشند و قابلیت استفاده دارند مشخص بوده و جناب دکتر آقای دکتر پیرصاحب  به خوبی به این منابع اشاره فرمودند ؛  اما بحث دیگری که اینجانب می خواهم مطرح نمایم به جنبه دیگری از  موضوع می پردازد ؛  اجازه می خواهم وضعیت کلی منطقه را از نظر منابع آبی قدری تشریح نمایم ، از نظر طمین شناسی ما در یک منطقه کارستیک قرارداریم، کارست بزرگی به نام شاهو در شمال منطقه  و در جنوب منطقه کارست  آتشگاه را داریم. به صورت  کلی پدیده کارست در اثر خورد شدگی یا انحلال  توده سنگهای بزرگ آهکی به وجود می آید که معمولا منابع غنی آب زیرزمینی را به وجود می آورد. مناطق کارستی ایران بیشتر در رشته کوه زاگرس قرار دارد و شاهو یکی از بزرگترین آنهاست ؛ از سراب روانسر تا چشمه تلوسان در دیوزناو و چشمه بل در هجیج و  سراب هولی و سراب های متعددی که در منطقه وجود دارد تا چشمه بزرگ زه لم در هورامان اقلیم کردستان به دلیل وجود پدیده کارست شاهو منابع غنی  آبی در این سراب ها و چشمه ها ظهور پیدا کرده اند و این منابع آبی تامین کننده آب شهرها و روستاهای منطقه اورامان و نواحی اطراف از قدیم الایام بوده اند .

از نظر میزان منابع آب زیر زمینی در مناطق کارستی کارشناسان عنوان می کنند که وجود چشمه هایی با دبی زیاد و فصلی و همچنین وجودsinkhole   ها در ارتفاعات بالا ( که در اصطلاح محلی به آنها بیر می گوییم) و هدایت کننده جریان آب زیرزمینی هستند نشان دهنده وجود آبخوان بزرگ در داخل سازند کارستی است.

از طرفی در منطقه‌ای قرار داریم که جزء زاگرس رورانده است و تقریبا جبهه های بارانزای مدیترانه‌ای از این منطقه وارد کشور می‌شود که باعث  ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر بارندگی در سال در این منطقه می شود ( متاسفانه ایستگاه باران سنجی استاندارد در پاوه  نداریم که یکی از مواردی است که نیاز است پیگیری شود ایجاد ایستگاه باران سنجی در شهرستان است). همچنین هرچه ارتفاع بیشتر می شود میزان بارشها بیشتر است.

حوضه آبریزی از قله زاولی تا هانه کوان بین شاهو و آتشگاه در نظر می گیرم که حدود ۱۵۰ کیلومتر مربع است با توجه به میزان بارندگی این حوضه بیش از صد میلیون متر مکعب آب تامین می کند یعنی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون مترمکعب سالانه آب به ما عطا می کند.

متاسفانه هیچ گونه مطالعه ای در مورد سازندهای کارستیک شاهو و آتشگاه صورت نگرفته است ؛ تنها کاری که انجام شده است تا آنجایی که من اطلاع دارم زمانی که ‏کاک برهان لهونی ذیحساب آب منطقه‌ای غرب بوده است با پیگیری و رایزنی که از ویژگی های شخصی ایشان است یک سری از مهندسین و کارشناسان را به منطقه آوردند مانند آقای فتوت و آقای درخشنده که از زمین شناسان باتجربه آب منطقه ای غرب  هستند و تعدادی از کارشناسان موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران که نتیجه آن احداث چاه سرکران بوده است که احداث آن بر اساس مشاهدات سطحی زمین شناسی بوده است چاه  سرکران را به عنوان منبع آب کارستیک در آتشگاه احداث نمودند و یک دبی اولیه داشته است و سپس چاه نسمه را هم احداث می‌کنند و پس از آن هیچ گونه مطالعه و کار انجام نشده است ، هرچند آن هم مطالعاتی اولیه بوده است .

منابع آبی که جناب دکتر پیرصاحب مورد اشاره قرار دادند چشمه های با دبی مناسب هستند اما آب هانه کوان در انتهای این حوزه قرار دارد و بر اساس آلودگی هایی که در مسیر رودخانه شمشیر رود وارد سرچشمه آن می‌شوند دارای آلودگی‌های میکروبی خواهد بود . در صورتی که ما دارای منابع آب پاک زیرزمینی می باشیم که دارای کمترین آلودگی می باشند که می توان با مطالعات ژئوفیزیک دقیق و برخی مطالعات ردیابی رادی اکتیو و ایزوتوپیک آن منابع را مشخص نمود و از آن بهره برداری کرد . حدود ۲۵۰ چشمه در منطقه داریم که می توان با آزمایشهای ایزوتوپیک ارتباطات بین این چشمه ها و این منابع آبی زیرزمینی  را بررسی نماییم، در حوزه شاهو کارهای زیادی می توان انجام داد. به عنوان نمونه احتمالا بتوانیم منابع آب تغذیه کننده چشمه بل یا چشمه تلوسان در ارتفاع بالاتر دسترسی پیدا کنیم. به هر حال در قرن ۲۱ قرار داریم و در این زمینه نباید بهانه‌ای عدم انجام این کار ارائه کنیم چنانچه مطالعاتی دقیق انجام شود به احتمال بسیار قوی در ارتفاع بالاتر مثلاً ۱۵۰۰ یا ۱۴۰۰ می توانیم به منابع آب زیرزمینی دسترسی پیدا کنیم و مشکلات تامین آب ما بسیار کمتر خواهد شد.

در واقع تامین  ۳۲۰ لیتر در ثانیه برای شهر پاوه میزان آب چشمگیری نیست که در این حوزه نتوانیم آن را تامین نماییم ، اگر در شاهو با ایجاد تونل ها و با مطالعات و  اکتشافاتی که در این زمینه خواهیم داشت با توجه به تشخیص نوع آبخوان می توان آب بسیار بیشتری استخراج نمود که علاوه بر شرب برای کشاورزی و صنعت هم از آن استفاده نمود در این زمینه لازم است که اصرار نماییم مطالعات علمی و مناسب صورت گیرد تا امکان استفاده بهینه از این آب ها که در کمتر  نقطه‌ای از کشور همانند آن وجود دارد مهیا شود حداقل با مطالعه دقیق این منابع آب  را شناسایی کنیم و سپس می توان با برنامه ریزی و تصمیم گیری درست راه استحصال و استفاده از انها را پیدا کرد

مجری : سپاس از جناب مهندس لهونی ، در خدمت جناب مهندس مرادی مدیر محترم آبفا شهرستان پاوه هستیم و با همان سوال

مهندس مرادی : در پاسخ به این سوال اینجانب با دید متفاوت دیگری و شاید با دید و نگاهی مدیریتی به این قضیه نگاه خواهم کرد.

لازم به ذکر است تامین آب برای شهر و روستا جزء وظایف شرکت آب منطقه‌ای است، به نظر من آب منطقه ای برای تامین آب درازمدت شهر پاوه مرتب محدوده مطالعاتی خویش را عوض کرده است.

ابتدا در سال های ۶۵ تا ۷۵ محدوده مطالعاتی آب منطقه‌ای در محدوده ویمیر و در دامنه کوه شاهو متمرکز بوده است. چون در آن منطقه دو حلقه چاه عمیق را حفاری نموده و به بهره‌برداری رسانده است و مخازنی با ظرفیت ۸۰۰۰ متر مکعب را نیز در پایین دست این چاه ها  احداث نموده است, هر چند این دو مخزن به دلیل عدم وجود آب تاکنون به بهره برداری نرسیده اند.

پس از آن طی سال های  ۷۵ تا ۸۵ محدوده مطالعاتی آب منطقه ای مجدداً تغییر کرده است و اینبار دامنه کوه آتشگاه را به عنوان حوزه مطالعاتی انتخاب کرده اند و در این محدوده چهار حلقه چاه عمیق را نیز حفاری نموده اند, چاه نسمه برای تامین آب روستاهای بخش فعلی الحاقی پاوه در نظر گرفتند, چاه های سرکران و بندره را هم برای تامین آب شرب شهر پاوه حفاری و تجهیز نمودند. چاه درمور را هم برای تامین آب روستاهای خانقاه و گلال حفاری و تجهیز نمودند.

بعد از سال ۸۵  و سال های پس از آن دوباره فاز مطالعاتی خود را تغییر داده و این بار محدوده ‌هانه کوان را به عنوان فاز مطالعاتی خود انتخاب کردند. زیرا پس از آن, در سال ۸۸  کار جرایی انتقال آب هانه کوان به پاوه رسما شروع شده است.

این طرح همان‌گونه که جناب دکتر پیرصاحب اشاره کردند برای جمعیت ۴۰ هزار نفر با دبی ۱۶۰ لیتر در ثانیه, برای افق طرح تا سال ۱۴۱۵ پیش بینی شده است که جمعیت محدوده الحاقی نیز در آن لحاظ شده است.

همانطوری که شاهدیم این طرح  بعد از ۱۱ سال کار اجرایی هنوز به بهره برداری نرسیده و آب هانه کوان به شبکه آب شهر پاوه وارد نشده است.

از طرف دیگر می‌بینیم که جمعیت فعلی شهر پاوه همانطوریکه دکتر پیرصاحب نیز اشاره کردند چهل هزار نفر برای افق طرح در نظر گرفته شده است در حالی که هنوز بهره برداری طرح شروع نشده و در ابتدای بهره‌برداری هستیم, جمعیت افق طرح محقق شده است, به عبارت دیگر این طرح از نظر جمعیتی به سال های پایانی خود رسیده و افق طرح تمام شده است.

پس شرایط ایجاب می کند هرچه زودتر آب منطقه ای منبع دیگری برای تامین پایدار آب شرب شهر پاوه در نظر بگیرد.

به نظر من لازم است آب منطقه‌ای دلایل و توجیهات خود را در دو مورد زیر برای افکار عمومی ارائه نماید.

موضوع اول:  لازم است توجیهات اقتصادی, فنی و زیست محیطی خود را برای انتخاب گزینه هانه کوان بعنوان گزینه برتر توضیح دهد تا برای افکار عمومی روشنگری شود.

موضوع دوم: برای تامین آب بلند مدت و کوتاه مدت شهر پاوه و به ویژه کوتاه مدت که درحال حاضر هر دو بخش الحاقی و شهر  بشدت کمبود آب دارند, برنامه های مورد نظر خویش را جهت رفع این کمبود آب اعلام نماید, البته به جز گزینه ها نه کوان, چون تا کنون گزینه اول و آخر برای رفع مشکلات مربوط به کمبود آب شرب شهر پاوه به گزینه‌ هانه کوان ختم شده است.

اگر چه آب منطقه‌ای تاکنون به اکثر پیشنهادهای دستگاه بهره بردار ( آب و فاضلاب پاوه) توجهی نکرده, چون برای طرح هانی کوان پیشنهادهای خوبی ارائه دادیم ولی متاسفانه توجهی به آنها نشد.

در سال ۹۳ که مسئولیت آبفای شهری پاوه به اینجانب محول گردید با تیم بهره‌بردار شهری پاوه که تیم باتجربه‌ای هستند به خصوص جناب آقای ویسی زاده نشست هایی برگزار کردیم و به نتایجی رسیدیم و نامه نگاری کردیم که هرچند طرح هانه کوان را برای تامین آب شرب شهر پاوه مناسب نمی‌دانیم اما با توجه به شروع عملیات اجرایی پیشنهادهایی را جهت بهبود شرایط اعلام  نمودیم تا بتوانیم در آینده با هزینه کمتری از این طرح بهره برداری کنیم, متاسفانه هیچکدام از این پیشنهادها مورد توجه قرار نگرفتند.

در درجه اول ضرورت ایجاب می کند آب منطقه‌ای مطالعات خود در هر دو بخش بلند مدت و کوتاه مدت شروع نماید و بویژه به مطالعات کوتاه مدت خود سرعت دهد چون وضعیت تامین آب شهر پاوه بزرگتر وضعیت مناسبی ندارد.

پیشنهاد اول, با نظر مهندس لهونی موافقم, زیرا با توجه به پیشرفت امکانات و تکنولوژی امروزی می توان بصورت عمیق تر و با جدیت بیشتری روی گزینه ویمیر و دامنه شاهو مطالعه شود, چون تاکنون کارشناسان زمین شناسی که دعوت شده اند و وضعیت موجود را مشاهده نموده اند و با بازدیدهای صحرایی به این نتیجه رسیده اند که آب زیرزمینی فراوانی در ویمیر وجود دارد که می‌تواند آب آینده شهر پاوه را تامین کند.

پیشنهاد دوم, برای به بهره برداری رساندن پروژه هانه کوان دو کار را می‌توان انجام داد ؛

اول, دور کردن منابع آلودگی از چشمه هانی کوان هم فاضلابی که از روستای دشه وارد آن می شود و هم فاضلابی که از پاوه رود  وارد می شود.

دوم, آنکه چشمه “هانه کوره” که مردم دشه به خوبی با آن آشنایی دارند ممکن است منشاء هانه کوان باشد و بخش عمده ای از آب هانه کوان از آنجا سرچشمه بگیرد.

اگر این نظریه درست باشد که به عقیده اکثر کارشناسان بازدید کننده درست است, بخش عمده ای از هزینه های بهره برداری کاهش می یابند. زیرا “هانه کوره” در نزدیکی ایستگاه شماره ۳ خط انتقال هانه کوان فرار دارد. و چنانچه مطالعه در این زمینه صورت گیرد و به نتیجه برسد, دو ایستگاه پمپاژ پروژه فعلی, شش کیلومتر خط انتقال و مهمتر از همه تصفیه خانه آب تپه کوله حذف خواهند شد, و کار مهمی است زیرا هم می توان آن را بعنوان منبع پایداری برای دراز مدت تامین آب پاوه به حساب آورد و هم  هزینه های بهره برداری را به شدت پایین خواهد آورد.

در صورتی که “هانه کوره” منشأ اصلی آب هانه کوان نباشد, حداقل مقدار آبی در آن یافت می شور که آب شرب روستای دشه را تامین کند. در این صورت چشمه ای که درحال حاضر به عنوان منبع تامین آب دشه از آن بهره برداری می شود, آزاد خواهد شد و می تواند برای آبیاری باغات استفاده شود.

چنانچه آبیاری باغات با آب چشمه داخل روستا (سرتاویران) انجام شود دیگر نیاز به آبیاری با آب فاضلاب خام نخواهد بود. بنابراین یکی از منابع اصلی آلوده کننده آب هانه کوان حذف خواهد شد.

پیشنهاد سوم, مطالعه روی دامنه آتشگاه و دره ای بنام “شلماو” است که این دره در بین دو روستای “درمور” و “خانقاه” قرار دارد و با کاک برهان لهونی در تابستان ۹۹ از آن بازدید کردیم و ایشان تاکید زیادی روی آب شلماو داشتند و اظهار نمودند که بنا به اتفاق نظر کارشناسان در بازدیدهای صحرایی از آن, کل آب منطقه در آن دره جمع شده است. پس ارزش مطالعه عمیق تر با امکانات امروزی را برای تامین آب شرب درازمدت پاوه دارد.

در آخر گزینه های دیگری مانند: باز هم از هانی کوان خط دیگری موازی طرح فعلی اجرا کنیم.

سد داریان و چشمه بل نیز گزینه های دیگری هستند که نیاز به مطالعه دارند.

اما من این ها را برای شرایط امروز پاوه (این دوره طرح) مناسب نمی دانم چون توجیه اقتصادی و فنی ندارند. شاید در آینده ای دور که جمعیت پاوه افزایش یابد مجبور به انتقال آب یکی از منابع سه گانه مذکور ( خط دوم هانی کوان, سد داریان و چشمه بل) باشیم.

پس به طور خلاصه پیشنهادات اینجانب برای منابع تامین پایدار آب پاوه در درازمدت مطالعه روی دامنه شاهو (ویمیر) ، هانه کوره دشه و در آخر دره شلماو در دامنه آتشگاه می باشد.

مجری :ضمن سپاس از اساتید گرامی ، چنانچه در مورد دیدگاههای مطرح شده دیگر مهمانان این میزگرد تعریضی وجود دارد در خدمت هستیم ،جناب دکتر پیرصاحب در خدمت جنابعالی هستیم .

دکتر پیرصاحب : ما در علم اصطلاحی با عنوان evidence داریم هر آنچه که ما می‌خواهیم انجام دهیم باید شواهد علمی بر آن وجود داشته باشد شواهد با ظواهر متفاوت  است ؛ آب هایی که بر روی زمین جاری هستند و ظاهری قابل مشاهده هستند ، با کار علمی ،حجم آب و  میزان استحصال قابل اندازه گیری می باشد . اما در مورد آبهای پنهان که در مناطق کارستی وجود دارد که من مدیر چندین پروژه برای آب منطقه‌ای بوده‌ام واقعیت آن است که این آب ها به گونه ای هستند که نمی توانیم بر روی آنها حساب  باز کنیم به دلایلی که ذکر  می‌کنیم وقتی پیشنهادی را مطرح می‌کنیم و این همان چیزی بود که قصد داشتم در پایان این میزگرد مطرح نمایم وقتی ما میخواهیم پیشنهادی را مطرح نماییم باید مبتنی بر evidence باشد مبتنی بر شواهد علمی باشد ،  یعنی کاملا مطمئن باشیم که این آبها ، اندازه ، حجم و کیفیت مطابق نیاز آبی می‌باشد.

آب منطقه ای و وزارت نیرو در مناطق کارستی چاه های زیادی را حفر نموده است و از جمله دو چاه ویمیر که در ۲۰۰ تا ۲۵۰ متری حفر نمود این دو چاه  به گونه ای هستند که در فصلی که مردم پاوه به آب نیاز دارند هر کدام ۱۰ لیتر  بیشتر آب را  تامین نمی کند یا به عنوان مثال در بیاشوش چاهی را حفر کرد که ۲۰۰ متر عمق داشت ولی به آب نرسید و در منطقه کرند که خود من در جریان بوده‌ام منطقه را مشخص نمودیم به آب رسید ولی به دلایلی به مشکل مواجه شد.

به صورت خلاصه آنچه که به عنوان درازمدت اشاره کردم آب‌های هستند که موجود هستند کمیت آنها مشخص است فارغ از کیفیت آن ها اما آب هایی که در کارستی شاهو وجود دارند و من هم معتقدم آبهای زیادی هستند اما برای اینکه آنچه که برداشت مردم یا برداشت‌های همه ما از وجود این آبها در کارست شاهو یا آتشگاه وجود دارد باید به شواهد و evidence تبدیل شود به مطالعات علمی دقیق نیاز داریم مطالعات علمی هم فقط مطالعات ژئوفیزیک نیست مطالعات ژئوفیزیک فقط جریان آب را به ما می گوید اما لازم است حجم آب را هم تخمین بزنیم به عنوان مثال ممکن است هانه کوان  آن از ده ها گالری تشکیل شده باشد ،  مناطق کارستیک غارهای هستند غارهای متعددی که آب را از مکان های مختلف عبور می دهند و به سطح زمین منتقل می کند مثلاً شاهو قسمت زیادی از آبش را در قسمت پالنگان به خارج هدایت می کند برای دسترسی به این آب ها حتی لازم است حتماً دو کار انجام شود مطالعات ژئوفیزیک انجام شود تا جریان آب را مشخص نمایید . هرچند از مشاهدات مردمی می‌توان استفاده کرد اما کفایت نمی کند و حتما باید مطالعات در این زمینه انجام شود برای پی بردن به حجم آب باید مطالعات ژئو فیزیک و  مطالعات ژئوشیمی را انجام داد در ژئو  شیمی از مواد ردیاب استفاده میشود که حجم آب را مشخص می نماید مثلاً متوجه شویم که این آبی که جریان دارد دبی آن چند لیتر بر ثانیه است آیا ارزش سرمایه گذاری دارد یا نه تقریبا همه  آن کارهایی که بر اساس شواهد انجام شده است در اکثر جاها ناموفق بوده است هرچند به آب دسترسی پیدا شد اما حجم آب مورد دسترسی به گونه ای نبوده است که جوابگوی نیازهای مورد انتظار باشد من موافق هستم که شهرستان پاوه از نظر منابع آب کارستیک بررسی و مطالعه شود اما مطالعات دقیق و به این روش که شرح خدمات باید برای آن تعیین شود به روش ژئوفیزیک و ژئوشیمی که هم جریان آب مسیر جریان آب مشخص شود و هم حجم آب در جریان مشخص شود دبی آب مشخص شود تا بتوانیم بر روی آن سرمایه گذاری نماید و این هم به نظر من هم زمان زیادی لازم دارد و هم هزینه زیادی را طلب می کند و پس از انجام این مطالعات می‌توانیم تصمیم بگیریم که در کدام نقطه چاه حفر شود هرچند ممکن است  پس از این مطالعات شاهد فرار آب باشیم که آن هم دلایل خاص خودش را دارد چون در موقع حفاری به دلیل تعدد غارهای کارستی ممکن است آب به مسیر دیگری تغییر مسیر دهد بنابراین من هم با مطالعات دقیق بر روی منابع زیرزمینی آب منطقه موافق هستم و آنچه شرح دادم آبهای در دسترس و موجود موجود منطقه است و از دید مهندسی آنچه که لازم است مطالعه شود آبهای موجود و در دسترس است جواب های پنهان قطعاً نیاز به مطالعات پایه دارد تا به عنوان پیشنهاد های مهندسی آینده نگارانه مطرح شوند و حتماً نیاز به مطالعات پایه در این زمینه وجود دارد پس از انجام مطالعات پایه و به دست آوردن شواهد علمی می‌توان پیشنهادهای مناسب بر این منابع تهیه نماییم .

مهندس شادمان لهونی :من به صورت مختصر با توجه به کمبود وقت توضیحاتی را عرض می کنم آنچه که جناب دکتر فرمودند کاملاً درست است. اما لازم است که مطالبه‌گری نماییم تا مطالعات پایه در حوزه کارستیک در منطقه انجام شود ، مطالعات ژئوفیزیک و ژئوشیمی و مطالعات ایزوتوپی و ردیابی که با آن بتوان ارتباط بین منابع آبی را مشخص کرد همچنین نوع آبخوان وسیستم آب زیرزمینی را شناسایی نماییم و پس از آن بر اساس شواهد به دست آمده برنامه‌ریزی بلند مدت انجام شود ، اما این موضوع نیاز به مطالبه گری دارد و حتماً باید در این زمینه مطالبه گری از دولت صورت گیرد ؛ چرا که بزرگترین نعمتی که ما در منطقه داریم آب است و بزرگترین مشکلی که خاورمیانه با آن دست به گریبان است مشکل آب است و ما می توانیم این موضوع را به عنوان سرمایه ای برای خود و نسل های آینده در نظر بگیریم و از آن استفاده نماییم .

من هم کاملا موافق هستم که مطالعات پایه لازم  است صورت گیرد و پس از مطالعات پایه و به دست آوردن شواهد علمی برنامه‌ریزی لازم صورت گیرد .

نکته دیگری که لازم است عرض کنم این است که در مناطق کارستی حفر چاه به صورت عمودی در بیشتر موارد نتیجه نخواهد داد، هر چند ممکن است در سالهای اول به دبی مناسبی دسترسی پیدا کنیم اما با توجه به ویژگیهای مناطق کارستی احتمال فرار آب و کاهش آبدهی شدید آبدهی دور از انتظار نخواهد بود .

ما روش های زیادی داریم  روشهایی که در  یوگسلاوی و دیگر نقاط اروپا برای استفاده از آب در مناطق کارستی به کار برده شده است که این نیاز به مطالعه دقیق دارد تا بتوان از این منابع استفاده بهینه نمود.

جناب مهندس مرادی : آنچه که بنده نیز عرض کردم این است که مشاهدات مردمی و آنچه که به عنوان مشاهدات صحرایی در بازدیدهای صحرایی صورت گرفته است می توان نتیجه گیری کرد که این مشاهدات و این ارزیابی ها ارزش مطالعه دقیق علمی و به دست آوردن شواهد علمی را دارد و خواست ما هم خواست مطالعه است مطالعاتی دقیق با توجه به پیشرفت های تکنولوژی و علمی تا با این مطالعه به این نتیجه  برسیم که منابعی که در اختیار داریم کدام منبع ارزش سرمایه گذاری برای بلند مدت شهر پاوه را دارد که هم هزینه بهره برداری آن مناسب و اقتصادی باشد و هم هزینه اجرای آن مناسب باشد.