ج 10 فروردین 1403 ساعت 12:46

گفتمان متقابل؛بحث و فحص یا جر و بحث/ بهرام بهرامی 

گفتمان متقابل؛بحث و فحص یا جر و بحث/ بهرام بهرامی 

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:گفتمان متقابل؛بحث و فحص یا جر و بحث : روایت است که زمانی در جایی همایش ادبیات فارسی بود و تعداد زیادی اساتید جمع شده بودند. سخن از حضرت حافظ به  میان آمد و بیتی از یکی از غزلهای مشهور حافظ قرائت شد؛  کشتی شکستگانیم ای باد شرطه بر خیز باشد […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:گفتمان متقابل؛بحث و فحص یا جر و بحث : روایت است که زمانی در جایی همایش ادبیات فارسی بود و تعداد زیادی اساتید جمع شده بودند. سخن از حضرت حافظ به  میان آمد و بیتی از یکی از غزلهای مشهور حافظ قرائت شد؛

 کشتی شکستگانیم ای باد شرطه بر خیز باشد که باز بینیم دیدار آشنا را

عده ای از اساتید حاضر در همایش بر بیت قرائت شده ایراد می گیرند مبنی براینکه خواجه شیراز در ابتدای بیت ” کشتی نشستگانیم” گفته، واژه ” کشتی شکستگانیم” غلط است وباید تصحیح شود.در مقابل عده ای دیگر از اساتید نظر مخالف دارند و… بحث و مجادله میان طرفداران ” کشتی شکستگانیم” و” کشتی نشستگانیم” بالا می گیرد و هر دسته استد لالها و مدارک خود را عرضه می کنند و… سرانجام معلوم نشد حق با کیست و حضرت حافظ خودش هم نبود که به مناقشه میان ” کشتی شکستگانیم” و ” کشتی نشستگانیم” فیصله بدهد.

سرانجام در میان جمع رندی برخاست و خطاب به همه حظار گفت: جمعی شکسته خوانند جمعی نشسته خوانند چون نیست خواجه حافظ معذور دار مارا . وبه این ترتیب به مناقشه پایان داد.این تمثیل مبین این واقعیت است که معمولاٌ گفتگو میان دیدگاههای متفاوت، درباره هرموضوعی که باشد، خیلی زود تبدیل به جدال و مناقشه زبانی می شود. طرفین از حوزه منطق و عقلانیت و خرد ورزی خارج شده و هرکدام با جزم اندیشی و تعصب سوار موج احساسات و هیجان می شود.

هرکس بر دانش و حقانیت خود و بی دانشی و خطای طرف مقابل اصرار دارد و مجادله به جایی نمی رسد.متأ سفانه در این عرصه باسواد و بی سواد و عالم و عامی در هر محفلی بر این سیاق عمل می کنند؛به راستی چرا چنین است؟” کونفوسیوس” فیلسوف چین باستان می گوید:جرو بحث و مناقشه ایجاد خشم می کند، وآدم خشمگین قادر به درک حقیقت نیست.

” جان لاک” فیلسوف انگلیسی می گوید: آدمیان همیشه تسلیم نخستین پیش نگری ذهنی خود می شوند.” مهاتما گاندی” می گوید: هرنوع باور به حقانیت خود، مولد تعصب احمقانه است.اگر محتوای گفتمانهارا مورد تحلیل قراردهیم دو رویکرد قابل مشاهده است:

الف: رویکرد گفتمان غیر منطقیاین الگو مبتنی بر جرو بحث، مجادله، مناقشه، مشاجره و دیگر مصادیق جنگ روانی است که ویژگیهای زیر را دارد.

۱-اساسأ مهم نیست منطق بر چه چیزی حکم می کند و سعی بر تحمیل نظرات است. عکس العمل افراد منفی است وبه تضاد و عصیان نزدیک می شود. افراد دستخوش احساسات شدید می شوند و برتری طلبی بر موازین عقلی غلبه می کند.۲-هرکدام از طرفین سعی می کند طرف مقابل را خلع سلاح کند، در حالیکه او از نظر منطقی قانع نشده است.لذا هرکس فنون زبان بازی و حرافی و مغلطه را بهتر بلد باشد،در جنگ لفظی برنده است.۳-عمدتأ پای روشهای غضب آلود عاطفی در میان است؛صدا بلند و خصمانه،حالات چهره بر افروخته و خشن و وجود شور و حرارت در بیان نظرات دیده می شود.۴-هر یک از طرفین بر دیدگاههای متعصبانه خود اصرار دارد و از گوش دادن به نظرات طرف مقابل امتناع می ورزد؛ حرفهای او را قطع می کند وسعی می کند به او اجازه حرف زدن ندهد.

۵-هرکس سعی می کند گرههای اعتقادی خود را محکمتر کرده، پیوستگی نظرات طرف مقابل را از هم بگشاید و نظام ذهنی و روانی او را آشفته کند؛ طعنه زدنهای مستقیم و غیر مستقیم، کنایه های زشت و بی ادبانه، حتی الفاظ زننده و رکیک، تخطئه کردن و توهین به مبانی شخصیتی و حیثیتی طرف مقابل صورت می گیرد.۶-هرکس سعی می کند با حملات پی در پی طرف مقابل را سوال پیچ کند و او را به بن بست بکشاند و دچار تناقض گویی کند ونهایتأ او را مغلوب و خودش را پیروز نشان دهد.۷-در این رویکرد هیچ حقیقتی روشن نمی شود، چون هدف شکست دادن طرف مقابل است، کسی برنده است که در کاربرد مغالطات کلامی، دهن دریدگی، و شکستن حریم ادب و اخلاق بر طرف مقابل پیشی گیرد.۸-جلوه بسیار ناخوشایند این رویکرد این است ؛ هرطرف برای شکست طرف مقابل و اثبات حقانیت خود، حتی از استدلالهایی استفاده می کند که خودش هم منطقأ آن را قبول ندارد.

ب:رویکرد گفتمان منطقی۱-این رویکرد مبتنی بر بحث و فحص و مفاهمه است. هدف تبادل است و نه پیروزی کسی وشکست دیگری. آنچه مهم است اصالت و نوع گفتار است. ۲-هرکس پیش از آنکه به دانسته ها و معلومات خود متکی باشد، به جوانب نادانی و جهل خود توجه دارد، لذا سعی می کند خردمندانه سخن بگوید نه متعصبانه.۳-همه در ابتدای امربه این حقیقت واقفند که هیچکس به خاطر نظراتش مستوجب توهین و ناسزاگویی و تحقیر نیست. رعایت ادب و اخلاق مهمترین اصل است.۴-بدیهی است که هر انسانی دارای یک نظام اعتقادی و ادراکی ویژه خود که متشکل ازهیجانها، تعصبها و جزم اندیشیهای گوناگون، حب و بغض و شبهات راز آلود است.

آنچه مهم است نباید این ویژگیها در مراوده ها و گفتمان متقابل بر عقلانیت و خرد ورزی غلبه کنند؛ چراکه باورهای هیجانی و تعصبها ازیک طرف وعقلانیت و منطق و خرد ورزی از طرف دیگر، مقوله هایی متفاوتند و باید آنها را از هم تفکیک کرد. اختلاف نظرها و دید گاهها وتفاوتهای ادراکی نباید عواملی برای جنگ روانی با شند.” جان لاک” می گوید: مشاجره زاییده معلومات نارسای ماست، هرچه بیشتر بدانیم کمتر مشاجره می کنیم.” اریک فروم” می گوید: از طریق افزایش دانش و خرد ورزی، گفتگوها خاصیت تلخ و کنایه آمیز خود را رها کرده وبه دیالوگ سازنده تبدیل خواهند شد.

حافظ شیرازی می گوید: گفتگوهاست در این راه که جان بگدازد هرکسی عربده این که مبین آن که مپرس

یک پاسخ برای “گفتمان متقابل؛بحث و فحص یا جر و بحث/ بهرام بهرامی 

  • ژیوان در تاریخ تیر 13, 1396 گفت:

    سلام اقای بهرامی به موضوع بسیار مهمی اشاره کرده ای به راستی اگر همه ما خوب به حرفای همدیگر توجه کنیم واز جدل وسفسطه دست برداریم وهمدیگررا تحمل کنیم شاهد جامعه ای پویا و شادابی خواهیم بود