پ 09 فروردین 1403 ساعت 13:06

انتقاد؟بله!اما نه!….بهرام بهرامی

انتقاد؟بله!اما نه!….بهرام بهرامی

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:مفهوم «انتقاد» آنطور که در اذهان عامه جا افتاده، بر شمردن معایب و ایرادات و نقاط ضعف و کاستیهای یک موضوع است. در اساس، منظور از نقد و رفتار انتقادی، تجزیه و تحلیل و ارزشیابی یک موضوع است، که  می تواند شامل جمیع نقاط مثبت و منفی باشد.بدیهی است که انتقادبیش […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:مفهوم «انتقاد» آنطور که در اذهان عامه جا افتاده، بر شمردن معایب و ایرادات و نقاط ضعف و کاستیهای یک موضوع است. در اساس، منظور از نقد و رفتار انتقادی، تجزیه و تحلیل و ارزشیابی یک موضوع است، که  می تواند شامل جمیع نقاط مثبت و منفی باشد.بدیهی است که انتقادبیش از آنکه به موضوع خارجی معطوف باشد،به نوع ادراکات و باورها و نگرشهای انتقاد کننده معطوف است. چراکه افراد متفاوت با ادراکات متفاوت، می توانند در مورد یک موضوع نگرشها و مواضع انتقادی متفاوت داشته باشند.

انتقاد می تواند معطوف به نقطه نظرهای یک متفکر در هر حوزه فکری، و یا عملکرد یک مسئول یا هیئت مدیره در یک نظام رفتاری و عملکردی باشد. آنچه که از همه بدیهی تر و آشکار تر است، انتقاد می تواند درست یا نادرست باشد.چیز دیگری که واضح است در حوزه اجتماعی به ویژه در میان ارباب فکر و نظر،انتقاد یک امر پسندیده و منطقی و عاملی در جهت و توسعه فکر و پالایش اندیشه و خردورزی توصیف می شود.

 

هیچ کس نیست که در اظهاراتش خودش را انتقاد پذیر معرفی نکند. اما علی رغم همه این مباحث ظاهری، فراموش نکنیم که “”””ذات انسان نقد ناپذیر است””””؛ چراکه اندیشه ها و اعتقادات و باورهای انسان،ریشه در ناخودآگاه خود شیفته او دارند.اگر انتقاد شامل بر شمردن محاسن و نقاط قوت موضوع باشد،مثل: به به، آفرین، دست مریزاد، احسنت، دست شما درد نکند، واقعاً جالب است و…بدیهی است که طرف مقابل احساس خورسندی و رضایت و مقبولیت می کند و ناخودآگاه خودشیفته اش هم تاحدودی متورم می شود.

 

اما اگر انتقاد شامل اشاره به نقاط ضعف و نواقص و نارسائیها باشد، طرف مقابل به شکل ناخودآگاه احساس نا امنی می کند و نظام روانیش دچار تنش می شود. در چنین شرایطی انتقاد کننده باید منتظر واکنشهای شدید هیجانی و خصمانه باشد؛ این وضعیت تعاملی ناظر بر”””” نهاد و ماهیت انتقاد ناپذیر انسان””””” است. این اصل مبتنی بر مکانیسمهای دفاعی است که به گونه ناخودآگاه به رفتار انسان شکل می دهند.

 

خیلی دیده و شنیده می شود که:« انتقاد درست و منطقی و مقدس است اما به شرطی که توهین آمیز نباشد و…» این شرط مرز و حدود تعریف شده ای ندارد. بنا بر این هر کس می تواند هر نقطه نظر انتقادی را که نظام روانی و هیجانی او را دچار تنش می کند، توهین به خود قلمداد کرده و واکنش هیجانی شدید نشان دهد.

 

معمولاً دیده می شود کسانی که مورد انتقاد قرار می گیرند، در واکنش انتقاد کننده را با عباراتی چون: بی سواد، نادان، بی منطق و دیدگاههایش را حقیرو بی اعتبار و خصمانه توصیف می کنند. و در مواردی سعی می کنند انتقاد کننده را بیمار روانی توصیف وحیثیت و شخصیت او را خدشه دار کنند. اگر نیک بنگریم، هیچکدام از این توصیفها ربطی به موضوع و محتوای انتقاد ندارند. اما چون نهاد نا آرام و خودشیفته انسان انتقاد را، چه درست باشد و چه غلط، بر نمی تابد و آن را نمی پذیرد؛ این نوع واکنشها طبیعی است.

 

اگر انتقاد در حوزه ی عمومی و رسانه ای باشد، حملات متقابل ممکن است وضعیت بسیار ناهنجاری پیداکند، چراکه افراد دیگر هم بر اساس حساسیتها و دیدگاهها و باورهای خود وارد حوزه انتقادی می شوند و حوزه کاملاً عرصه برخوردهای هیجانی می شود. فراموش نکنیم که نهاد و ذات نا آرام و خود شیفته انسان انتقاد را نمی پذیرد هر چند در ادعا خود را انتقاد پذیر بنمایاند و با تواضع و فروتنی از دیگران درخواست انتقاد کند.