پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:چند سالیست که معضل بیکاری به بحران جدی برای کشور تبدیل شده است و این موضوع باعث ایجاد آسیبهای اجتماعی مخربی ازجمله اعتیاد، طلاق، خودکشی، مهاجرت و … در کشور گردیده است،لذا دولت یازدهم با درک این موضوع اقدام به طرح اشتغالزایی جدیدی به نام ”برنامه اشتغال فراگیر” نموده که در صورت مدیریت صحیح و هماهنگی بین دستگاه های متولی، تاثیر بسزایی در اشتغال کشور خواهد داشت. در این یادداشت سعی شده که دلایل ناکامی طرح های اشتغالزایی در کرمانشاه آسیب شناسی شده و در ادامه با ایجاد آگاهی کارافرینان و فارغ التحصیلان منطقه از طرح های اشتغالزایی جدید، کمکی به اشتغال منطقه شده باشد.

بر اساس استاندارد سازمان بین المللی کار (ILO)، تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در زمان مرجع (هفته) حداقل یک ساعت کار کنند شاغل محسوب می شوند. در ایران تا قبل از سال ۱۳۸۴ معیار آمار شاغلین بر اساس ۲ روز در هفته سرشماری می شد اما از سال ۱۳۸۴ به بعد آمار شاغلین بر اساس استاندارد بین المللی کار مورد محاسبه قرار گرفت.

براساس آخرین آمارها تعداد بیکاران کشور ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر تخمین زده شده است و با توجه به اینکه سالانه حدود۸۹۰ هزار نفر دانشجوی ورودی به دانشگاهها داریم و این جمعیت با یک تاخیر فاز ۴ الی ۵ ساله وارد بازار کار خواهند شد، درکنار این آمار جمعیتی نیز حدود ۱۵۰ – ۲۰۰ هزار نفر غیر از فارغ التحصیلان دانشگاهی به جمعیت بیکار کشور اضافه خواهند شد. با توجه به این آمار دولت نیازمند ایجاد حدود یک میلیون شغل در سال می باشد تا بتواند از بحران بیکاری خارج شود در صورت اجرایی شدن برنامه فراگیر اشتغال این امر محقق خواهد شد.

استان کرمانشاه بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سالهای ۹۰ و ۹۵ در صدر بیکارترین استان های کشور قرار گرفته است، به طوری که در سرشماری سال ۹۵ از ۱۰ شهرستان اول بیکار کشور ۶ شهرستان متعلق به استان کرمانشاه بوده و ۴ شهرستان اورامانات نیز دراین جایگاه قرار دارند،با توجه به اینکه  در سنوات گذشته طرحهای اشتغالزایی متنوعی برای رفع بیکاری در نظر گرفته شده بود که می توان به طرح اعطای وام خود اشتغالی در دهه ۷۰ اشاره کرد که تعدا ۲۰۰ هزار نفر متقاضی موفق دریافت وام از بانک شدند و یا  طرح ضربتی اشتغال در سال ۸۰ اشاره نمود که به ازای جذب یک نیروی کار جدید تا سقف ۳ میلیون تومان وام با بهره ۴ درصد به کارفرمایان پرداخت شد و در ضمن کارافرینان از پرداخت حق بیمه کارفرما معاف شدند و یا طرح بنگاه های زود بازده در سال ۹۰ با براورد ۳۵ هزار میلیارد تومان نیز به اهداف خود نرسید و در سال ۹۵ مبلغ ۱۶۰۰۰ هزار میلیارد تومان برای تولید اختصاص یافت که هم اکنون اثر بخشی نتایج آن در دست بررسی است با وجود طرح های اشتغالزایی فوق متاسفانه استان کرمانشاه همیشه در رده های اول بیکاری در کشور بوده است.

مهمترین دلایل بیکاری و ناکامی این طرح ها در استان کرمانشاه عبارتند است:

۱-ضعف مدیران دستگاه متولی اشتغال در اجرایی کردن طرح های اشتغال زا

۲-عدم هماهنگی بین دستگاه های متولی اشتغال

۳-بوروکراسی پیچیده اداری در قبال کارآفرینان

۴- عدم اطلاع رسانی صحیح از طرح های اشتغالزا در استان

۵- عدم روحیه کارآفرینی در میان قشر تحصیل کرده

۶-وجود رانت در این طرح ها  باعث شد که عده ای از امتیاز این طرحها استفاده کنند که استحقاق دریافت این تسهیلات را نداشتند

۷-ضعف نظام نظارتی و ارزیابی، پیگیری نکردن تحقق اهداف طرح ها پس از ارایه تسهیلات

۸-نداشتن نیروی کار ماهر به طوری که در تمام رده های شغلی میانگین تحصیلات افزایش یافته اما بهره وری نه

۹-عدم تمایل سرمایه داران داخلی و خارجی استان با توجه به ناهماهنگی دستگاه های اجرایی و بی اعتمادی آنها نسبت به مسیولین اجرایی

۱۰-درست اجرا نشدن سیاستهای اصل ۴۴ قانون اساسی (خصوصی سازی)

۱۱-تنطیم بخشنامه و طرح ها از مرکز برای استان و شهرستان بدون در نظر گرفتن شرایط بومی و جغرافیایی منطقه

۱۲-مهاجرت از روستا به کلان شهرها که بخشی ازآن متاثر از خشکسالی و کمبود آب در سال های اخیرمی باشد

۱۳-جنگ ۸ ساله ایران وعراق منجر به خروج سرمایه دارانی از کرمانشاه شد که هم اکنون در استان های دیگر متولی اشتغال شده اند و هیچ اراده ای برای باز گرداندن آنها به استان دیده نمی شود.

موارد یاد شده تنها بخشی از دلایل بیکاری و ناموفق بودن طرح های اشتغالزا در استان کرمانشاه می باشد، در صورتی که موارد فوق در اجرای طرح های اشتغالزای سال ۹۶ نادیده گرفته شوند مطمینا طرح های جدید نیز با موفقیت همراه نخواهند بود و مشکل بیکاری در کرمانشاه به بحرانی جدی تبدیل خواهد شد .

برنامه اشتغال فراگیر در سال ۹۶

در راستای نامگذاری سال ۹۶ توسط مقام معظم رهبری به نام سال« اقتصاد مقاومتی، تولید-اشتغال» کار گروه منتخب «ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی » برنامه اشتغال فراگیر را با هدف افزایش جمعیت شاغل کشور در سال ۹۶ مورد تصویب قرار داد.

اهداف کمی طرح:

۱- کاهش ۸/۰درصدی نرخ بیکاری کشور در سال ۹۶

۲- ایجاد ۹۷۰ هزار فرصت شغلی در بخش های اقتصادی کشور

۳- حفظ و صیانت از اشتغال نزدیک به۸۰ % از شاغلان موجود کشور

۴- ارتقای مهارت آموزی و اشتغال پذیری بیش از ۳ میلیون بیکار جویای کار و حداقل ۹۵۰ هزار نفر تازه واردین به بازار کار

بسته های جامع اشتغال فراگیر:

در این برنامه بسته های متنوعی از سوی وزارت کار، دستگاه‌های اجرایی، استانداری‌ها و بخش خصوصی برای تحرک بخشی به بازار کار با هدف ایجاد فرصت های شغلی به خصوص برای جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی تهیه شده است که تعدادی از این بسته ها در مرحله اجرا قرار دارند و تعدادی نیز در حال تدوین دستور العمل اجرایی می باشند که مهمترین این طرح ها عبارتند از:

۱-طرح تکاپو ( طرح توسعه کسب و کار اشتغال پایدار)

استفاده از ظرفیت های بومی و بکارگیری تجارب و نقاط قوت و ضعف منطقه وشناسایی و احصای رسته های پر درآمد و پر اشتغال بومی به منظور توسعه فرصت های کسب و کار و ایجاد اشتغال پایدار به همراه توانمند سازی و ارایه آموزش های فنی و حرفه ای و تمرکز بر کسب و کارهای خرد و کوچک و متوسط با محوریت اشتغال بیشتر.

این طرح کوشش می نماید تا آخرین تجارب بدست آمده در کشورهای مختلف و سازمان های بین المللی را مورد استفاده قرار داده و مبتنی بر ویژگی های بومی مناطق مختلف کشور، برنامه توسعه اشتغال پایدار را پیگیری نماید.

تمام افرادی که متقاضی اجرای فعالیت های اقتصادی هستند می توانند بر اساس ظرفیت های منطقه ای خود از مزایای این طرح استفاده نمایند. پیش بینی شده است در طرح تکاپو در هر استان بین ۵ تا ۱۰ رسته فعالیت منتخب به عنوان ظرفیت های اشتغال تعین و تسهیلات مصوب صرفا به طرح های منتخب هر استان پرداخت شود. هدف این طرح اشتغال سالانه ۴۵۰ هزار نفر پیش بینی شده است و برای اجرای این طرح مبلغ ۲۰ هزار میلیار تومان تسهیلات در نظر گرفته شده است که استان کرمانشاه در الویت این تسهیلات قرار دارد. رسته اول استان کرمانشاه در طرح تکاپو رسته گردشگری سلامت می باشد.جهت اطلاعات بیشتر و ثبت نام به سامانه http://kara.mcls.gov.ir مراجعه نمایید.

رسته های منتخب استان کرمانشاه

 ۲- طرح کاج (طرح کارانه اشتغال برای جوانان)

 طرح کاج به عنوان یکی از طرح‌های دولت برای پوشش بخشی از تقاضای بازار کار در برگیرنده سه طرح کارورزی (ویژه فارغ التحصیلان دانشگاهی)، مهارت آموزی در محیط کار واقعی و مشوق‌های بیمه‌ای برای کارفرمایان است.-برای اجرای طرح های کاروزی، مهارت آموزی در محیط کار واقعی مشوق های کارفرمایی و توسعه رسته های منتخب مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور در نظر گرفته شده است.

۲-۱ طرح کارورزی (ویژه فارغ التحصیلان دانشگاهی)

فارغ التحصیلان دانشگاهی با این طرح از ۴ ماه تا حداکثر ۹ ماه در واحدهای کارگاهی که دارای مجوز فعالیت از دستگاه های اجرایی ذیربط باشند، دوره کارورزی را طی نموده و با توجه به مدرک دانشگاهی طی ۳ مرحله مبلغی به حساب کارورز واریز می شود. متقاضیان می توانند با مراجعه به سایت karvarzi.mcls.gov.ir  اطلاعات بیشتری کسب نمایند و در صورت داشتن شرایط کارآموزی و یا داشتن شرایط واحد پذیرنده، ثبت نام نمایند. استان کرمانشاه در سال ۹۶از تعداد ۱۵۰ هزار کارآموز کل کشور ۴۲۵۷ نفر سهمیه دارد.

۲-۲ مشوق‌های بیمه ای برای کارفرمایان

در قالب اجرای طرح کارورزی، ضمن اینکه دولت دستمزد کارورزان را پرداخت می کند در صورت جذب کارورز از سوی کارفرما پس از اتمام دوره کارورزی، کارفرما تا دو سال از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما معاف خواهد بود.

۲-۳مهارت آموزی در محیط کار واقعی (غیر دانشگاهی)

یکی از روش های آموزش فنی و حرفه ای است که طی آن مهارت و شایستگی‌های مورد نیاز در چارچوب استانداردهای آموزشی سازمان از مربی به مهارت آموز همزمان با فرآیند تولید محصول و ارائه خدمت منتقل می‌شود. سن مهارت آموز ۱۵ الی ۲۲ سال باید باشد. ثبت نام افراد در قالب این طرح در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای انجام می شود.

۳- طرح روستا-تعاون

روستاهای هدف این طرح می توانند در بخش های تولیدی، تامین نیاز مشاغل، تامین نیاز محصولی، عمران و خدمات روستایی تعاونی تشکیل دهند.شرایطی که روستای هدف باید داشته باشد، عبارتند:

۱- حداقل ۵۰ خانوار داشته باشند

۲- نرخ اشتغال در روستا معکوس باشد

۳- طرح هادی داشته باشند

۴-مهاجر فرستی پایین

۴- ضریب مشارکت پذیری بالایی داشته باشند

سهم استان کرمانشاه از طرح روستا تعاون از ۱۹۴۷ کل کشور تعداد ۵۴ روستا می باشد.

۴-مشاغل خانگی

اجرای طرح توسعه مشاغل خانگی در ۸ استان کشوربه صورت پایلوت اجرایی شده است و استان کرمانشاه نیز یکی از استان های مورد نظر می باشد در این طرح پیش بینی شده است که ۲۰ هزار شغل خانگی ایجاد گردد، برای این طرح مبلغ ۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است که متقاضیان می توانند با مراجعه به سایت مشاغل خانگی به آدرس https://mkh.mcls.gov.ir/ ثبت نام نمایند و پس از گذارندن آموزش های کوتاه مدت در یکی از رسته های مورد نظر، می توانند از تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی بهره مند شوند.لازم به ذکر است که وزارت تعاون کار ورفاه اجتماعی درصدد تهیه طرحی برای بیمه خویش فرما ارزان، برای متقاضیان مشاغل خانگی می باشد.

۵-حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری

اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی برای ایجاد اشتغال در روستاها و شهرهای زیر ده هزار نفر جمعیت با اولویت روستاها و شهرهای زیر ده هزار نفر جمعیت واقع در مناطق مرزی و مناطق عشایری می توانند با هدف ارتقای تولید و ایجاد اشتغال پایدار در این مناطق از این تسهیلات استفاده کنند.مبلغ ۱۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای این طر ح در نظر گرفته شده است.

جهت اطلاعات بیشتر و ثبت نام به سامانه http://kara.mcls.gov.ir مراجعه نمایید.

جمع بندی

۱-بیشترین متقاضیان جدید برای ورود به بازار کار فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند، قطعا دولت توانایی جذب این جمعیت فارغ التحصیل را در دستگاه دولتی ندارد لذا لازم است فارغ التحصیلان برای اشتغال به فکر کسب و کار های خرد و متوسط متناسب با شرایط جغرافیایی و منطقه خود باشند و دراین راستا دولت نیز با بسته های حمایتی نظیر آموزش- تسهیلات مالی – بازاریابی محصولات تولیدی کمک خواهد کرد.

۲- به دلیل فرا دستگاهی بودن موضوع اشتغال و نقش آفرینی دستگاهای مختلف بر عملیاتی نمودن برنامه های اشتغالزا انتظار می رود مسیولان عالی شهرستان ها به طور مستمر جلساتی در این خصوص با ادرات متولی اشتغال در حضور کار آفرینان و فارغ التحصیلان برگزار کنند.

۳-با توجه به اینکه اشتغال در اولویت مشکلات جوانان می باشد انتظار می رود اعضای شورای اسلامی شهرها، دهیاران و بخشداران به مساله اشتغال و تولید بیشتر توجه کرده و مساعدت و همکاری های لازم را در این خصوص داشته باشند.

۴-کارشناسان ادارات تعاون کار و رفاه اجتماعی در برگزاری جلسات توجیهی در خصوص طرح های اشتغال زا با سایر ارگان ها و کار آفرینان  برنامه ریزی داشته باشند.

۵-کارآفرینان و متقاضیان طرح های اشتغالزایی می توانند با مراجعه به ادارات تعاون و کار و رفاه اجتماعی از روند اجرایی و نحوه پرداخت تسهیلات اطلاع پیدا کنند.

با توجه به پیگیری های مکرر نماینده مردم محترم اورامانات جناب اقای دکتر شهاب نادری در خصوص پیگیری و تخصیص اعتبارات طرح های اشتغالزایی در وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، مجلس شورای اسلامی و همچنین در اولویت قراردادن اشتغال جوانان در برنامه های خود  به اطلاع کار افرینان و فارغ التحصیلان منطقه اورامانات می رساند در صورت هر گونه مشکلی در روند اجرایی طر ح های خود با رعایت سلسله مراتب اداری ،مشکلات و پیشنهاد های خود را به آدرس الکترونیکی  kaar.uramanat@gmail.com و یا ای دی تلگرام @kaar.uramanat ارسال نمایند.

پژمان رشیدی                          

کارمند و مشاور نماینده محترم مردم اورامانات در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی