به گزارش سلام پاوه : موضوع مدیریت شهری پاوه مدتی است توسط گروه هم اندیشی پاوه و با حضور جمعی از فرهیختگان، اساتید دانشگاه و فعالان حوزه های مختلف شکل، به شکلی تخصصی دنبال می شود. در ادامه این نشست ها، گفتگویی  با حضور دکتر مصطفی محمودی به شکل مجازی برگزار گردید.

محوریت مباحث مطروحه و جمع بندی مطالب ارائه شده توسط مهندس نظام سلیمانی از جوانان دغدغه مند و توسعه گرای منطقه اورامانات، انجام گرفته است.

دکتر مصطفی محمودی دانش آموخته جمعیت شناسی و جامعه شناسی مسائل اجتماعی، سیاست گذار مسایل شهری ، عضو هیئت مدیره مهندسین مشاور میدیا شهر و مدیر گروه اجتماعی شرکت پارسوماش ، مدیر مسئول و صاحب امتیاز پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز با تجربه ای قریب به ۱۵ سال تحقیق و پژوهش در زمینه طرح های توسعه شهری و منطقه ای می باشد

سوال : در نوشته ای از جنابعالی “تخصص ، حلقه مفقوده مدیریت شهری ” اشاره نموده اید ، کوچه به کوچه ، خیابان به خیابان و محله به محله پاوه و اطراف را مانند یک برداشتگر میدانی بازدید کرده اید و پاوه را سرشار از مشکلات ریز و درشت یافتید !پاوه را در رده بالای جدول شهرهای با بیشترین مشکل توصیف کرده اید ! آقای دکتر ، آیا به راستی آنچه دیدید اینگونه است !

پاسخ : چند سال پیش من مطلبی نوشتم و در مورد انتخابات شورای شهر ، هدف از این نوشته آن بود که مسائل و مشکلات شهر لیست شود و به نوعی تشویق نخبگان به مشارکت در انتخابات شورا بود . وارد آن مسائل نمی شوم هر کدام از ما اگر وارد شهر شویم و مسئله شناسانه مسائل را نگاه کنیم می توانیم لیست بزرگی از مسائل و مشکلات را بنویسیم مشکلات کوچک و بزرگی که در شهر ما وجود دارد به خاطر اینکه وقت عزیزان حاضر در این گروه را نگیرم به ذکر چند نکته می‌پردازم که در بحث های پیشین هم کمتر دیدم که به آن پرداخته شود و به آن اشاره نشد .می دانیم که هر شهری برای اداره شدن نیازمند برنامه است و اگر برنامه وجود نداشته باشد اداره کردن شهر دشوار است یا غیر ممکن است و در نهایت موجب آشفتگی بسیار زیادی در شهر خواهد شد . قانونگذار دو طرح را برای هر شهر تعیین کرده است یکی قانون طرح جامع و یکی طرح تفصیلی.تعریف هر دو طرح مشخص است ، طرح جامع کلیات توسعه شهر را تعیین می کند استفاده از زمین به چه صورت باشد ، شبکه خیابان و کوچه و معبر را تعیین می کند و طرح تفصیلی این موارد را اجرایی می‌کند در مقیاس کوچکتر و می گوید که به صورت اجرایی چه اتفاقاتی باید در شهر بیفتد .

شهر پاوه در سال ۱۳۸۹ طرح جامع آن در شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب می شود و به شهرداری ابلاغ می شود و بعد از آن طبق قانون شهرداری باید اقدام به تهیه طرح تفصیلی نماید از ۸۹ تا امروز ۱۰ سال گذشته است و در این ده سال طرح تفصیلی به ثمر نرسیده است یک ، معنای آن این است که در این ده سال شهر بدون برنامه اداره شده است و بر اساس سلیقه هم امورات شهر پیشرفته است .طرح جامع اکنون افق ده ساله آن تمام شده است خود طرح جامع نیاز به بازنگری دارد . بنابراین تهیه طرح تفصیلی بر مبنای طرح جامع گذشته بی معنی شده است و از دستور خارج شده است.
سوم فسادزا بودن اداره شهر بدون وجود طرح است . مدیریت شهر باید پاسخگو باشد به افکار عمومی و به مردم توضیح دهد که در این ده سال شهر را به چه صورت اداره کرده است به نظرم آشفتگی بسیار زیادی که در درون شهر پاوه مشاهده می‌شود محصول عدم وجود برنامه بوده است اگر لازم باشد در جلسه‌ای جداگانه می توانیم در این مورد صحبت کنیم که عدم وجود طرح تفصیلی چه آسیب‌هایی به شهر به ساختار اجتماعی به ساختار روانی شهروند و به حقوق شهروندی و حق شهری وارد کند.

نکته دومی که در نظر من و از دیدگاه من یک نوع چالش است ، این است که از دور که به شهر پاوه نگاه می کنید احساس می کنید که هیچ نوع چشم اندازی برای آینده این شهر وجود ندارد و هیچ پروژه ای را در داخل شهر نمی توانیم بیابیم که بتوانیم بگوییم این پروژه ، پروژه ای دوراندیشانه در ۲۰ سال آینده است و آثار این پروژه یک دو سه می‌توانیم آن را برشماریم .

اگر بخواهم مثالی را عنوان کنم در دو مقطع دو طرح و دو کار در داخل پاوه انجام شده است که هر دو مشخصا عاقبت اندیشانه بودند .بلوار شهر پاوه در دوران شهرداری آقای عبادی شروع میشود نقدهای بسیاری بر این پروژه وارد می‌شود که این پروژه لزومی ندارد و هزینه بسیاری دارد ! اما اکنون می توانیم ببینیم که دور اندیشی آن زمان شهردار پاوه یکی از بهترین بافت های شهر پاوه را رقم زده است .

همه ما نام فرماندار رئوفی در زمان‌های دورتر در پاوه را شنیده ایم و برخی طرح‌های بزرگ را بزرگترهای ما نقل می کنند که در زمان فرماندار رئوفی اجرا شده است و این طرح ها هنوز که هنوز است در حال خدمت به شهر و مردم شهر پاوه می باشند یکی از آنها جاده گردشگری جاده دره نیشه است که داستان اجرای این جاده کمربندی یا گردشگری از زبان پیشینیان ما داستان شنیدنی و جالب است که باید مستند شود.‌

نکته دیگری که در شهر پاوه بسیار مهم است این است که احساس می‌شود که انسان در شهر پاوه به عنوان عنصر اصلی شهری فراموش شده است و ساختمان به عنوان مهمترین عنصر شهرپاوه تبدیل شده است و خود این آشفتگی زیادی را ایجاد کرده است که فضاهای عمومی شهر به جای اینکه آرامش بخش باشند ، تنش آفرین شده اند و عصبانیت ایجاد می کنند و برخوردهای خشن به وجود می آورد وضعیت شهروند سلب آرامش می کند شهروند در پیاده‌روهای شهر پاوه احساس آرامش ندارد، در خیابان احساس آرامش ندارد . پارکی که امید بخش باشد ، مسرت بخش باشد ، آسایش بخش باشد در شهر پاوه اگر نگویم وجود ندارد بسیار کم است .این مسئله بسیار مهمی است که باید از روان شناسان شهری و جامعه شناسان شهری برای بررسی این موضوع دعوت شود .

سوال: جنابعالی پاوه را شهری با مشکلاتی بسیار زیاد اما همه انسان‌ساخت ! معرفی کرده اید که اگر همتی برای تامین منافع عمومی باشد همه مشکلات حل می شوند …با آنچه از مشکلات بیان کردید ، راهکارهای رفع این مشکلات چیست ؟

پاسخ :در حوزه راهکار هر مسئله‌ای باید به ریز بررسی شود ، شکافته شود و مناسب با مسئله راهکار ارائه شود در یک برنامه تلگرامی کوتاه نمی‌توانیم همه مسائل را بررسی و راهکارهای مناسب را ارائه نماییم ولی به صورت کلی مشکلاتی که در سوال قبل در مورد بی برنامه گی مدیریت شهری مطرح شد به نظر می رسد که در گام نخست باید شهرداری و شورای شهر باید سریعاً اقدام کنند.

یک : سندی چشم انداز برای شهر تهیه کنند و این سند چشم انداز را اعلام عمومی نمایند . با مشارکت مردم و شهروندان این سند تهیه و مصوب نماید تا همه بدانند که شهر در ۱۰ سال ۱۵ سال و حتی پنجاه سال آینده به کدام سمت می‌رود .

دوم: به صورت ضربتی برنامه‌ای پنج ساله تهیه شود تا طرح جامع و تفصیلی هم‌زمان با این برنامه استارت بخورد و شروع شود به ثمر برسد و به عنوان دستور کار شهرداری قرار گیرد .

در حوزه نرم‌افزاری به نظر می‌رسد که شهرداری پاوه باید یک پارادایم شیفت اساسی را تجربه کند . مدیریت شهر اساسا براساس دو دیدگاه کلی می باشد. دیدگاه اول می‌گوید که مدیریت شهر در دست شهرداری است و شهرداری راه و چاه را مشخص میکند خود شهرداری همه چیز را اجرا می‌کند و مردم ناچار به تمکین هستند .
دیدگاه دوم مشارکت مردم را در اداره ی شهر در نظر می‌گیرد و اصطلاحاً به حکومت داری معروف است سه عنصر در مدیریت شهر مهم است و در اداره شهر نقش ایفا می‌کنند یکی از این عناصر شهرداری است دوم جامعه مدنی است و سوم بخش خصوصی است و این سه بخش با همکاری یکدیگر شهر را اداره می‌کنند . شهر پاوه هم به نظرم باید به این سمت حرکت کند ظاهراً هم به این سمت در حال حرکت است ان شاالله.

نکته دوم دیگری که قابل بحث است و مهم است این است که شهرداری پاوه باید در سطح محلات هیئت امنای محلات را تعیین کند معتمدین محل را شناسایی کند به کمک این معتمدین محلی الگوهایی که برای اداره شهر لازم است پیاده نمایید احساس تعلق به شهر در محلات و شهر به وجود بیاید احساس تعلق که به وجود بیاید ، مشارکت مردم در اداره شهر هم افزایش می یابد و شهر رو به بهبودی می‌رود و بخش زیادی از مشکلات خود به خود حل می‌شود.

سومین موضوعی که می خواهم به آن اشاره کنم شناسایی پتانسیل های و ظرفیت های موجود در شهر است این پتانسیل های موجود باید شناسایی شوند و بر اساس آنها برنامه ای برای آینده شهر باید وجود داشته باشد . هر شهری نیازمند داشتن یک برندینگ است تا با نمادی خود را معروف نماید شهر پاوه هم برای آنکه خود را معروف کند فرصت کم ندارد یکی از فرصت‌هایی که می‌توانیم بر روی آن کار کنیم پلکانی است فوق العاده ترین مسیر پلکانی شهری ایران و شاید جهان هم در پاوه موجود است از میدان مولوی تا قلادزه به صورت پیوسته تقریباً پلکان داریم این پلکان ها در صورتیکه ساماندهی شود و این پلکان ها را به صورت زیبا و شیک رنگ آمیزی و ساماندهی نماییم که از دور و نه تنها از دور بلکه بر فراز آسمان هم این پلکان ها خود را نشان دهند برند بسیار خوبی برای شهرپاوه است و این پلکان ها می تواند منشاء درآمد خوبی باشند فستیوال های مختلفی در طول سال می‌تواند انجام شود برگزار شود به عنوان مثال فستیوال پله نوردی پاوه گردشگر فراوانی را سالیانه به خود جذب نماید.

باغ های فوق العاده ای در شهر پاوه وجود دارند که می توانند بهترین طرح های گردشگری کشاورزی و باغی و باغ راه را در ایران به وجود آورد اگر دیدی وجود داشته باشد که این ظرفیت ها را سامان دهد بعد از آن استفاده نماید کوهستان هایی که از آن برخورداریم ، دره‌ها و آبشارهایی که داریم دامداری که در منطقه می‌تواند رونق داشته باشد می تواند به عنوان یک پروژه گردشگری مطرح شود و معرفی شود . پوشش گیاهی بومی منطقه و علی الخصوص ارغوان چیزیست که میتواند یک بلوار سرتاسری ارغوان را مانند شکوفه های گیلاس ژاپن که سالیانه گردشگر های بسیاری را به خود جلب می کند و چشم نوازی می کند بلوار ارغوان پاوه هم می‌تواند معروف باشد و چشم نوازی نماید و به این لیست می توانیم مسائل مختلف زیادی را اضافه نماییم که شاید در این برنامه کوتاه تلگرامی فرصت پرداختن به همه آنها وجود ندارد.

سوال: اشاره کردید مدیریت شهری مانند پاوه برای گذر از مشکلات نیازمند تخصص است به شورای شهر متخصص و شهردار متخصص نیازمند است..تخصص از دیدگاه جناب دکتر محمودی چگونه تعریف می شود ، شهردار متخصص و شورای شهر متخصص چه ویژگی هایی دارند ؟

پاسخ :خُب ،تخصص ترکیب دانش آکادمیک و تجربه حرفه ای متناسب با آن دانش آکادمیک است . مدیر متخصص مدیری است که تحصیلات مرتبط با حوزه مدیریت و تجربه متناسب با آن حوزه‌ای که در آن مشغول به کار است داشته باشد و دیدی مناسب با حوزه کاری خویش دارد. شهردار پاوه باید کسی باشد که دانش آکادمیک شهری داشته باشد یکی از شاخه‌های اصلی دانش شهری را خوانده باشد نگاه مطالعات بین رشته ای را در تحقیقات خویش تجربه کرده باشد .

دوم اینکه هم به صورت عملی در حوزه شهری کار کرده باشد و هم به صورت فردی سیر و سیاحت زیادی کرده باشد یعنی سفر زیاد رفته باشد و شهرهای بسیاری را از نزدیک دیده باشد و به معنی دیگر تجربه مدیران شهرهای دیگر را مطالعه و در برابر دید خود قرار دهد یعنی تجربه مدیران شهرهای دیگر را مطالعه کنند و با آن آشنا باشد تجربه مدیریت شهرهای دنیا و علی الخصوص شهرهایی که بافت آنها شبیه شهر خویش است مطالعه کند و مدام دقت می کند که دیگران به چه مشغول اند تا ببیند از تجربه دیگران به چه نحو می تواند استفاده کند .

مدیر شهر پاوه باید آینده نگر باشد و از هم اکنون ۱۰ سال آینده ۲۰ سال آینده و ۵۰ سال آینده شهر خویش را ببیند باید دارای خلاقیت باشد و همیشه طرح هایی خلاقانه را ارائه نماید ، رویاپرداز باشد و دست از رویاپردازی برای شهر خود بر ندارد مدیر متخصص روحیه کار جمعی دارد و ظرفیت مذاکره دارد نقد پذیر است مدام در حال جستجو و سوال از دیگران است در مورد اینکه مسائل چه هستند و چگونه باید رفع شوند و نظر شما چیست .

مدیر شهرپاوه زمانی می تواند موفق باشد که برنامه محور باشد بر مبنای برنامه پیش برود باور به برنامه داشته باشد اگر برنامه نداشته باشد مدیر موفقی نخواهد بود و دچار مشکل خواهد شد دچار روزمرگی خواهد شد سرانجام خوبی هم نخواهد داشت.

مدیر طبیعتاً باید مسئله شناس باشد و برخورد راهبردی با مسائل داشته باشد راهکار اجرایی ارائه نماید برای مسائل..ان شالله عزیزانی که در راس امور شهری پاوه قرار دارند و در حال انجام خدمت در امور شهر هستند این ویژگی ها را دارند به این ویژگی ها مسلح هستند انشالله مسلح تر باشند..

سوال می خواهم صریح باشم ، می دانم جنابعالی مصاحبه با رئیس شورا و شهردار پاوه را دنبال کرده اید آیا دیدگاه رئیس شورا و شهردار پاوه در دریافت مشکلات و ارائه راهکارها را “تخصصی” یافتید ؟ آیا چنین دیدگاهی قادر است پاوه را از مشکلات بسیار زیاد و انسان ساخت خود به سلامت !عبور دهد ؟

پاسخ :در پاسخ به این پرسش ممکن است مطالبی بیان شود که جسارت است ، پیشاپیش عذرخواهی می نمایم . قصد بی ادبی و جسارت خدمت جناب آقای آذری و مهندس احمدی عزیز نیست .

در مصاحبه مهندس احمدی تقریباً چیزی قابل توجه ندیدم که نشان دهد مهندس احمدی برنامه مشخصی برای شورای شهر داشته است و بر اساس برنامه‌ای مشخص پیش رفته است تا کامیابی و ناکامی ها را بر اساس آن برنامه بیان نمایند . تنها چیزی که قابل توجه بود جسارت و شجاعت ایشان بود که مهندس احمدی فرماندار شهرستان را نقد کرده بود که نقدی کاملاً درست به جا و قابل دفاع است که ما هم باید از این موضوع حمایت کنیم و تحسین کنیم …

فرمایشات مهندس آذری این را به ذهن متبادر می کند که مهندس آذری شهردار وضع موجود است شهرداری است که برنامه ندارد و مورد به مورد با مسائل برخورد می کند نه بر اساس برنامه از پیش تعیین شده و اندیشیده شده ، در بحث ترافیک و بحث مشاور که در مصاحبه ایشان مطرح شد مرا به یاد خاطره انداخت سال ۸۴ یا ۸۵ شرکت ما قرارداد طرح جامع با رویکرد گردشگری سرعین را بست . در همان زمان شهردار سرعین ادعا می کرد مشاور داخلی کفایت کارمن مرا نمی کند و نمی تواند مسائل شهر من را حل کند و حتماً باید شرکت خارجی در کنار این شرکت قرار داشته باشد و همین اصرار شهردار باعث شد دو شرکت خارجی آلمانی و اتریشی در کنار شرکت ما وارد شدند و هر سه شرکت با هم طرح جامع با رویکرد گردشگری برای شهر سرعین تهیه نمودند. خُب شهر پاوه چیزی کم از شهر سرعین ندارد . شهردار شهر پاوه به جای آنکه در سطح استان به دنبال مشاور باشد در سطح ملی به دنبال مشاور باشد در سطح ملی هم اگر مشاور مناسب نبود در سطح جهانی به دنبال مشاور باشد و به این موضوع که ما از استانداری استعلام کردیم و شرکت مشاور مناسب نیافتیم کفایت نکند ، پیشنهاد می کنم که در سطح بالاتری به دنبال حل مسائل مان باشیم انشالله که این دیدگاه هم شکل بگیرد و جهانیان را برای مشاوره به پاوه دعوت نماییم نه اینکه دست روی دست بگذاریم در استان ما کسی وجود ندارد !

سوال اشاره کرده اید جدی ترین مشکل شهر پاوه را بی‌تفاوتی ، سکون و تسلیم متخصصین واقعی و صاحبنظران شهر پاوه می دانید …چرا فکر می کنید نخبگان متخصص شهر بی تفاوتند ؟به عنوان یک پژوهشگر شهری که آشنایی کامل به مشکلات و جامعه شناسی شهر پاوه دارید ، وظیفه یا نقش جامعه فرهیخته و نخبه پاوه در شرایط امروز چه می دانید ؟

پاسخ :در مورد این سوال و بی تفاوتی نخبگان من اجازه می خواهم که ادعای چند سال پیش خود را پس بگیرم .و بگویم نخبگان بی توجه نیستند و گوشه نشین نیستند آن کسی که نخبگان ما را دچار بی توجهی و تفاوتی نموده است مدیران شهر هستند چون ظرفیتی برای پذیرش نخبگان نشان نداده است انگار وجود نخبگان برای آنها اهمیتی ندارد و بی نیاز از وجود این نخبگان هستند و این نخبگان هر چه دورتر باشند آنها راحت تر هستند و با خیال راحت تر کار خواهند کرد و احتیاجی به نظر و دیدگاه دیگران ندارند. چیزی که این را در ذهن تقویت می‌کند اگر مثالی بزنیم شورای شهرپاوه در ابتدای دوره کاری خود دعوت کرد از کسانی که می خواهند شهردار پاوه باشند رزومه و برنامه خود را ارسال نمایند تعدادی برنامه به دست شورای شهر پاوه رسیده است اگر شورای شهر پاوه خود را نیازمند نظر دیگران می دانست این فرصت بسیار خوبی بود مجموع کسانی که برنامه ارسال کردند هرچند به عنوان شهردار پاوه انتخاب نشدند ولی کسانی هستند که دغدغه شهر خود را دارند و می توانند نقش یک اتاق فکر را در کنار شورای شهر داشت ایفا کنند لازم است آنها را حفظ کنیم و یک اتاق فکر اولیه با محوریت آنها ایجاد نمود هیچ وقت در مدیریت شهرپاوه نمی بینیم که سامانه ای ایجاد شده باشد که اطلاعات نخبگان را ذخیره نمایند جمع نماید راه های ارتباطی با آنان را ذخیره کرده باشد تا هر زمان که در هر مسئله ای نیاز به استفاده از تجربه و دانش این نخبگان وجود داشته باشد استفاده نماید ، کم نداریم که کسانی که در سطح ملی مشغول فعالیت نموده اند کسانی که حتی در سطح جهانی مشغول فعالیت هستند واگر به آنها توجه شود با خوشحالی و بدون مزد و منت حاضرند تجارب خود را در اختیار شهرداری پاوه قرار دهد . مثلاً ما کسانی داریم مثل مانند آقای دکتر اسدی که مدیریت راه و شهرسازی استان مهمی مثل اصفهان را به عهده داشته است و ارتباط گسترده‌ای داشتند با حدود ۱۲۰ نفر از مدیران شهری استان اصفهان و اگر از هر کدام از این مدیران شهری تجربه ای یاد گرفته باشند همه این تجارب می تواند در خدمت توسعه و پیشرفت شهر پاوه قرار گیرند. هرچند شاید هرگز چنین دعوتی از ایشان صورت نگرفته باشد . بنابراین مدیریت شهر پاوه باید حتماً بانکی اطلاعاتی نخبگان را تهیه نماید باشگاه نخبگان شهر را ایجاد نماید و به مناسبت های مختلف از این نخبگان دعوت نماید و از فکر اندیشه و تجارب آنها استفاده نماید .و چیز دیگری که بسیار مهم است آن است که سرمایه اصلی شهر سرمایه انسانی آن است اگر به سرمایه انسانی شهر توجه نشود شهر تهی می‌شود از ماهیت و دارایی خویش ، از توانمندی خویش .

در شهر پاوه از ۵۰ درصد سرمایه اصلی شهر بی‌توجهی می‌شود در مدیریت شهر پاوه در طول سال‌ها هیچ جایگاهی به زنان داده نشده است به عنوان پنجاه درصد جمعیت شهر از فکر زنان برای حل مسائل شهر استفاده نشده است شهردار پاوه مشاور بانوان ندارد . شورای شهر پاوه کمیته فعال بانوان ندارد در حالیکه دیدگاه زنان در مدیریت شهر در مبلمان شهر ، ساماندهی امور شهر بسیار می‌تواند موثر و راهگشای باشد و بعضاً ممکن است راهکارهایی که از طریق بانوان برای اداره شهر ارایه می شودبسیار بهتر از فکر مردان در این امور باشد . پس لازم است حتماً سرمایه انسانی مورد توجه قرار گیرد .سرمایه به انسانی بها داده شود . سرمایه انسانی مان را به کار بگیریم و ساز و کارهایی را ایجاد نماییم که نخبگان جامعه بتوانند مشارکت نمایند و دیدگاه آنها در خدمت شهر و اداره شهر باشد تجربه و توان آنها در خدمت اداره شهر باشد اگر چنین ساختارهایی به وجود آمد و امکان مشارکت نخبگان در امور شهر میسر شد و نخبگان در این امور دخالت نکردند آنگاه می توان از بی تفاوتی و بی توجهی نخبگان سخن گفت .بنابراین باز هم سخن چند سال پیش خود را پس میگیرم و بیش از آنکه نخبگان را محکوم نمایم مدیریت شهر مسئول بی توجهی به این سرمایه ارزشمند در اختیار خویش که می تواند از آن استفاده کند می دانم.