پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:وەڵێ ئانەیە قسێوە سەروو ئێژانەوکێشانە کەرۮەی،کارۮەوەژێ و تۆ تۆ هۆرسەنگنای ئا بەرهەمە شێعریا کە ئارۆ شاروو پاوەینە پێشکەش کریای درکنوو،یاگێشەنە دەسوەشانە و بێقەزا بیەیوی بێ حەننا جە ڕاوەبەرا و ڕێکڤزاو هەرمانەکێ کەروو چوونکەتی ئانە ڕاسی بۆ ڕێک وسەی،ڕاوە بەرۮەی و وێچن کەرۮەی بەرهەمەکا هەرمانێوە فرە قۆرسە و سەخڵەتەنە و پێسە هەورامی ماچۆ ونی پیای کەرۆ بە ئاوی.ئاواتم یاوای بە ئاواتەکاشانا.بەڵام پەرگەماو گێرتەی و ئەرەمەرزنای ئی گلێرا بە تەشکیوی گرۮی دەوڵەمەنۮ کەرۮەی خەرمانۆ ئەدەبیاتوو ئا یاگێنە،حەتم ئا ئازیزێچە کە شەوەشا دایبێ دەموو ڕۆیەوە پەی پێکای ئا یاوگەیە،قۆڵێ هەرماناشا هۆرکەرۮێبێنێ و بێ هیچ شکێوە هۆروشکنای دلێنەو گلێرەکەی،متاڤۆ دماڕۆیوی نە فرە دوورەنە بۆ بە ئامیانوو ترۆقوو ئەدەبیاتەکەی.

ئێژاو واتەیا بە گۆش شل کەرۮەی پەی غەزەڵەکا،کەوتەوە سارا کە ئەدەبیاتوو هەورامانی فرەتەر چانەیە کە چەمەڕاییش چنە کریێ کەوتەن وەڵێ و ئینە یاگۆ دڵوەشیەنە بەڵام بە پەیلوایم بە ئەوەوانای غەزەڵەکا یەرێ نۆقسانیێ کەوتێ وەروو سەرەنجیم کە چێگەنە حەز کەروو پێسە پێشنیاریوی وزووش وەرە دەموو هۆنیارە وەشەویسەکاما.ویەرۮەو غەزەڵێ جە هەورامانەنە ئاننە شۆنیش چنە هۆرمەکریۆ و گێڵۆوە هۆنیارانێو پێسە مامۆسا سەیدی و عەودڵڵای کەلجینی و دویەر نەفەراتەر ماباقی شاعێرە کلاسیک واچەکێ جە ئەو فۆرمە شێعریەکا پەی بەر وسەی هەستیشا کەڵکشا گێرتەن.پاسە مۮۆ چەمەوە چی دوە یەرە ساڵەنە هۆنیارە وەشەویسەکێ لاشا کەرۮەنەوە لاو غەزەڵێ و حەزشا پنە کەرا.

هەرچن دنیاو ئارۆی چرکەساتیویچش وەسێن تا ئێژانەکێ هیزی وەڵاودیمێ با و ویرچەمەکێ فاڕیا و ئەدەبیاتیچ چی قسێ بەری نیا و ئەدیبەکێ ئی پەڕ تا ئەو پەڕوو دنیای مۆنۆلۆگشا نیان لاوە و خەریکێ ئەوەیۆستەی ویرچەمانیویەنێ کە داڵغێ و دڵەچرکێ ئێنسانوو ئارۆیش چنە با تا بەرهەمەکێشا پەی هەتا هەتای مەناوە و وەردەنگ چنەشا نەتۆریۆ،بەڵام ئەجۆم غەزەڵۆ هەورامانی فرە کەم وێش دانش پا تافەرە و تخوونوو ئا ڕەوتیە نەکەوتێنەوە.

وارەنە بەپاو هازۆ خامەیم دۆگە بە دۆگە باسوو یەرە پێشنیارەکەیم کەروو.۱-واوەی نەکەرۮەی زوانوو شێعری وەڵینا:دنیاو دیالێکتیک یەنە گرۮ چێو ئینا جموجۆڵەنە و هەر چێو جە ژڵێویای کەوت پەکەش گنۆ و وێشەوە لا مازۆرە پەی مەرۮەی و هەناسەبڕ بیەی،ئەدەبیاتیچ چامنەنە و مشیۆم جە ڕاوێ نەگنۆ.

چانەیە کە ئەدەبیاتوو ئێمە بە بیەی شاعێرانێو پێسە مامۆسا مەولەوی،بێسارانی،سەیدی،وەلی دێوانە،ئەحمەۮ بەگوو کۆماسی و…..گەورەتەرین ئەدەبیاتوو وەختیش بیەن شکێوەش نیەنە بەڵام بە لوای ئا پرزە زانا و هەست ناسکیە ئەدەبیاتوو ئێمە تا ماوێوی فرە کز و کڕووڵ  مەنەبێ،تا ئیسە بە یاوەری و دەسباری ئازیزا جە لافاڤوو نەمەنەی وێش ڕنیەنشەرە.بەڵام بەداخەوە بڕێو چا هۆنیارە وەشەویسا کە هیزی غەزەڵەشا پێشکەش کەرۮە پەی وەش کەرۮەی کێنایە،ئێستێعارە و تەرکیبە وەسفیەکاشا هیچ تازەگەریێوشا نەکەرۮە بێ و زوانوو شێعرەکاشا هەر ئا زوانوو وەڵیناشا بێ.

تازەگەری هەرمانێ بنەڕەتیەو شێعرێنە کە ئەگەر ئا زەریف کاریە ئەدەبیێ نەبا،شێعرە جە شێعر بیەی گنۆ.ئەگەر هۆنیار بە ژیری زەریفکاری ئەدەبی کەرۆ کە شێعرەش مەنۆوە و گنۆ سەروو زوانوو خەڵکی،ئەگەریچ ئا هەرمانێ نەکەرۆ مەجبوورا وێش خەریکوو ئا زوانە شێعریەیە کەرۆ کە بە ئەوەوانای هۆنیۆ وەڵینا ناهاگاویرشەنە تۆش بەسێنە!!.چا تەشکەنە واچە هەر واچە کۆنەکێ،تەرکیبەکێچ بە دالێو ڤاڕوگۆڕ واچەکا بنەڕەتەنە هەر ئا زوانەنە.

۲-گڕاڵیوی تازە جە عەشق و ئەوینی:ڕەنگا ئا سەرەوەختە هۆنیە کەوتێبۆ قاچەفڕێ و نووزەش چنە بەرئاما بۆ جە لاو ئا بنیاۮمە باسک دڵیەوە ئامایبۆ سەروو زوانی کە حەیبەتیێ و وەروو ئانەیە نەتاوابۆش بە ئاشکرا عەشقیش وزۆ سارا پەشتۆ تەیمانۆ هۆنیێنە،ئەرمانگاو ئەوینیش نیانەرە پەی چەم خشنای یارێ یام یاری.

دلێنەو شێعرێ ئەوین بیەن و هیچێوتەر.دماتەر ئێنسان پەی واتەو ئەو ئاواتەکاش هۆنیەش بەکار ئارۮێنە بەڵام خۆ بە ئەرەویاریای زەمانی چەنیەتی واتەیش فاڕیان و ئەر ئامیانوو شێعرەکێش عەشق بیەبۆ جە گڕاڵەو تایبەو وێش کەڵکش گێرتەن و ناسەنش ئا چەمکە لاشەوە سوویۆ،تا ئیسە هۆنیارە جەهانیەکێ جە گولاکەتەرین هۆرزەوئەرەنیشتوو دلێ کۆڵانەکا پەی ئەرەمتەی گڕاڵەو عەشقیشا کەڵک گێرا بەڵام بەداخەوە نەک واچی دلێ غەزەڵ واچەکامانە نەبۆ،هەن وەلیم فرە کەما و ئاواتەوازەنا هۆنیارەکێما بە ئەوەوانای ڕەوتە شێعریەکا بتاوا وێشا چنی ئا تازەوە بیەیە گۆنجنا.

۳-شۆڕشی زوانی:یۆ جە گەورەتەرین گێچەڵاو شێعرۆ هەورامانی نەبیەی و پێوار بیەی زوانیوی ڕەسەن بە وناریای دەسەواچە وێمانەکان و دایمە شێعرۆ هەورامانی چێروو سای سەهەنۮوو زوانە هامساکاش پێسە فارسی و عەرەبی بیەن.بەداخەوە هیچ وەختێو هۆنیاری هەورامی زوان جە هۆنیەشەنە سەرەنجش بە زوانەکەیش نەۮانش یامکەتی ئەر دابۆش ئێننە کەم بیەن نەپیویان.

شۆڕشی زوانی جە هۆنیێ هەورامیەنە نەبیەن و یاگێش هاڵیەنە.غەزەڵۆ هەورامانی ئەر ئامێتەو زوانیوی وێمانەی بۆ هەم خزمەتیوی جە ڕادە بەدەرا بە زوانوو  هەورامی کەرۆ هەمیچ متاڤۆ فرە ڕێکوپێکتەر چوارچۆ و هارمۆنی هۆنیەکا هێقم کەرۆ.چا حاڵیچەنە وەردەنگ خاستەر وێش چنی بەرهەمەکا گۆنجنۆ.ئا شۆڕشە دلێ دنیاو غەزەڵۆ هەورامانیەنە ڕاش وڵاوناینە و یاگەپاش وارانوو دوورەوە بیەی شتەنەوە!!.

دمایین واتە:یاگێشەنە سپاس و پنەزانای وێم پێشکەشوو گرۮوو ئا هۆنیارە وەشەویسا کەروو کە ئارۆ بە غەزەڵە مەکینەکاشا چن ساتێو مووچرکێ حەز و تارسەیشا ئارۮ لەشوو گرۮیماورە.دەمتا وەش و لەشتا ساق و ویرتا بەرز پێسە ئاتەشگاو خەیاڵە ناسکەکاتا.

ئۆمید حەبیبی/۲۰و پاژەرەژوو ۹۷ی/شاروو نۆدشەی