ج 10 فروردین 1403 ساعت 14:00

سهم کرمانشاه از رام کردن’سیروان’وحشی

سهم کرمانشاه از رام کردن’سیروان’وحشی

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:از نقطه آغاز طرح انتقال آب رودخانه’سیروان’در شمالی ترین نقطه کرمانشاه حدود ۳۰ سال و به گفته استاندار کرمانشاه’بیش از هفت دهه’ گذشت تا اینکه تصمیم رهبر معظم انقلاب این طرح راهبردی را که سال‌ها در بی توجهی رها شده بود، احیا کرد. طرح’سامانه گرمسیری‘غرب کشور قرار است با انتقال آب […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:از نقطه آغاز طرح انتقال آب رودخانه’سیروان’در شمالی ترین نقطه کرمانشاه حدود ۳۰ سال و به گفته استاندار کرمانشاه’بیش از هفت دهه’ گذشت تا اینکه تصمیم رهبر معظم انقلاب این طرح راهبردی را که سال‌ها در بی توجهی رها شده بود، احیا کرد.

طرح’سامانه گرمسیری‘غرب کشور قرار است با انتقال آب رودخانه سیروان، هزاران هکتار از زمین های کشاورزی استان های کرمانشاه و ایلام را سیراب و آب شرب جمعیت زیادی را هم از تامین کند.آب سیروان که از به هم پیوستن ۲ رودخانه قشلاق و گاوه رود شکل گرفته، در مسیر حرکت به سمت مرز عراق پذیرای رودخانه های ژاد رود، قشلاق رود، لیله، لوشه، زمکان و دشت حر است.بیشتر آب پنجمین رودخانه بزرگ کشور بدون آنکه حق‌آبه ایران را بپردازد، از مرز خارج می شود و پس از ورود به سرزمین عراق و یکی شدن با چند رودخانه دیگر در آغوش دجله آرام می گیرد تا بیشتر سودش به عراقی ها برسد.

مطالعات جامع طرح انتقال آب مهم‌ترین و معروفترین رودخانه ناحیه اورامان به دشت های مرکزی کرمانشاه که به طرح تونل نوسود هم معروف است، در سال ۱۳۶۵ به طور جدی در دستور کار قرار گرفت اما به دلیل توپوگرافی خشن و وجود ارتفاعات بلند و پیچیده منطقه، عملا انجام مطالعات زیرسطحی و حفاری گمانه های ژئوتکنیکی مسیر با مشکل مواجه و در بعضی محدوده ها غیرممکن شد.اجرای طرح هم اسیر زمان شد تا اینکه رهبر معظم انقلاب اجازه اختصاص هشت میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای مهار آب های مرزی کشور از جمله رود سیروان را داد؛ آنجا بود که ورق برگشت.

 حفر تونل ۴۸ کیلومتری

در ادامه این مسیر، سد بزرگ ‘داریان’ در شمال شهرستان پاوه احداث و با افتتاح رسمی آن در تابستان ۹۵، سیروان مهار شد؛ این سد در مجاورت روستای داریان و ‘هجیج’ در مرز کرمانشاه با کردستان قرار دارد.سد داریان از نوع خاکی با هسته رسی است که ارتفاع آن از رودخانه ۱۴۹ متر با ظرفیت مخزن ۳۳۸ میلیون متر مکعب است.چند کیلومتر پس از داریان آب سیروان به روستای ‘هیروی’ در ۷۰ کیلومتری شمال شهرستان پاوه می رسد؛ یعنی نقطه آغاز تونل نوسود.درست از این نقطه است که تونل انحرافی نوسود به طول ۴۸ کیلومتر آغاز و تا نزدیکی روستای ‘ازگله’ در ۶۰ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب ادامه می یابد و آب سیروان با عبور آن، دشت های گرمسیری،شهرها و روستاهای کم آب غرب کرمانشاه سپس رودخانه چنگوله در مهران ایلام را سیراب کند.بنابر اطلاعات منتشر شده طرح، تونل نوسود با قطر حدود ۹ متری قادر است تا دبی بیش از ۷۰ متر مکعب بر ثانیه آب را منتقل کند.

پرویز ایده پور،فرماندار پاوه گفت:’آب رودخانه سیروان در فصل زمستان و پاییز در اوج پر آبی قرار دارد و با توجه به اینکه در این زمان کشاورزی استان کرمانشاه نیاز زیادی به آب ندارد، بیشتر حجم رودخانه از کشور خارج و وارد عراق می شود اما در فصل گرما بیشتر آب سیروان در داخل مصرف می شود.او تاکید دارد که ‘تمام قوانین بین المللی مربوط به آب های مرزی’ درباره رودخانه سیروان رعایت شده است.

علی پرهیزکاری،مسئول مشاور شرکت’مهاب قدس'(شرکت مشاور احداث تونل نوسود)در این باره گفت: اهداف ساخت سد داریان بهره برداری حداکثری از منابع آب رودخانه سیروان به منظور توسعه کشاورزی با تنطیم آب مورد نیاز تونل انتقال آب از نوسود به دیگر مناطق و جاری نمودن بخش دیگری از آب به مسیر اصلی خود به عراق و تولید انرژی برقابی به میزان متوسط سالیانه ۵۵۰ میلیون کیلووات ساعت است.مجری اصلی حفر تونل نوسود و کل طرح سامانه گرمسیری، قرارگاه خاتم الانبیا (ص) سپاه پاسداران است.

رام کردن سیروان وحشی برای رفع عطش کرمانشاه

هدف اصلی اجرای طرح انتقال آب سیروان مهار این رودخانه بود که بیشتر آن از کشور خارج می شد و حق آبه ایران به هدر می رفت. به گفته مدیر عامل شرکت آب منطقه ای کرمانشاه ‘به طور میانگین سالانه ۴٫۹۵ میلیارد متر مکعب آب از استان خارج و به استان ها و کشور همسایه سرریز می شود.’

کیاست امیریان به خبرنگار ایرنا گفت: در حوزه آبریز داخلی، آب رودخانه های این حوزه از رودخانه های رازآور، گاماسیاب، راوند، قره سو و مرک به رودخانه های سیمره و کرخه می ریزد.وی افزود: در حوزه آبریز مرزی نیز آب رودخانه های سیروان، زمکان و الوند از کشور خارج و به رودخانه های عراق سرازیر می شوند.

مجتبی نیک کردار، معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه هم در گفت و گو ایرنا عنوان کرد: تاکنون از حق آبه رودخانه سیروان به طور کامل استفاده نشده است اما در صورت تکمیل پروژه سالانه از خروج ۸۸۰ میلیون متر مکعب آب از کشور جلوگیری می شود.او افزود: این حجم عظیم آبی در ابتدای مسیر ۴۰۰ کیلومتری خود از طریق تونل ابتدا وارد ازگله می شود و بعد از عبور از سرپل ذهاب، قصرشیرین و سومار از جنوب استان خارج می شود.اهمیت اجرای طرح سامانه گرمسیری در آن است که از عطش چندین ساله زمین های کرمانشاه بکاهد.

استان کرمانشاه ۱۱ سال از ۲۰ سال گذشته دچار کم آبی بوده و بارندگی آن در هفت سال از ۱۰ سال گذشته کمتر متوسط کشور بوده است.در نتیجه این وضعیت و کاهش سطح آب های زیرزمینی، هم اکنون توسعه و بهره برداری از آبخوان ۶ دشت از ۲۳ دشت استان که حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد از سطح کل دشت ها را در بر می گیرند؛ ممنوع است.

دیگر مزایای سامانه گرمسیری

قرار شده این طرح با احداث سدها، بندها و کانال های آبیاری مساحت بزرگی از زمین های کشاورزی غرب کرمانشاه را آبی کند و به مشکل کمبود آب شرب روستاها و شهرهای این مسیر تا استان ایلام هم پایان دهد.اما علاوه بر این، اتفاقات خوب دیگری هم در استان کرمانشاه خواهد افتاد؛حمید چیت چیان، وزیر نیرو ۳۰ فروردین ۹۵ در کرمانشاه عنوان کرد: افتتاح این طرح فقط مربوط به حوزه آب نیست بلکه اشتغال، تولید، کشاورزی و صنایع تکمیلی نیز با اجرای آن رونق پیدا می کنند و منجر به گسترش شبکه راه ها نیز می شود.وی طرح سامانه گرمسیری را نقطه اول کریستال توسعه خطاب کرد و گفت: توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شروع شکل گیری تحول بزرگتری در منطقه خواهد بود.

به گفته معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه هم’بی شک در مسیر خط انتقال آب،سکونتگاه ها و صنایع جدیدی شکل می گیرد و نیازهای درمانی، آموزشی و فرهنگی تازه ای در منطقه ایجاد می شود که تامین این نیازها زمینه ساز یک تحول عمرانی است.’شاید در ابتدا این موضوع مورد توجه قرار نگیرد اما یکی از ابعاد این طرح، امنیتی و سیاسی است زیرا بنابر اظهارات نیک کردار به واسطه منبع آبی بزرگ سیروان جمعیت زیادی در نوار مرزی استان ساکن می شوند که حتما امنیت مرزها را بالاتر می برد.

اشتغالزایی برای ۲۰ هزار بیکار

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه هم در باره سامانه گرمسیری گفت: یکی از مهمترین مزایای طرح گرمسیری، اشتغالزایی در منطقه است؛ طوری که به ازای آبی شدن هر پنج هکتار زمین یک شغل ایجاد می شود و اگر طبق اعلام اولیه ۱۰۰ هزار هکتار از زمین های استان آبی شود، ۲۰ هزار نفر شاغل می شوند که البته چند برابر این رقم هم به صورت غیرمستقیم صاحب شغل خواهند شد.

علیمراد حسنی در گفت ‌و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بخشی از زمین های کشاورزی منطقه هم اکنون هم آبی است اما آب لازم و کافی ندارد که با طرح گرمسیری توسعه پیدا می کنند.

آخرین وضعیت تونل 

معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه با اشاره به اینکه سامانه گرمسیری در ۲ بخش در حال انجام است، عنوان کرد: بخش نخست از مهار سیروان تا پایان تونل نوسود و بخش دوم هم از روستای ازگله تا سومار در قصرشیرین است.بیشتر عملیات اجرایی احداث تونلی که رودخانه سیروان را به دشت ذهاب وصل می کند انجام شده و اکنون کمتر از یک کیلومتر از حفر تونل باقی مانده است که آن هم طی دو سه ماه آینده به اتمام می‌رسد.البته بخش دوم طرح هنوز زمان زیادی تا تکمیل شدن نیاز دارد و کشاورزان منطقه باید صبر بیشتری پیشه کنند.

زمان بهره برداری 

اسدالله رازانی، استاندار کرمانشاه آذرماه سال ۹۴ در جلسه کارگروه آب، کشاورزی و منابع طبیعی استان گفت که ‘سامانه گرمسیری یکی از عظیم ترین طرح های در حال اجرا در استان های غربی کشور است که سال آینده بخشی از آن به بهره برداری می رسد.’مدیرعامل آب منطقه ای استان کرمانشاه هم شهریور ۹۵ گفت: این طرح هم اکنون ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

وضع مالی طرح خوب است

طرح سامانه گرمسیری از معدود طرح هایی است که هیچ نگرانی و کمبودی از نظر مالی ندارد؛‌ شاید به دلیل توجه ویژه رهبر معظم انقلاب.معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه با اشاره به تاکیدهای مکرر رهبر معظم انقلاب بر مهار آب های مرزی گفت: همه منابع اعتباری طرح سامانه گرمسیری از صندوق توسعه ملی تامین می‌شود و هیچ مشکل مالی در این زمینه وجود ندارد.

مدیرعامل آب منطقه ای استان کرمانشاه هم شهریور ۹۵ گفت: امسال از محل صندوق توسعه ملی ۲۴ هزار میلیارد ریال اعتبار برای مهار آب های مرزی در استان تامین شده است.به گفته امیریان ‘با عنایت رهبر انقلاب در سال ۹۳ میزان ۹ هزار میلیارد ریال و در سال ۹۴ مبلغ ۱۲هزار میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی برای مهار آب های مرزی استان اختصاص یافت که این اعتبار امسال به ۲ برابر سال ۹۴ افزایش یافت.’

آمار کامل تر را حمید چیت چیان، وزیر نیرو داد،‌ او ۳۰ فروردین ۹۵ در نشست با فعالان اقتصادی و مدیران اجرایی استان کرمانشاه در این باره گفت که ‘حدود ۱۷ هزار میلیارد ریال از اعتباراتی که با مجوز رهبری از صندوق توسعه ملی اختصاص یافته برای استان کرمانشاه هزینه شده است.’چیت چیان افزود: از این میزان سه هزار میلیارد ریال برای طرح های عمرانی استان، چهار هزار میلیارد ریال برای ساخت تونل نوسود و یک هزار میلیارد دیگر برای طرح عظیم گرمسیری هزینه شده که با اتمام آن شاهد تحول عمیقی در اقتصاد منطقه خواهیم بود.

فرصت محدود است،‌ دست بجنبانید
دولت طی مصوبه پنجم مرداد ۹۳ با مجوز رهبر معظم انقلاب، تصویب کرد که مبلغ هشت میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای مهار آب های مرزی کشور به مدت چهار سال اختصاص داده شود.این مدت در سال ۹۶ به پایان می رسد و طی آن باید تمام طرح های مهار آب های مرزی اجرا شده باشد.با وضعیت فعلی اما بعید است که تکمیل طرح سامانه گرمسیری غرب کشور در سال آینده به اتمام برسد؛ بر این اساس ضروری است که پیگیری های لازم برای تمدید مهلت استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی انجام شود.

اختلاف بر سر سهم کرمانشاه از سیروان 

از ابتدای سال ۹۵ ابهامات و سوالات زیادی درباره سهم استان کرمانشاه از طرح انتقال آب سیروان مطرح شد که سکوت برخی مسوولان به آنها دامن زد.بیشتر ابهامات در این باره است که سهم کرمانشاه برخلاف اعلام اولیه مسوولان، کاهش یافته و بخشی از آن به استان های ایلام و خوزستان اختصاص یافته است.بخشی از منتقدان عنوان کرده اند که ‘سهم استان کرمانشاه از این سامانه گرمسیری از ۹۰ هزار هکتار اولیه به ۲۹ هزار هکتار کاهش یافته و رودخانه سیروان با چرخشی مصلحتی مسیر استان ایلام و دشت عباس خوزستان’ را در پیش گرفته است.

نکته مهم آن است که ‘کاهش تخصیص آب’ به صورت مستقیم موجب ‘کاهش تخصیص اعتبار’ هم می شود؛ موضوعی که امکان گرفتن اعتبار بیشتر برای طرح را با توجه به مهلت قانونی برداشت از صندوق توسعه ملی محدود می کند.وزیر نیرو مهر ۹۵ در کرمانشاه با بیان اینکه برای بهره‌برداری از سامانه گرمسیری سهم استان کرمانشاه ۵۵ درصد و ایلام ۴۵ درصد است، خاطرنشان کرد: تنها این ۲ استان امکان بهره‌برداری از این طرح را دارند و هیچ منطقه دیگری نمی‌تواند از این فرصت استفاده کند.

معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه هم به ایرنا گفت:‌ تقسیم آب طرح سامانه گرمسیری در دولت‌های گذشته و براساس یک کار کارشناسی و بر پایه میزان قابلیت کشاورزی، نیاز بلندمدت و نیازمندی صنعت استان ها صورت گرفته و طبق آن ۵۵ درصد از آب انتقالی سیروان به استان کرمانشاه و ۴۵ درصد هم به استان ایلام اختصاص پیدا می‌کند.

مجتبی نیک کردار، انتقال آب سیروان به خوزستان را رد کرد و در باره میزان آبی شدن زمین های دیم استان کرمانشاه گفت: با تکمیل سامانه گرمسیری ۶۰ هزار هکتار از زمین های غرب استان آبی می شوند؛ البته بخشی از این زمین ها آبی هستند اما چون آب کافی ندارند با اجرای طرح پرآب شده و توسعه می یابند.اسدالله رازانی، استاندار کرمانشاه اما فروردین ۹۵ در باره طرح سامانه گرمسیری گفت که ‘ این طرح در صورت بهره برداری می تواند ۷۰ هزار هکتار از اراضی دیم استان را به آبی تبدیل کند.’

به گفته نیک کردار ‘۳۰ هزار هکتار از این زمین‌ها در محدوده شهرستان سرپل ذهاب تا قصرشیرین قرار دارند که شامل توسعه و آبی کردن زمین‌ها می‌شوند و ۳۰ هزار هکتار دوم نیز در حد فاصل قصرشیرین تا سومار واقع شده اند.’وی افزود: مسئولان وزارت نیرو بر این اعتقاد بودند که سازه اصلی انتقال آب بر مبنای ۶۰ هزار هکتار باشد اما با توجه به خشکسالی‌های سال‌های اخیر، سازه های فرعی بخشی از آن ساخته نشود.

آنچنان که معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه گفت، تاکید وزارت نیرو بر این بود که شبکه‌های فرعی ۳۰ هزار هکتار دوم (حد فاصل قصرشیرین تا سومار) احداث نشود اما با تاکید و استدلال مدیران استان، وزارت نیرو پذیرفت که شبکه‌های فرعی ۱۶ هزار هکتار از این زمین‌ها ایجاد و بقیه در بلند مدت انجام شود.رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمانشاه هم درباره کاهش تخصیص آب سامانه گرمسیری اظهار داشت: سرمایه گذاری بر روی کانال ها و شبکه های آبیاری نیز باعث ایجاد حق و توقع در کشاورزان می شود و تبعات اجتماعی به همراه خواهد داشت.

طهمورث الیاسی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: هم اکنون در استان اصفهان به کشاورزان هزینه ‘نکاشت’ پرداخت می شود تا از کشت زمین خودداری کنند زیرا آب کافی وجود ندارد اما چون از گذشته شبکه های فرعی آبیاری ایجاد شده و کشاورزان برای دریافت حق آب هزینه پرداخت کرده اند، دولت سالی میلیاردها تومان به آنان هزینه نکاشت می دهد.
چرا انتقال آب به اسلام آبادغرب شدنی نیست؟

در سال های گذشته عنوان می شد که آبی کردن زمین های دیم دشت اسلام آبادغرب هم یکی از اهداف طرح سامانه گرمسیری است اما اکنون دیگر حرفی از آن در میان نیست.به گفته معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه از ابتدای آغاز طرح احداث تونل نوسود ایده های مختلفی برای چگونگی مصرف آب آن مطرح شده اما بخشی از این ایده ها در اجرا با مشکلات بزرگی مواجه شده اند؛ از جمله انتقال آب به اسلام‌آبادغرب.

نیک کردار افزود: با توجه به ارتفاع کم سرپل ذهاب از سطح دریا، انتقال آب از آنجا به دشت اسلام آباد نیازمند پمپاژ یک کیلومتری است که با توجه به هزینه های زیاد این کار، قیمت آب بسیار گران در می آید، طوری که این اقدام صرفه اقتصادی ندارد.وی گفت: البته این موضوع به معنی پایان کار نیست و وزارت نیرو از ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای اجرای این طرح استقبال می‌کند.

سیروان سردسیری توجیه اقتصادی ندارد

اسدالله رازانی، استاندار کرمانشاه آذر ماه ۹۴ گفت: طرح انتقال آب سیروان علاوه بر زیرکشت بردن مناطق گرمسیری استان، یک مرحله سردسیری نیز دارد که آب از طریق سد داریان به روانسر انتقال یافته سپس در ادامه مسیر تا رودخانه سیمره امتداد خواهد داشت.وی افزود: این پروژه دارای ابعاد بسیار وسیعی است و زمینه توسعه کشاورزی و صنعت استان را فراهم خواهد کرد.

معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه اما در مورد طرح سیروان سردسیری اظهار داشت: در این باره گفته می‌شود که آب سیروان از سد داریان به منطقه ‘پالنگان'(در شهرستان کامیاران کردستان) منتقل و در آنجا با احداث یک سد و حفر ۱۲ کیلومتر تونل، آب به دشت روانسر منتقل شود.به اعتقاد نیک کردار ‘این کار توجیه اقتصادی ندارد زیرا با توجه به اختلاف ارتفاع حدود یک کیلومتری انتقال آب در این مسیر -همانند دشت اسلام آباد- نیازمند پمپاژ بسیار وسیع و حفر تونل است.’

او افزود: با این حال وزارت نیرو از ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای اجرای طرح انتقال آب به دشت روانسر استقبال می‌کند زیرا با این کار علاوه بر پوشش آبی زمین های دیم دشت روانسر و سنجابی باعث پر آب شدن رود قره سو هم می شود.استان کرمانشاه با ۲ میلیون نفر جمعیت و بیش از ۲۴ هزار کیلومتر مربع مساحت دارای ۹۴۰ هزار هکتار زمین کشاورزی و باغ است که تنها حدود ۲۵ درصد آن آبی است.

ایرنا//خبرنگار:عبدالله الماسی

 

2 پاسخ برای “سهم کرمانشاه از رام کردن’سیروان’وحشی

  • بازاری در تاریخ اسفند 1, 1395 گفت:

    سد داریان فقط اورامان تاریخی را نابود میکند همانطوری که سد سازی در خوزستان باعث خشک شدن تالابها و ظهور ریز گردها شد و زندگی را بر خوزستانی ها حرام کرد .
    خدا میداند این سده ها چه کابوسی را برای اورامان خواب دیده اند.

  • رستمی تبار در تاریخ بهمن 30, 1395 گفت:

    گزارش جامعی بود. ولی با این همه باید گفت به سرزمین مادری سیروان چه خواهد رسید؟
    دولت برای مهار ریزگردهای خوزستان چند میلیارد تومان باید هزینه کند. درواقع جبران خسارت سدسازی و انحراف آب از مسیر طبیعی از جیب مردم و شاید گفت دخل احتمالی مساوی خرج قطعی و ….
    چرا گزارشی از منابع ذخیره ای که در جریان تونل سازی تخریب و بهدر رفتند ذکر نشده است؟
    چرا انسان نمی گذارد طبیعت کار خویش را بدرستی انجام دهد؟