ج 10 فروردین 1403 ساعت 09:49

فاطمە خان گەڵواخی ملقب بە،فاتەڕەش(فرمانده جنگ و همرزم سنجرخان لیلاخ)/نادر نقشبندی

فاطمە خان گەڵواخی ملقب بە،فاتەڕەش(فرمانده جنگ و همرزم سنجرخان لیلاخ)/نادر نقشبندی

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:برگی ازهزاران برگ زرین شیر زنان افتخار افرین تاریخ کورد و کوردستان از بدو تولد تا عفرین،گرچه سیطرە فرهنگ مردسالاری بر تاریخ همواره مانع از آن بودە است که نقش زنان در تحولات اجتماعی ـ سیاسی در منطقە نادیده گرفته شود،اما این نیمە پنهان تاریخ از روزنە‌هایی خود را می‌نمایاند.این گزارش […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:برگی ازهزاران برگ زرین شیر زنان افتخار افرین تاریخ کورد و کوردستان از بدو تولد تا عفرین،گرچه سیطرە فرهنگ مردسالاری بر تاریخ همواره مانع از آن بودە است که نقش زنان در تحولات اجتماعی ـ سیاسی در منطقە نادیده گرفته شود،اما این نیمە پنهان تاریخ از روزنە‌هایی خود را می‌نمایاند.این گزارش چهره یکی از شیرزنان کورد ‌به نام ” فاطمە خان گەڵواخی مشهور و ملقب بە فاتە ڕەش” را به تصویر می‌کشد که در جریان مبارزە با هجوم قشون روس اوایل خدمت رضا شاه نقش‌آفرین بوده است.

در جنگ سنجر خان علیە تهاجم قوای روس و کشیدە شدن این جنگ بە شهرهای دیواندەرە و سقز. و شهادت سنجر خان تاریخ شفاهی کورد می‌گوید بعد از ناامیدی و یاس مردم منطقە از شهادت سنجر خان و ناامیدی در ادامە پیروزی و به بیراهه کشیده شدن پروسەی خروج قشون روس، مردم در صدد بودند با نیروهای رضاخان همکاری ‌کنند و طومار جنگ با روس درهم ‌بپیچد. این‌جاست کە در میان هزاران مرد جوانمرد منطقە شیرزن رزم آوری بە نام ،،فاتە ڕەش،،در مقابل حملەی بی امان روس قیام می کند.

جنگ خونباری در منطقە بود و کشته‌شدەهای عشایر یک روز بعد توسط اهالی دفن شدند.عده‌ای اسیر شدند، عده‌ای زخمی شدند و فاتە ڕەش که در سنگر اول بود، با همراهان خود تا آخرین نفر جنگید. فاتە ڕەش در حوالی روستای زاغە علیا زخمی می شود و او را بە چادر درمان و امداد انتقال میدهند کە بعد از دو روز از بستری وی خبر می رسد کە قشون روس در منطقە بە قتل و غارت دست زدەاند کە فاتە ڕەش از ادامە درمان امتناع کرد و گفت مرگ و کشتە شدن در مقابل دشمن را به مداوا و استراحت را ترجیح می دهد.

بلافاصلە با بازسازی ستون و سپاە خود این بار از حوالی روستای غیبی سور و از چند نقطە متفاوت حملات سهمگینی بر دشمن وارد ساختە و دشمن کە کلی غافل گیر شدە،تا چند کیلومتری بە طرف سنندج عقب نشینی و شکست را بر خود قبول می کند.با این احوال مدت چند ماە جنگ بین عشایر منطقە بە رهبری فاتە ڕەش و قشون روس بە وقوع پیوست،کە هر مرحلە موجب پیروزی عشایر و شکست و کشتە شدن روس ها می شد.

نقل می کنن در ارتفاعات کوە شیخ شرف حد واسط روستاهای زاغە علیا و درەسفتە قشون روس از ترس فاتەڕەش و تنگ شدن حلقەی محاصرە،جرٲت حملە بە روستاهای اطراف در بدست آوردن و تامین آب و غذا را نداشتند و وجود همین موضوع موجب شد کە قوای روس در این ارتفاعات هفتەها تشنە و گرسنە بمانند کە نتیجە آن باعث کشتە و تسلیم شدن سربازان روس شد.

نهایتا زمستان و شدت سرما از راە رسید و فاتەڕەش بە همراە چند تن از یارانش در حوالی کانی نیمە ڕوژە بر اثر شدت برف و کولاک گیر کردە و راە بازگشت و یا نجات خود را گم می کنند و بعد از مدت دو روز تلاش در این شدت سرما و برودت در کولاک و یخبندان گرفتار شدە و نهایتا جان خود را از دست میدهند، یاداش همچنان زندە و پویا راهشان پر رهرو باد.

بعد از مرگ این شیر زن جان فدای عشایر، فرماندە روس در منطقە و برای نشان دادن کینه و تقاص خود از فاتەڕەش از همه کسان وی را که می‌توانست دستگیر و اعدام می‌کند.همه عموها، عموزاده‌ها و دایی‌هایش را در کوە شیخ شرف زاغە علیا تیرباران می کند.روز زن بر شیرزنان کورد گرامی باد.

 میرزای کورد

فاتە ڕەش

سەد و بیست ساڵ لەمەو بەر
مێژوو نووسی لە دەفتەر

جەنگی تورکان و ڕووس بوو
شەڕ شەڕی چارەنووس بوو

تورک داما لە بەر ڕووسا
شپرز لە چارەنووسا

هەرکات زۆری بۆ ئەهات
تورک ئەکەوتە موناجات

هاناو هاواری هاورد
چارەسەری بکا کورد

خاتوونی کورد فاتە ڕەش
خوا لە خاسی دابووی بەش

بەش زاڵی و لە کار زانی
میری و ژیری و جوانی

لە خوا ترس و مەردم دار
کۆگای خێر باغی بەهار

فاتە وەک شێری شەرزە
بەو دین و عەقلە بەرزە

کوردانی کۆ کردەوە
لە ڕووسانی بردەوە

خۆی فەرماندەی جەنگی بوو
سەفیری یەک ڕەنگی بوو

وێنەی کوردێکی دڵ پاک
جەنگاوەرێکی بێ باک

شکستی دا بە لەشکەر
شۆڕەسواری با هونەر

ئەرزەڕۆم و ئەردەهان
هاتی فاتە و ڕووس قڕان

بە ناو جیهادی ئیسلام
خێری بۆ تورک سەرەنجام

زۆر جار بۆ قەڵاچووی کورد
لەو ڕووسە بەهەرەیان برد

ئیسلام چی؟ قورئانی چی؟
عەهدی چی؟پەیمانی چی؟

داخی کوردی بێ بەشە
فاطمەیشی فاتە ڕەشە

 

3 پاسخ برای “فاطمە خان گەڵواخی ملقب بە،فاتەڕەش(فرمانده جنگ و همرزم سنجرخان لیلاخ)/نادر نقشبندی

  • عباس از گیلان در تاریخ اسفند 15, 1402 گفت:

    درود و سلام خدا بر سنجرخان و فاطمه خان گلواخی و میرزاکوچک خان جنگلی و مریم بی بی معروف به بی بی بختیاری و لعن و نفرین خدا بر خائنان وطن

  • ناشناس در تاریخ اسفند 16, 1396 گفت:

    داخی کوردی بێ بەشە
    فاطمەیشی فاتە ڕەشە

    تمام مقاله نوشته شده دراین بیت کوتاه خلاصه شده بود.

  • خالو قربان و سمکو در تاریخ اسفند 16, 1396 گفت:

    قبل از هرچیزی رجوع مردم منطقه عفرین به اغوش گرم کشور سوریه را به شمااقای نقشبندی عزیز تبریک و شادباش عرض میکنم
    حضرتعالی سوای از کلمات/دلیر_شجاع_نترس و شیر و پلنگ!! و قهرمان و….که برای اقوام کورد بکار میبرید اصطلاحی دیگر بلد نیستید؟؟!!

    کاش حداقل به مناسبت روز زن ،از بانو جهان ارا خانم پاوه ایی ویا بانو مستوره اردلان که نه اسلحه بدست که قلم بدست بودند یادی میکردید.

    کاش فاته ره ش!! را بانو فاطمه مینوشتی.
    اخه فاته ره ش!!یعنی چه؟؟!!(حداقل واقعیت را میگفتی و اینکه چرا به این خانم فاته ره ش!میگویند_ من میدانم کاش شما هم مینوشتی)
    همین کارها رو کردید هیچکی برای قوم کرد تره هم خورد نمیکنه.
    اقای نقشبندی شیرمرد!ارزش قلم را با مباحث تعصب الود و بی پایه الوده نکن . و اینگونه یک قوم را خطاب کردن هم به دور از انصاف …

پاسخ دادن به ناشناس لغو پاسخ