«حسن زیرک» هنرمند تکرارناپذیر/ یحیی معماری
پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:پاییز سال 1391 خورشیدی همراه با خانواده ام به ساحل چم خاله در لنگرود گیلان رفتیم؛ مردی با سن حدود 70 سال در کنار دریا آش دوغ می فروخت، قصد خرید چند کاسه آش دوغ داشتم که وقتی پلاک خودرویم ایران – 19 را دید، فهمید اهل کرمانشاه هستم، بلافاصله سر صحبت را […]
- ۱۱ آذر ۱۳۹۵
- کد خبر 50073
- 13 دیدگاه
پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه:پاییز سال 1391 خورشیدی همراه با خانواده ام به ساحل چم خاله در لنگرود گیلان رفتیم؛ مردی با سن حدود 70 سال در کنار دریا آش دوغ می فروخت، قصد خرید چند کاسه آش دوغ داشتم که وقتی پلاک خودرویم ایران – 19 را دید، فهمید اهل کرمانشاه هستم، بلافاصله سر صحبت را با یادی از هنرمند برجسته کرد مرحوم «حسن زیرک» اغاز کرد و از خاطرات دوران سربازی اش در کرمانشاه و صدای گرم این هنرمند یاد کرد.جالب اینکه پیرمرد درخواست سی دی آهنگ های حسن زیرک داشت، بلافاصله یکی از آثار استاد را از داخل خودرویم آوردم و تقدیمش کردم، او هم عوض این کار را با مهمان کردن ما به صرف آش داد.
یادم است که چندین سال پیش وقتی مرحوم منوچهر نوذری برنامه جذاب آن روزهای مسابقه هفته را اجرا میکرد، در یکی از برنامه هایش سئوالی مطرح کرد با مضمون «خواننده ایرانی که به حنجره طلایی مشهور است؟» اما هیچیک از شرکت کنندگان نتوانستند پاسخی دهند و دست آخر خود مرحوم نوذری گفت که پاسخ سئوال حسن زیرک، هنرمند کرد است.گنجینه هنر ایرانی در جای جای این کیان پر از چشمه های جوشان هنر است که متاسفانه اغلب معرفی نشده اند و در گمنامی مانده اند مگر آنانی که بر مصداق مدل ارتباطاتی «مرکز – پیرامون»یوهان گالتونگ به مرکز نزدیکترند و در تیررس رسانه ها هستند اما در ایران و در میان مردمان لر، آذری، بلوچ، گیلک و کرد بسیارند هنرمندان و آثار فاخری که در غبار گمنامی دفن شده اند و فقط روایت های سینه به سینه و آثار بجا مانده شان است که یادشان را همچنان زنده نگاه داشته است.
29 نوامبر 1921 میلادی (1300 خورشیدی)سالروز تولد حسن زیرک،این بلبل خوش لحن کردستان است؛ صدایی که مرزها را در نوردیده و از زمان مرگش که کمی بیش از چهل بهار بود،تا امروز به نوعی آثار تولیدی هنرمندان مناطق کرد و حتی لرنشین متاثر از کارها و آثار فاخر اوست.اوج هنر این هنرمند زاده بوکان را وقتی می توان درک کرد که او فردی بیسواد بود اما در عین حال به تنهایی کار سرودن اشعار و آهنگسازی آثارش را انجام می داد.
حسن زیرک به باور اهالی هنر «تک» بود و دیگر تکرار نخواهد شد، روزگاریست که صدا و نوای زیرک در منازل، قهوه خانه ها و تلویزون و رادیوها پخش می شود؛ هنر این مرد هرگز کهنه نمی شود و کاریزمایی خاص در دلها دارد که او را به ماندگارترین نام در عرصه هنر کردی – ایرانی تبدیل کرده است.هنوز کرمانشاهیان خاطرات وی زمانی که در رادیو کرمانشاه هنرنمایی می کرد را به یاد دارند و با آهنگ «کرماشان شاری شیرینم» (کرمانشاه، شهر شیرینم) کلی لذت می برند.حسن زیرک به همه ایران عشق داشت و به همین خاطر آهنگ «ئیران مه سکه نی شیران» یا (ایران، مسکن شیران) را سرود.او حتی از شعر حافظ هم بهره جست و آهنگ «من ملک بودم و فردوس برین جایم بود» را به زبان شیوای فارسی ساخت.
هنرنمایی اش با بانوی هنرمند آذری در آهنگ «دکتر» هم شنیدن دارد.از این استاد آواز اکنون حدود 1500 اثر برجا مانده که میراثی گرانسنگ برای هنر فاخر کردی و ایرانی بشمار می رود.حسن اما زندگی سراسر ماجرا و تلخی داشت، از آزارهایی که دید و زندان رفتنش در بغداد هم ماجراهایی دارد اما هرگز بند زندان، حنجره اش را نتوانست به بند کشد و چونان مرغی سبکبال هنرنمایی هایش را ادامه داد اما دردمندی آنجاست که خودش می گوید «هنر برای من هیچ بهری نداشت»! که اشاره به زندگی سراسر رنج و سختی اش دارد اما عقیده غالب این است که زیرک گرچه در زندگی مشقت فراوان دید اما هیچی از هنر کم نداشت.
زیرک در زمان رژیم سابق ایران سخت روزگار گذراند و رئیس وقت رادیو تهران برای کارش مانع تراشی ها کرد اما او ناگزیر به بغداد و رادیو کردی بغداد رفت ولی رژیم عراق هم او را آزار بسیار داد و زندان و شکنجه و اویختن به پنکه سقفی را به این هنرمند مهمان عرضه کرد که خود زیرک در یکی از کاست هایش جریان این شکنجه و زندان را روایت می کند، او هنگامی که به ایران بازگشت مورد عتاب و شکنجه ساواک قرار گرفت ولی در فاصله سالهای 41 تا 43 خورشیدی توانست در رادیو کرمانشاه فعالیت کند.زیرک واپسین سالهای عمر کوتاهش را در رنج و بیماری بسر برد و دیگر نای خواندن نداشت و فقط در گوشه قهوه خانه خود در بوکان زندگی بسر برد تا اینکه در تیر 1351 خورشیدی به دلیل بیماری کبد و معده دارفانی را وداع گفت و اکنون مقبره اش در گورستان «ناله شکینه» بوکان قرار دارد.یادش نیک.
منبع:کرد پرس/یحیی معماری
همانطور ی که دوستان محبت کردن واز نام پرآوازه مرحوم زیرک صحبت کردن واقعا واقعا تکرار نشدنی است البته هنرمندان خوبی داریم ولی حسن زیرک افسانه بود من هرروز صدای لذتبخشش گوش میکنم روحش شاد سپهوندم از اندیمشک
حسن زیرک رو از جایی میشه شناخت که هنوز هیچ استادی حتی جسارت تقلید از استاد رو نداره و هیچ خواننده بزرگی جرات نمیکنه؟ خودش رو در مقام مقایسه با زیرک بزاره البته خب حقم دارن چون نتیجه ش کاملا مشخصه واقعا یک صدای افسانه که جنس این صدا زمینی نیست روحش شاد
حسن زیرک یعنی شناسنامه موسیقی کردستان
عشق من حسن زیرک
محمود از آبدانان ایلام
سلاو له ماموستا
دست مریزاد
درود بر روزنامه نگار وفادار کردستان کاک یحیی معماری که با وجود دور بودن از دیارش و زندگی در تهران اما همچنان به فکر اساطیر و فرهنگ کوردهاست
حسن زیرک شاهکار صدا و آواز کردی است اصلا صدای حسن زیرک با همه فرق دارد…حنجره عجیبی داشته است
زیرەک ناوێکە کە ئیدی لە کورد هەڵناکەوێتەوە….
بە واتای مامۆستا موجتەبا میرزادە، ئاغای حەسەن زیرەک دەریایێکە کە هەموو هونەر و هونەرمەندانی کوردی لە نێو خۆیدا ون کردووە…
بە ڕاستی ئەگەر حەسەن زیرەک لە نێو مووسیقای کوردی نەمێنێت، مووسیقای کوردیش بە؛تەواوی نامێنێت…
محەمەد ڕەزای شەجەریان لە وەسفی حەسەن زیرەکدا ئەڵێ؛ ئەو مەزنە خودای مووسیقی کورد بوو…
با بڵێین ئەو هونەرمەندە تورکیشە کە نێوت برد خانمی فاتمەی زەڕگەریە کە لەچەند ئاهەنگی مامۆستا حەسەن زیرەک لە ڕادیۆی ڕەزایە بەشداری کردووە….
دست مریزاد…به گفته کاک نجمه غلامی حسن زیرک افسانه ملت کرداست وبه گفته یک موسیقیدان ایرانی دیگر، حسن زیرک در عرصه موسیقی بمانند اینشتین درفیزیک، نیچه درفلسفه ولیونل مسی درفوتبال است..درود بر روح مجتبی میرزاده این ویولونیست واهنگساز نابغه کرد که زیرک را به اوج قله ها رساند..نام حسن زیرک بدون ذکر نام از مجتبی میرزاده معنی ندارد
سپاس بو نوسینی ءه م ده قه .به راستی من هه ر کاتیک گورانیه خوشه کانی ماموستا زیره ک ءبیستم ره حمه تیک ءنیرم بو روحی .
روحش شاد و یادش گرامی باد.
دست مریزاد. به راستی این صدا تکرار نشدنی است.