ج 10 فروردین 1403 ساعت 01:03

زنده بگور کردن دختران آری یا نه‌…/ کژال میرآبادی

زنده بگور کردن دختران آری یا نه‌…/ کژال میرآبادی

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : «وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثي‏ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظيمٌ» وچون یکی از آنان را به تولد دختر بشارت دهند صورتش از عصبانیت سیاه گردد،در حالیکه خشم گلویش را می فشارد» «يَتَواري‏ مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ ما بُشِّرَ بِهِ أَ يُمْسِکُهُ عَلي‏ هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرابِ أَلا […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : «وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثي‏ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظيمٌ» وچون یکی از آنان را به تولد دختر بشارت دهند صورتش از عصبانیت سیاه گردد،در حالیکه خشم گلویش را می فشارد» «يَتَواري‏ مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ ما بُشِّرَ بِهِ أَ يُمْسِکُهُ عَلي‏ هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرابِ أَلا ساءَ ما يَحْکُمُونَ» از بدی بشارتی که به او داده شده ،از میان قبیله ی خود متواری میشود آیا او را با سر افکندگی نگاه دارد،یا زنده در زیر خاک دفنش کند،چه بد قضاوتی میکنند. در دو آیه (۵۸،۵۹)سوره ی نحل خداوند متعال به فرهنگ نادرست زنده به گور کردن دختران در میان قبایل عرب اشاره می کند ،در اینکه پیشینه ی این عمل به کدام قوم وبه چه دورانی بر میگردد آرا، و نظرات متفاوتی وجود دارد عده ای از مورخان این رسم را برای اولین بار در بین قبیله ی بنی تمیم (یکی از قبایل ساکن در عربستان،عراق،و خوزستان ایران)میدانند بدین ترتیب زمانیکه با کسرای ایران وارد جنگ شدند در این جنگ تعدادی از زنان و دختران این قبیله به اسارت به دربار کسرا برده شده دختران به کنیزی در آمدند و بعد از مدتی که بین دو طرف صلح برقرار شد ،بنی تمیم اسرای خود را طلب کرد ،و دربار کسرا آنها را برای بازگشت مخیر کردند ،ولی تعدادی از این اسیران از بازگشتن خودداری نمودند.مردان قبیله ناراحت شده و تصمیم گرفتند از این به بعد اگر دختر دار شدند اورا زنده دفن کنند و کم کم این رسم در همه جای عربستان مرسوم شد.کژال میر آبادی

برخی دیگر از مورخین رسم «وئاد»یا زنده به گور کردن دختران را به دوره ی نعمان بن منذر پادشاه حیره نسبت می دهند ،به این ترتیب که بنی تمیم مالیات خود را نمی پرداخت ،پس نعمان دستور جنگ داد و در نتیجه تعدادی از زنان و دختران قبیله به اسارت گرفته شدند و وقتی صلح برقرارشد ،قیس بن عاصم به همراه تعدادی از رؤسای قبیله ی تمیم برای باز پس گرفتن اسرا نزد نعمان رفتند و او اسیران را مخیر کرد ،در این میان دختر قیس بن عاصم از جمله کسانی بود که به قبیله ی خود باز نگشت ، پس از این ماجرا قیس نذر کرد دخترانش را زنده به گور کند که به گواه تاریخ تعداد آنها به ۱۲دختر رسید. برخی دیگر از مورخین معتقدند که این عمل جاهلی در بعضی از قبایل از جمله (قیس ،تمیم،اسد،هذیل…)رواج داشته زیرا اگر وءد عمومیت داشت از تعداد زنان کاسته می شد . زنده به گور کردن دختران حتی بعد از گذشت چندین سال از تولد آنها یکی از کارهای زشت این قبایل بوده ،به طوری که یکی از شاعران عرب در این زمینه چنین سروده«سمیتها اذ ولدت تموت والقبر صهر ضامن ذمیت» نام آن دختر را به هنگام تولد «تموت»«میمیرد»گذاشتم و قبر داماد من است که اورا در برگرفته و خاموش کرده است.

دکتر جواد علی مینویسد «فرزند کشی و وٱد تنها در بین عرب رواج نداشته بلکه در سایر اقوام نیز دیده شده است. فینقیها که طبیعت پرست بوده اند ،بتی به نام «مولوخ»را اله ی نور دانسته و بتی به نام «عشتر یا زهره»را شریک و همسر او میدانستند ،برای تقرب به «عشتر»زنان را و برای تقرب به «مولوخ»فرزندان خود را در آتش زنده زنده میسوزاندند. تورات این حق را به یهودیان داده که حتی پدر یهودی میتواند فرزند خود اعم از صغیر و کبیر را به قتل برساند. رومیان سرشت و طبیعت زن را بد میدانستند و از آن جایی که قوانین اروپایی متاثر از رومیان بود از این رو قانون انگلیس تا قرن ۱۹به مرد اجازه می داد تا زنش را بفروشد وتنها در نرخ گذاری او دخالت داشت .

هرودت زنده به گور کردن دختران را سنتی پارسی میداند،هرودت در کتاب هفتم در شرح لشکر کشی خشایار شاه مینویسد :سپاهیان خشایارشاه در نقطه ی مشهور به «نه راه»از پلی عبور کردند آنجا سرزمین طایفه ی «ادرنی»است و چون معلوم شد آن محل نیز «نه راه»نام دارد ۹پسر و ۹دختر بومی را به رسم نذر زنده به گور کردند (تاریخ هرودت ترجمه وحید مازندرانی ص ۳۸۲). کمبوجیه پسر کوروش اولین کسی است که در تاریخ زنده به گور کرده است کمبوجیه جسدهای مومیایی شده ی پادشاهان را از قبرها بیرون می آورد و به نفرین هایی که برای نبش کنندگان قبور شده بود توجه نمیکرد ،معابد را با پلیدی آلوده و بت های درون آنها را می سوزاند ،به گمان خود با چنین کارهایی مردم مصر از خرافات رها میشدند ،زمانیکه دچار صرع شد مصریان یقین پیدا کردند که این بیماری در اثر کیفر خدایان بوده است ،کمبوجیه ۱۲نفر از بزرگان پارسی را زنده به گور کرد.(تاریخ هرودت ص۲۰۷).

دکتر عبدالحسین زرین کوب در جلد دوم کتاب «تاریخ ایران پس از اسلام»می نویسد :همه ی برگزیدگان آیین مزدک هلاک و به روایتی زنده به گور شدند. عمده ترین دلایل زنده به گور کردن: ۱-دختران نقشی در وضعیت اقتصادی خانواده ها نداشتند ۲-دختران نقشی در جنگ ها وکمک به قبایل خود نداشتند. ۳-در هنگام جنگ به اسارت برده شده و مورد تجاوز قرار می گرفتند .

در پایان آنچه مسلم است بازگشت تمام این دلایل به جهل و نادانی بر میگردد که با ظهور اسلام و بیان حقایق الهی توسط پیامبر این رسم برچیده شد و اسلام جایگاه واقعی زن را برای مردم بیان کرده ،که زن نیمی از پیکره ی جامعه ی انسانی است و بی گمان شخصیت ، رفتار،فرهنگ،و اندیشه ی او نقش مهمی در شکل گیری جامعه دارد.ودر تاریخ بشریت وجود زن،شان و شخصیت او ،حدود اختیاراتش و پیوند او با مرد همواره موضوع گفتمان بوده است.

نویسنده : کژال میرآبادی دانشجوی تاریخ اسلام دانشگاه شهید بهشتی

29 پاسخ برای “زنده بگور کردن دختران آری یا نه‌…/ کژال میرآبادی

  • جهانگیر بنی مهد در تاریخ خرداد 24, 1401 گفت:

    درود …کشتن ‌‌‌دختران اول در میان رومیان رواج داشت .
    چون زنان را به درد بخور جنگیدن نمی دانستند ……..
    این رسم بد را مسلمانان مکه از رومیان یاد گرفتند …برخی فکر می کنند زنده به گور کردن اول در مکه و اسلام بوده که اصلا صحیح نیست ..اول در روم بوده بعد در مکه .سپاس

  • کژال میرآبادی در تاریخ آذر 13, 1395 گفت:

    عرض ادب جناب ناشناس ما ،در تاریخ آموخته ایم که بدون سند مطلبی قابل پذیرش نیست ،پس لطفا نام چند نفر از دانشمندان ،پزشکان،فیلسوفان این امپراطوری عظیم قبل از اسلام را ذکر بفرمایید‌.در ضمن در نوشته ی بنده فقط به تاثیر مثبت اسلام در بارور کردن توانایی و استعداد قشر متوسط و ضعیف جامعه اشاره شده نه به برتری قومی خاص .اسلام که آمد شرایط آموختن را برای همه چه شاهزاده وچه رعیت زاده فراهم کرد واین بود که بزرگانی چون غزالیها،بیرونیها،رازیها،خواجه نظام الملکها ،مولاناها ظهور کردند.

  • ........... در تاریخ آذر 13, 1395 گفت:

    بنظر بنده این تمدن بزرگ ایرانی قبل از اسلام وجود نداشته و تنها حکومتی عادی بوده است و حتی موجودیت شخصی بنام کورش نیز مشکوک میباشد.
    اگر سراسر شاهنامه را تورق کنید به چنین اسمی برنخواهید خورد.
    آیین اسلام بی مانند است و ما سمعا و طاعتا بر آستان آن برای همیشه راکع و ساجد خواهیم ماند.اما مسئله زنده به گور کردن دختران در پیش از اسلام ممکن است به صورت نادر بوده باشد چه در غیر اینصورت اجیال آن عهد میبایست همگی منقرض میشدند.
    به هرحال این موضوع نیازمند واکاوی دقیق است و طرح آن در این مقال نمیگنجد. سپاس

  • کژال میرآبادی در تاریخ آذر 12, 1395 گفت:

    از فحوای کلام تعدادی از خوانندگان چنین برداشت میشود که اسلام باعث پسرفت ملتها به طور عام و پسرفت زنان به طور خاص شده است،جهت توجیه این بزرگواران ،شمارا ارجاع میدهم به مقاله ی «تمدن عظیم ایرانی یک دروغ بزرگ است»دکتر مصطفی ملکیان ایشان در این مقاله اشاره میکنند به اینکه کسانی که مدعی هستند ما قبل از اسلام چنین و چنان بوده ایم که عربها آمدند و تمام داشته های مارا از ما گرفتند ،یک نمونه از دانشمندان ،پزشکان،فیلسوفان قبل از اسلام این امپراطوری بزرگ را نام ببرند!!ونیز کسانی که آثار و ابنیه ی تاریخی مانند تخت جمشید و بیمارستان جندی شاپور را مایه ی مباهات میدانند باید بدانند که تخت جمشید به وسیله ی رومیان و بیمارستان جندی شاپور به وسیله ی مسیحیان ساخته شده است.در ادامه بنده نیز عرض میکنم که بزرگوارانی که امپراطوری عظیم ساسانی را باعث فخر میدانند باید از عملکرد این امپراطوری بی اطلاع نباشند که آنچه که این امپراطوری در طول حکومتش انجام داد از بین بردن قشر متوسط و ضعیف جامعه بود که اجازه ی رشد و بالندگی رو از آنها گرفت وبرای اثبات چنین ادعایی فقط کافیست به آثار و هنر به جای مانده از آنها مراجعه کرد ،که تماما آثار شاهانه و قشر مرفه جامعه بوده و اثری از هنرنمایی اقشار متوسط و ضعیف جامعه ی آن زمان دیده نمیشود ولی اسلام که آمد قشر متوسط و ضعیف جامعه را بها داد واین باعث ظهور دانشمندان و بزرگان بسیاری در تمام سرزمین اسلامی شد که آثار و تاثیرات آنها بر هیچ یک از ما پوشیده نیست.

    • ناشناس در تاریخ آذر 13, 1395 گفت:

      این جملات انقد سنگین وتوهین امیز هست که ادم ترجیه بده پاسخ نده. ،،،لاکن باید خیلی کوتاه عرض کنم عرب غیر از فن شعر هیچ هنر وعلمی از خودش نداشت و در برخوردش به وسیله گسترش قلمرو سیاسی جغرافیایی اسلام با تمدنهایه بزرگی مثلا ایران باستان بود که چشم بند سیاه جهالت رو کمی از رویه چشم بالا کشید،،،،ضمنا اینکه یک ایرانیه دانشمند مسلمان هم بوده ارتباط چندانی با بعد و قبل اسلام نداره،،،خود پیامبر فرمود علم اگر در ثریا هم باشد مردانی از پارس به ان دست خواهند یافت،،،باز کردن شئن وشوکت هخامنش وساسانی هم مجالی بیشتر از اینها میخواهد فقط همن قدر من اشاره میکنم به صلح دوستی وبخشش ها وخدمات وفرهنگ سازی هایه بشر دوستانه وقانون مداری ومعنویت مهوری هایی که از کورش وداریوش در تاریخ امسال هرودت ثبت شده،،،لطفا در تشخیص کاه از کوه بزرگ دقت بیشتری داشته باشید،،،یا علی

      • ناشناس در تاریخ آذر 13, 1395 گفت:

        دوست عزیز خطاب پیامبر ص شاهان جفاکار ساسانی نیست و زمانی این سخن را گفته ک تاج و تخت آنها دیری نپاییده و اگر شما خوب مطالعه نمایید خواهید دید اوج پیشرفت ایرانیها ک موجب مباهات مسلمانان شدند دوران بعد اسلام بود

  • محمودی در تاریخ آذر 12, 1395 گفت:

    در پاسخ به دوستان عزیزی که گفته بودند اسلام اجازه فعالیت به زنان نداده و در تاریخ اسلام زنان بزرگی وجود نداشته اند ، به خصوص آقای احمد کسروی .

    اولا
    جناب اقای احمد کسروی ، متاسفانه آقای بهرام مشیری مطالب زیادی را بیان میکند که برای آن مطالب هیچ سندی ندارد.
    نه تنها خدیجه و عایشه دست پرورده اسلام بودند ، بلکه بعد از آنها نیز زنان بسیار بزرگی در دامن دین اسلام پروده شدند که تاثیر بسیار عمیقی در زمینه های سیاسی و اجتماعی داشتند ، از این جمله میتوان به زبیده همسر هارون الرشید اشاره کرد که اقدامات فراوانی در زمینه عمران و ابادانی و اقدامات سیاسی انجام داد ، که برای اطلاع بیشتر میتوانید به این ادرس مراجعه نمایید :
    http://www.hawzah.net/fa/Article/View/65281/حیات-سیاسی-و-اجتماعی-زبیده-خاتون

    ثانیا
    بنده به عنوان یک دانش اموخته تاریخ اعتقاد دارم ،در مقایسه با تاریخ سایر کشورها و مذاهب و ملل هیچکدام به اندازه اسلام زنان بزرگی در دامن خود پرورش نداده اند ، اساسا در یونان و ایران و روم باستان هیچ مجالی به زنان نمیدادند و حتی زنان از حقوق شهروندی و انسانی خود محروم بوده اند که این رو میتوان از مطالعه تاریخ این تمدنها دریافت .

  • شهروند در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    خیلی با جامعه ی امروز بی ربط بود مقاله به درد همان دوره میخورد

  • شیلان محمودی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    واقعا عالی بود خانم میر ابادی علل خصوص ایات بسیار زیبا وکوتاهی که به کار برده بودید بسیار پر معنا بودند

  • ثنا در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    عالی بود

  • رضایی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    سلام
    به نظر بنده موارد زیردارای ابهام هستند.
    1-تاریخ جنگ بنی تمیم با کسری اگر بعد از اسلام بوده طبیعتا مردان قبیله ممکن نبود تصمیم بگیرند من بعد زنان و دختران را زنده به گور کنند.
    2-تورات حق را به یهودیان میدهد که فرزندان صغیروکبیر خود را به قتل برسانند.
    3-همه برگزیدگان آیین مزدک هلاک شدند چون دختران نمی توانستند در جنگ هاو….شرکت کنند.

  • ناشناس در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    با تشکر از خانم کژال ک بیشتر این فاجعه تاریخی را تشریح نمودند آقای بیستون حقوق زنان در جامعه عربستان با افغانستان و ایران قابل مقایسه نیست درست هست ک در عربستان رانندگی و پاره ای از مسائل دیگه زنان محروم هستند و این بخاطر بافت سنتی جامعه عربستان هست اما واقعا آمار فقر و فحشا و تن فروشی و اسیدپاشی و دختران فراری و ب هرزگی رفتن دختران و زنان و تنزل شخصیت آنها در حد کامجویی مردان هوس باز و بالا رفتن سن ازدواج دختران و خشونت علیه بانوان ب بهانه بدحجابی و رعایت حجاب اجباری و…….انصافا در کدام کشور مثل بیماری شیوع کرده؟!

    • ناشناس در تاریخ آذر 13, 1395 گفت:

      جناب ناشناس 9:17پاسخ بنده این بود؟ مگر قوانین ایران بر اساس آموزه های اسلامی نیست؟ضمنا محرومیت زنان عربستان ربطی به بافت قبیله ای ندارد .چه بسیار قبایلی که تساهل و تسامح بیشتری با زنان جامعه خود دارند.قبول واقعیت تلخ است بنا براین شما و سایر دوستان همیشه به جای قبول واقعیت و تلاش در جهت تغییر قوانین دست و پا گیر و پوسیده؛ دست به فرافکنی زده و از پاسخ دهی فرار می نمایید.در کشورهای اسلامی نیز حقوق زنان رابطه مستقیمی با پایبندی حکومت ها به اجرای قوانین شریعت دارد .کشورهایی که قوانین سفت و سخت تری دارند بیشتر و بیشتر ناقض حقوق شهروندان و بویژه زنان جامعه خود هستند.دوره اجرای قوانین غلام و کنیزی گذشته است .اندکی به خود بیاییم.

  • ناشناس در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    انجلا مرکل و هیلاری کلینتون این متن رو بخونند رسما از تمام سمت های خود استعفا می دهند و به اسلام مشرف می شوند

  • پوریا در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    با سلام
    بنظر بنده این بررسی ها بسیار سطحی است.
    اگر توجه کنیم خدیجه یک تاجره بزرگ بود و این قبل از ظهور اسلام بود.
    و همسر ابوسفیان نیز از سران قریش بود و این نیز قبل از اسلام.و بسیاری زنان دیگر در تاریخ پیش از اسلام.
    پس این موضوع واکاوی وسیعی را میطلبد.

  • احمد کسروی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    سلام خانم میرآبادی
    بیزحمت به این سوال جواب بدهید

    بهرام مشیری در برنامه سرزمین جاوید ادعا کرد که اسلام اجازه پروش زنان بزرگ را نمیدهد ودلیلش هم این بود که بزرگترین زنان تاریخ اسلام که در زمینه اجتماعی و سیاسی فعال بودند و تاریخ ساز ، شامل عایشه ، خدیجه و .. بودند که آن هم دست پرورده دوره جاهلیت بودند !

    واقعا چرا بعد از صدر اسلام دیگر زنانی مانند عایشه و خدیجه تولید نشدند ؟؟؟

  • م. ولدبیگی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    واقعا عالی بود بسیار زیبا و کوتاه مسله رو بررسی کردین
    نکته جالب و بسیار مهمی که در این نوشتار هست اینه که امروزه افراد و جوامعی که به نوعی خود را داعی حقوق زن می دانند زمانی خود سردمدار ظلم و ستم و تحقیر زن بوده اند و بدترین رفتارها را با زنان انجام داده اند
    و در رأس این تحقیر و ظلم ها همین زنده به گور کردن و کشتن و فروختن زنان است که در اروپا و ایران باستان و یونان و قبایل عرب و بیشتر نقاط جهان رسم بوده است و اسلام همه اینها را برچیده
    که متأسفانه افراد کوته نظر و کج فهم همه این ها را به اسلام نسبت می دهند !!!

  • الا نادري در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    خيلي ممنون خانم ميرابادي مطلب جالبي بود به خصوص به دليل استفاده از آيات كه به متن استدلال مي بخشيد خيلي ممنون دوباره???

  • کژال میرآبادی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    عرض سلام و ادب.منظور بنده از سوال آری یا نه ،پاسخ به این شبه است که این پدیده ی شوم در جامعه ی جاهلیت نبوده واسلام برای برتری خود بر سایر ادیان آن را مطرح کرده است.!!!!

    • مختاررشیدی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

      خانم میر آبادی با تشکر از زحماتی که کشیده اید باید به عرض برسانم :
      عنوان مقاله از خود مقاله مهمتر است . خواننده باید با نگاهی اجمالی به عنوان مقاله به اهداف نویسنده پی ببرد و بداند که نویسنده دنبال اثبات یا رد چه فرضیه ای است .
      به هر حال عنوان آری یا نه ، زیبا نیست و در نگاه اول سوال صحیح یا غلط بودن عمل پلید درذهن خواننده نقش می بندد .

  • فریا در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    ممنونم. البته در فقه و کلام اسلامی نیز نوشته هایی وجود دارد درباره زنان که نیاز به تامل بیشتری دارد.

  • ناشناس در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    درود بر شما

  • همشهری در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    خداییش این چه تیتریه انتخاب کردید!! آخه آری یا نه داره؟ وجدانن عوضش کنید. معلومه که اصلا نباید اینچنین عمل غیر انسانی در هیچ جای دنیا صورت بگیره. دیگه آری چی؟!

  • مختاررشیدی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    سلام
    به نطرمی رسد عنوان مقاله صحیح نباشد . زیرا در زمانی که زنان پست هایی مانند رهبر . رئیس جمهور . قاضی . فضانورد . پزشک . محقق . معلم و……………………………در دست دارند . سوال کردن آری یا نه در مورد عمل پلید هزاران سال پیش که تا ابد مایه شرمساری برای جامعه بشری است چه چیری را می خواهد اثبات کند . پیشنهاد می شود عنوان مقاله به “بررسی تاریخی پدیده شوم زنده بگوری دختران ” تغییر داده شود . در ضمن پیشنهاد می شود به جای پرداختن به اینگونه جنایات بشری به توانایی و امکان مشارکت بیشتر زنان در کلیه امور جامعه به منظور گسترش فرهنگ برابری حقیقی و عملی امکانات و فرصت ها برای زنان پرداخته شود . تا بیشتر ار این از جواهع مترقی و پیشتاز عقب نمانیم .
    پیروزو سربلند باشید

  • ژینا در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    بسیارجالب و مفید بود .درضمن کوتاهی متن هایتان مطالب را به صورتی رسا وزیبا بیان میکنید ……..دست مریزاد

  • مختار رشیدی در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    سلام .عنوان مقاله زیبا نیست .زشت و ناپسند بودن عمل زنده بگور کردن دختران دیگر جای سوال ندارد .پیشنهاد می شود . عنوان را به بررسی تاریخی پدیده شوم زنده بگور کردن دختران تغییر دهید . در مجموع این پدیده چنان زشت و ناپسند است که ارزش تحقیق و بررسی ندارد . و بهتر است با پرداختن به ارزش وتوانایی زنان . زمینه را برای مشارکت بیش از پیش آنان در کلیه امور فراهم نماییم .

  • بیستون در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    بله و این جایگاه رفیع را به وضوح در میان زنان عربستان و افغانستان و سایر کشورهای اسلامی میبینیم و البته داعش و امثالهم نیز سنگ تمام گذاشتند و هر چه بیشتر ابن جایگاه را ارتقا بخشیدند.خدایا اندکی بصیرت.

  • وێمانە در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    مطلب عجیبی بود این مطلب هیچ ربطی بە جامعە ما ندارد و مسائل دوران جاهلیت امروزە در میان اعراب تبدیل بە یک افسانه شدە است ای کاش بە قبرستانهایی کە مردان ما در خانەها برای زنان و دختران ساختەاند اشارە می کردی من فکر می کردم می خواهید جامعە کنونی ما را با دوران جاهلیت مقایسە می کنید وگرنە انتشار اطلاعاتی اینچنینی چە فایدەای دارد

  • ژینا ایوبی تبار در تاریخ آذر 11, 1395 گفت:

    عالی بود خانم میر ابادی

پاسخ دادن به همشهری لغو پاسخ