چه‌م وزێوه کۆتا سه‌رو کورته ڕۆمانو “هه‌ناسێوه تا یاوای” / یاسر خالدی زاد
پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : هه‌ر چن به داخه‌وه نویسه‌و و وه‌نه‌ی به هه‌ورامی جه لاۆ هه‌ورامی زوانه‌کانه‌نه فره یاگێش نه‌گێرتێنه و فره‌ش مه‌نه‌ن بتاومێ به‌رزێ بێمه‌ی ، به‌ڵام به حۆرمه‌تو ئانه‌یه کورته ڕۆمانه‌و ” هه‌ناسێوه تا یاوای ” به زوانی هه‌ورامی نویسیان ، ئی چه‌م وزه‌ێمه به هه‌ورامی نویس. وه‌خته‌ی ئی کورته رۆمانیێمه […]
- ۱۸ فروردین ۱۳۹۳
- کد خبر 5062
- بدون دیدگاه
پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : هه‌ر چن به داخه‌وه نویسه‌و و وه‌نه‌ی به هه‌ورامی جه لاۆ هه‌ورامی زوانه‌کانه‌نه فره یاگێش نه‌گێرتێنه و فره‌ش مه‌نه‌ن بتاومێ به‌رزێ بێمه‌ی ، به‌ڵام به حۆرمه‌تو ئانه‌یه کورته ڕۆمانه‌و ” هه‌ناسێوه تا یاوای ” به زوانی هه‌ورامی نویسیان ، ئی چه‌م وزه‌ێمه به هه‌ورامی نویس. وه‌خته‌ی ئی کورته رۆمانیێمه وه‌نه‌وه چننه خاڵێ وه‌شی جه کاک فه‌رشید و هه‌ر پاسه ئی کتێوه‌یشه که‌وتێ وه‌رو چه‌میم که حه‌ز که‌رێنێ بنویسوشان و بڵاوشان که‌رونۆ .
1 : “هه‌ناسێوه تا یاوای” کورته ڕۆمانه‌ی تازێنه جه “فه‌رشید شه‌ریفی” به زوانی هه‌ورامی که پی تازه‌یه بڵاۆه بیێنۆ .
2 : “فه‌رشید شه‌ریفی” نووسه‌ر و وه‌رگێڕه‌ی به تواناو شارو پاوه یه‌ن که تا ئێسه تاوانش زیاته‌ر جه 20 کتێوێ جوراۆجۆرێ سه‌رو زوانی سۆرانی هۆر گێڵنۆوه و جه کوردستانو 
عیراقی چاپێشا که‌رۆ . ئی نوسه‌ره جیا جه هۆره‌وگێڵنه‌ی کتێوی ، به نویسه‌ی وتارو و شیعر و چێروک جه فره‌و فیستیفاڵانه‌نه به‌شداریش که‌رده‌ن. وتاره‌کێش جه فره‌و ڕۆناما‌نه‌نه بڵاوێ بێینه‌ی و هه‌ر پاسه تاوانش چننه کتێوێ ته‌ری به زوانی هه‌ورامی جه وێش چاپێ که‌رۆ و بوزۆشا وه‌رو وانه‌راۆ زوانی هه‌ورامی .
“تارمایێ بۆگه‌نێ ” ، ” داستانه‌و ده‌سکێشێوه” جه به‌رهه‌مه‌کانو کاک فه‌رشید یه‌ن و ئی نووسه‌ره به تازه‌گی تاواش کورته ڕۆمان و ” هه‌ناسێوه تا یاوای” چه‌نی کورته ڕۆمانو “داستانه‌ی ناته‌مامه” به زوانی هه‌ورامی بڵاو که‌رۆ و خزمه‌تێوه ته‌ر به زوانه‌که‌ێمان که‌رۆ .
3 : به داخه‌وه فره جه نوسه‌رانمان په‌ی ئینه‌یه وێشا بنمانان، جه وتاره‌کانشانه وشانه‌ی به کار مه‌وه‌ران که فره سه‌ختێنێ و یا رێنووسێوه تازه مه‌ورانێنه که وانه‌ری مه‌وزان وه‌رو زه‌حمه‌ته‌ی فره‌و و وانه‌ری په‌شیمان جه وه‌نه‌ی مه‌که‌ران، به‌ڵام به وه‌شحاڵیوه نویسه‌کێ “فه‌رشید شه‌ریفی” جه لاۆ ئه‌منۆ فره ڕاحه‌ت موانیانه‌ی . نا یاڏمه‌نه زه‌مانه‌ی په‌ی یه‌که‌مین جاری یۆ جه وتاره‌کانو ئی نوسه‌ریه به نامێ ” حکایه‌تی کتێبه‌کانی من و شۆڕش جوانڕۆیی” وه‌نه‌وه ، به ڕاحه‌تی و به زه‌مانێوه که‌م تاوام ته‌مامش که‌رو و بیاووشه‌نه و ئیسه‌یچه هه‌ر کتێوه‌ی کاک فه‌رشیدی چه هه‌ورامی و چه سۆرانی بگنۆ وه‌رو ده‌سیم به ئاسانی موانێۆوه په‌یم و حه‌زش په‌نه مه‌که‌رو .
4 : بڕه‌ی که‌سێ بێنێ که هیچ وه‌خته‌ی هیچ به‌رهه‌مه‌یشا نه به هه‌ورامی بیه‌بێ و نه به سۆرانی. ئی چن که‌سێ هه‌میشه پێسه که‌سێوه که دڵسوزو هه‌ورامانی بانێ که نه‌وێنێ، جه فه‌رشید شه‌ریفی ڕه‌خنه گێرێنێ که پچی به سۆرانی مه‌نویسو؟ . فه‌رشید پانیشانه جه وتاره‌ێنه واچێ : (ئه‌گه‌ر راس ماچدێ ویچتان چیوه‌ی بنویسدێ) . ئادی هیچ شان نه‌نویس و کاک فه‌رشید تاواش جه زه‌مانێوه که‌م چنه کتێوێ ته‌ر به کتێوخانه‌و هه‌ورامان و کوردستانی زیاڏ که‌رۆ و ئیسه‌یچه دور جه قرموقاڵو قسه زلان، شه‌وو ڕۆ خه‌ریکو خزمه‌ت به زوانه‌که‌یمانه‌ن .
5 : به‌ینه‌ی چی وه‌دی فه‌رشید شه‌ریفی جه وتارێوه‌نه به دڵنیاییوه واچێ که ( زوانی هه‌ورامی خه‌ریکه‌ن سه‌ره لێ سه‌رانه‌نه به‌ر مارۆ ) . ئه‌من فره پی قسێشه حه‌زم که‌رد و ئیسه‌یچه دماۆ ئانه‌یه پێشه‌کی کتێوو “هه‌ناسێوه تا یاوای ” م وه‌نه‌وه ئی قسێشه په‌سه‌ندم که‌رد . نوسه‌ر جه پێشه‌کی کتێوه‌که‌یشه‌نه ماچۆ ( زوانی هه‌ورامی نیازش به ده‌قی په‌خشان هه‌ن تا زینده بمانۆ و داوا مه‌که‌رو که بنویسمێ و به به‌رهه‌م ئاورده‌ی ده‌قی، کاره‌ی که‌رم که زوانه‌که‌مان گه‌شه که‌رۆ) و به ڕاسی وه‌خته‌ی کۆرته ڕۆمانه‌کانش و کتێوانه‌ی ته‌ری ئی نوسه‌ره‌یه و نوسه‌رانه‌ی ته‌ری هه‌ورامانی موانینۆ هه‌ست مه‌که‌ری که ئی زوانه مه‌نه‌ن و خه‌ریکه‌ن سه‌ره لێ سه‌رانه‌نه به‌ر مارۆ .
6 : “هه‌ناسێوه تا یاوای ” چێروکو که‌سێوه نامه‌به‌ریه‌ن که خه‌ریکه‌ن به په‌له په‌یغامو شێخ مه‌حمودی نه‌مری جه سلێمانیه‌نه په‌ی هه‌ورامانی مه‌وه‌رۆ په‌ی ئانه‌یه خه‌ڵکو ئی ناوچه‌یه بلان به هاناو خه‌ڵکو سلێمانی په‌ی جه‌نگ چه‌نی ئینگلیزیه‌کانه‌ی که ئی شاره‌شانه گێرته‌نه‌ره .
7 : هه‌ر چن ئی کتێوه به نامێ کورته ڕۆمانه‌ن ، بڵام نوسه‌ر چی رۆمانێنه لاپه‌ڕێوه زه‌ریف جه میژوو خه‌بات و هه‌ورامانی باس مه‌که‌رۆ که چی ناوچه‌نه فره باس نکریان و فه‌رامۆش بیه‌ن . لوه‌ۆ مه‌حموودخان “دزڵی” و تفه‌نگچیه‌کێش په‌ی شارو سلێمانی و یاری داۆ شێخ مه‌حموودی. که خه‌ڵکو ئازاۆ هه‌ورامانی تاواشا ڕۆڵێوه گه‌وره بینان و یاری ده‌ره‌ی خاس بان په‌ی براکانو وێشان جه سلێمانیه‌نه .
8 : نوسه‌ر چی ڕۆمانێنه بایه‌خه‌ی وه‌شش به ژینگه‌ی دان . حه‌ز نمه‌که‌رۆ ژینگه پیس بۆ و هه‌ر پاسه حۆرمه‌ته‌ی خاس مه‌نێۆره په‌ی ئاژه‌ڵی . جه لاپه‌ڕه‌و 16 و ئی کتێوه‌یه ئشارێوه زه‌ریف مه‌که‌رۆ پانه‌یه که ئینسان جه گرد زه‌مان و مه‌کانێوه‌نه پاکی ژینگه‌ی لاشۆ گرینگ بۆ . نویسیان: ( جگه‌ره‌که‌ش ته‌مام که‌رد … قنگه کێچش فڕه دا دلێ هانه‌که‌ی … . ). یا جه چن لاپه‌ڕێ ته‌ری ئیشاره به جه‌نگی مه‌که‌رۆ که هامزه‌مان چه‌نی ئاواره‌یی خه‌ڵکی ، په‌له‌وه‌ریچ ئاواره‌ن و حۆرمه‌ته‌ی فره مه‌نێۆره په‌یشان .
9 : جه چن لاپه‌ڕێ ئی کتێوه‌یه نوسه‌ر به زرافه‌ته‌ی خاس، تابڵوی وه‌شێمان مه‌وزۆ وه‌رو چه‌می . که ئه‌من به یاگێ وێمۆ فره حه‌زم په‌نه که‌ردێ . پێسه لاپه‌ڕه‌و 8 ی که نویسیان : ( ئایرو دڵ و ده‌روونیش ، به دوه‌ده‌سیی بسپارۆش ده‌سو فێنکیش و ، ئاوی و ته‌ژنه‌یی و گڕ و فێنکیی ده‌سجه‌ملانو یه‌کترینی که‌را و …. ) و یا چننه یاگێ ته‌ری .
10 : چی کورته ڕۆمانێنه چه‌مۆ مه‌گنۆ به چنه وشێ تازێ و یا وشانه‌ی که ئیسه که‌مته‌ر په‌نه‌شان قسێ مه‌که‌رم و فه‌رامۆشێ بێێنێ و وه‌خته‌ی موانیشانۆ حه‌زێوه فره وه‌شۆ په‌نه ده‌س مه‌ڏۆ . پێسه : ( قه‌ڵخانو سه‌ره‌ێش . په‌نگابێوه – گلاراوه‌ت بۆ – یه‌هه‌ر گه‌نا و … )
11 – به کار به‌رده‌ی مه‌ته‌ڵی کوردی دلێ ئی ڕۆمانێ – نوسه‌ر چننه مه‌ته‌ڵێ جه یاگ یاگو ئی کتێوه‌یه به کارش به‌ردێنێ – فره زه‌ریف یاگێش بێسێنه‌ی و دلێشه‌نه نیه‌ێنێشه‌ره و بایه‌خه‌ی وه‌شش به مه‌ته‌ڵی کوردی دان. پێسه : ( برا له پشتی برا بێ مه‌ر قه‌زا له لای خودا بێ – – قسێ که‌وته سی ددانێ ، مه‌گنۆ سی یانێ و … )
پێشنیار:
1 : په‌ی حمایه‌ت جه نویسه‌راۆ هه‌ورامانی و هه‌ر پاسه گه‌شه‌که‌ردی ئی زوانه‌یه ، داوا مه‌که‌رو جه خه‌ڵکو هه‌ورامانی ، هه‌ر کتێوه‌ی که به هه‌ورامی مه‌ی بازار ، بساناش و بواناشۆ – ته‌نیا به وه‌نه‌و به‌رهه‌مه تازه‌کاۆ هه‌ورامانی مه‌تاوم جواوو زه‌حمه‌تانه‌ی که نویسه‌رێ مه‌کێشان به‌ێمه‌ی و خزمه‌ته‌ی به زوانه‌که‌ێما که‌رمێ .
2 : جه نویسه‌راۆ هه‌ورامانی داوا کاره‌نان هه‌ر کتێوه‌ی که چاپ مه‌وۆ ، وه‌ڏیشه‌نه جه مه‌راسمێوه‌نه که ئیسه جه گرد یاگه‌ێنه به نامێ (پرده برداری) مه‌گیریۆ، ئی کتێوه‌یه به خه‌ڵکی بژناسان و جه جه‌له‌ساته‌ی ته‌ری نه‌قد و ڕه‌خنه‌ش چه‌نه کرێۆ .
3 : هه‌ر کتێوه‌ی که به هه‌ورامی مه‌ی وه‌رو ده‌سو وانه‌را . چنده که‌له‌مێ تازێ یا فه‌رامۆش بیێش نه‌ی چه‌نه – داواکه‌ره‌نان که نوسه‌ری چی ساولای جه ئاخرو کتێوه‌که‌ێنه فه‌رهه‌نگۆکێوه وردی بنویسان .
جه ئاخره‌نه سپاسو وێم ئاراسه‌و کاک فه‌رشیدی مه‌که‌رو په‌ی ئی کتێوه‌ێشه و هه‌ر پاسه په‌ی گردو ئا نوسه‌رانه‌ی که به دڵ و گیان په‌ی زوانه‌که‌یمان زه‌حمه‌ت مه‌کێشان .
یاسر خالدی زاد / پاوه – 12 نه‌ورۆزو 1393 وه‌ره‌تاوی
