پ 09 فروردین 1403 ساعت 23:13

وابستگي به شبكه هاي اجتماعي /يوسف جعفري

وابستگي به شبكه هاي اجتماعي /يوسف جعفري

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : امروزه شبكه هاي اجتماعي بويژه شبكه هاي موبايل محور؛ بخشي زيادي از ساعات شبانه روز ما را به خود اختصاص داده اند، اين امر پيامدهاي مثبت و منفي زيادي به همراه دارد. فضای مجازی، مجال شکل‌گیری اجتماعات جدیدي از کاربران را فراهم می‌کند. از زمان فرديناند تونیس و تلاش […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : امروزه شبكه هاي اجتماعي بويژه شبكه هاي موبايل محور؛ بخشي زيادي از ساعات شبانه روز ما را به خود اختصاص داده اند، اين امر پيامدهاي مثبت و منفي زيادي به همراه دارد.

فضای مجازی، مجال شکل‌گیری اجتماعات جدیدي از کاربران را فراهم می‌کند. از زمان فرديناند تونیس و تلاش او برای تعریف دو گونه تجمع انسانی یعنی “اجتماع” در مقابل “جامعه” به بعد همه متفکران علوم اجتماعی، رو در رو بودن و ابتناء بر روابط عاطفی و نه روابط عقلانی را از خصائص “اجتماع” عنوان کرده‌اند. هر چند روابط کاربران فضای مجازی رابطه‌ای با واسطه‌ است، اما بسیاری از انديشمندان تمایل دارند از اصطلاح “اجتماع” برای اشاره به کاربران آن استفاده کنند. اجتماعاتي بر پايه روابط عاطفي و احساسي.وابستگی به شبکه های اجتماعی

شرايطي را فرض كنيد كه افراد كارهاي مهم و اولويت دار براي انجام دارند ولي نتوانسته اند آنها را انجام دهند: مردي را در نظر بگيريد كه به جاي انجام امور اداري، مشغول چك كردن فيسبوك و مطالعه كامنت هاي درج شده در پاي مطالب و عكس هاي بارگذاري شده اش مي باشد، دانشجويي كه فردا صبح بايد به دانشگاه برود ولي قدرت دل كندن از شبكه هاي اجتماعي را ندارد و تا دير وقت در كانال هاي تلگرام  سير مي كند، خانم خانه داري كه تا نيم ساعت ديگر همسر و فرزندانش از محل كار و مدرسه برخواهند گشت و فضاي خانه درهم و برهم بوده و ناهار را آماده نكرده و او همچنان مشغول مشاهده عكس هاي دوستان در اينستاگرام مي باشد و مثال هايي از اين قبيل… . اينها نشانه وابستگي شديد (اعتياد) به شبكه هاي مجازي اجتماعي است.

وابستگي شديد (اعتیاد) يعني افراد مجبور به انجام فعالیت های خاص هستند که اغلب آن ها تبدیل به یک عادت مضر می شوند. این عادات با فعالیت های مهم زندگی، کار، خانه و تحصیل تداخل پیدا می‌کنند.

محققان دانشگاههاي شیکاگو و هاروارد به این نتیجه رسیدند که اعتیاد به شبکه های اجتماعی قوی تر از اعتیاد به سیگار و مشروبات الکلی است و لذت بيان مطالب در شبكه هاي اجتماعي شبیه به لذتی است که در مغز انسان از خوردن مواد غذایی و يا دريافت پول ایجاد می شود. به همین دلیل، بسیاری از افراد ساعت‌ها از وقت خود را در این شبکه‌ها می‌گذرانند .گاهی اوقات دامنه رفتار لذت جویانه به حدی است که فرد به سرانجام این کار فکر نکرده و تنها به فکر لذت بیشتر از طريق تحسين ديگران، دريافت كامنت، كسب لايك، فالوئر بيشتر و… خواهد بود. دنیای مجازی به آن ها امکان می دهد خود خیالی شان باشند و با فرد (یا افرادی) که تخیل شان می خواهد، رابطه داشته باشند.

حضور گسترده در شبكه هاي اجتماعي به دلايل تسهيم و به اشتراك گذاري اطلاعات، ميل به محبوبيت و خودشيفتگي، حفظ ارتباط با ديگران در عين تنهايي، فرار از مشكلات و كمبودهاي زندگي واقعي؛ علاوه بر پيامدهاي مثبت و فرصت هاي مناسب از جمله ایجاد شبکه‌های روابط و دوستی، بیان ایده‌ها، افکار و افزایش سرعت در فرایند آموزش، پيامدهاي منفي فراواني نيز دارد كه مي توان به دور شدن از فضاي واقعي و زندگي اجتماعي و کم شدن روابط رودرروی افراد با یکدیگر، كسب و تقويت هويت كاذب،  شکل‌گیری و ترویج شایعات و اخبار کذب، نقض حریم خصوصی افراد، اتلاف زمان و… اشاره نمود.

چه بايد كرد؟

سوالي كه هميشه و در انتهاي مباحث و مسائل اجتماعي با آن مواجه خواهيم شد اين است كه چه بايد كرد؟ نمي توان انكار كرد كه اينترنت و شبكه هاي اجتماعي بخش جدايي ناپذير و ضروري زندگي شده اند و قابل درک است که این امکانات در جای خود ضروری هستند اما نباید ما در خدمت آنها باشیم. شبكه هاي اجتماعي كه عموماً بر پايه روابط عاطفي و نه عقلاني بوده نبايد بر زندگي واقعي و به ويژه بنيان خانواده تأثير سوء بگذارد. براي جلوگيري از اثرگذاري مخرب بايستي مواردي را مراعات نمود:

بپذيريم كه شبكه هاي اجتماعي وقت گير هستند، پذيرش اين نكته باعث كاهش حس تعلق به آنها مي شود. براي استفاده از شبكه هاي اجتماعي بايد برنامه ریزی مناسب و منطقی داشت و براي حضور در آنها محدوديت زماني تعيين كرد، نكته لازم ديگر اين است كه بايد عضويت در گروه ها و كانال ها را محدود كرد. ضمن اينكه هميشه اين نكته مدنظر باشد كه با حضور در شبكه هاي اجتماعي چه چيزي را از دست مي دهيد.

اما مهمترين نكته براي كاهش آسيب هاي ناشي از حضور در شبكه هاي اجتماعي كسب و افزايش دانش و مهارت “سواد رسانه اي” است.سواد رسانه ای به زبان ساده عبارت است از مجموعه‏ مهارت هایی که شهروندان برای مواجهه با رسانه های جدید لازم است، بیاموزند. در ایران سواد رسانه ای به تازگي جاي خود را در مباحث دانشگاهي و جديداً با كتاب تأليف شده “تفكر و سواد رسانه اي” در آموزش و پرورش براي مقطع دوم متوسطه باز كرده است. با گسترش و عمومي شدن دانش سواد رسانه اي مي توان اميد داشت شاهد استفاده منطقي و صحيح از رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي باشیم.

يوسف جعفري

دانش آموخته علوم ارتباطات و مديريت رسانه

 

مدرس دانشگاه و مدير روابط عمومي