پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : توسعه فرآیندی پویا و چند بعدی که رشد و گسترش تمام جوانب اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیربنایی  و … را همزمان و هماهنگ می طلبد. با توجه به رشد فزاینده شهرنشینی در ایران و روند گسترش تصاعدی فیزیکی شهرها و حادشدن مشکلات زیست محیطی، اجتماعی و روانی در حال حاضر موضوع برنامه ریزی برای گذراندن اوقات فراغت و توسعه و تجهیز فضاهای تفریحی- گردشگری در مقیاس درون شهری و برون شهری به ضرورتی اجتماعی تبدیل شده است.

به علت وجود موانع ساختاری، مدیریت و برنامه ریزی گردشگری مانند عدم هماهنگی و تعامل میان نهادهای مسئول برنامه ریزی شهری و توسعه گردشگری از یک سو و فقدان درک درست اثرات کاربردی فراغتی- تفریحی بر دیگر کاربری‌های شهری در چهارچوب طرح‌های توسعه شهری از سوی دیگر، اهمیت بازنگری در سیاست‌های شهری را ضروری می‌سازد. یکی از مشکلات جدی در نظام‌های منطقه بندی شهری پاوه تعیین محدوده‌هایی به عنوان « منطقه گذران اوقات فراغت » برای شهروندان بر مبنای سرانه‌های مشخص می‌باشد که این امر تقریباً در بسیاری از موارد نیازهای تفریحی ساکنان شهر مورد نظر را مبنای تعیین کاربری فراغتی به حساب می‌آورد، لذا در مناطق شهری که دارای حجم قابل توجه ای از گردشگران فرامنطقه ای است، منجر به تهدید شدن ظرفیت تحمل پذیری محیط شهری خواهد شد . با مروری کوتاه بر راهبردهای توسعه شهرستان  می توان پی برد که موضوع برنامه ریزی و آینده نگری نیازهای گردشگری و تفریحی به صورت بسیار کمرنگ و فرعی مطرح شده است.

از منظر توسعه پایدار منطقی ست که مقوله گردشگری را عاملی تاثیرگذار و تعیین کننده در اکثر جوامع بشری و کشورها دانست. با استناد به آمارهای موٍثق من جمله تحقیقات سازمان جهانی جهانگردی WTO این مقوله با شدت فزاینده‌ای نمو داشته و قویا می‌توان آن را بزرگ‌ترین صنعت جهان پس از نفت و خودروسازی دانست و با توجه به رشد چشمگیرآن، قابلیت اخذ رتبه نخست در سال‌های آتی را نیزدارا می‌باشد.با توجه به موقعیت استراتژیک اورامانات که به لحاظ پهنه جغرافیا و اقلیم چهارفصل و باتبع آن موجودیت گیاهان و زیست اقلام متنوع حیوانات که موجبات بالقوه جذب گردشگران خارجی را داراست و از دیدگاه دیگر آثار باستانی که موید پیشینه غنی تاریخ و فرهنگ این منطقه است و به لحاظ توسعه پایدار قوه درک هر متعهد و معقول را به سوی تصحیح نگرشی وا می‌دارد که محوریت آن عدم اکتفا محوریت بازارچه های مرزی و مقوله رسمی شدن مرز  است.

علم بر این که گردشگری در هزاره سوم ارزنده‌ترین صنعت پول ساز در جهان می‌باشد، به ناچار با ید مسئولین شهرستان و نظریه پردازان جغرافیا، شهرسازی و سیاسی بایستی با همبستگی وجزم عزم در این راه کوشش بسزایی کنند تا باعث جذب توریست و معرفی فرهنگ اصیل، اقلیم و جاذبه‌های منطقه در سطح جهانی و ارتقای شهرستان به لحاظ کمی و کیفی شوند. درآمدی که ناشی از تلفیق علمی و پراتیک فن آوری اطلاعات و گردشگری عاید منطقه می‌شود به هیچ وجه قابل قیاس با درآمد بازارچه های مرزی و … نخواهد بود اختلاف درآمد مبتنی بر عرضه واردات و صادارت کالا در منطقه این است که در ازی دریافت و صدور ارز بین المللی حاصل یا خارج می‌گردد اما درآمد گردشگری در این است که هیچ چیز با ارزشی را از دست نداده‌ایم و سرمایه هنگفتی را عاید کشور می‌کنیم. نرخ بالای بیکاری در شهرستان پاوه حاکی از ضعف ساختار اقتصادی در این شهرستان  است که عمده ترین دلایل آن می توان به کمبود زمینه های لازم جهت جذب نیروی کار و افزایش مهاجرت به مرکز استان و حتی دیگر استان های کشور، پایین بودن سطح اراضی قابل کشت و عدم توجه به فعالیت های باغداری و کشاورزی، عدم برنامه ریزی برای نقاط قوت و فرصت شهرستان مانند گردشگری و همجواری با کشور عراق و … عدم توجه به مزیت های صنایع دستی و نبود بازاری مناسب برای فروش آن و عدم بازاریابی مناسب و بی توجهی پتانسیل های مذهبی در روستاها و…

اما به طور کلی موقعیت قرارگیری شهر پاوه در استان و منطقه باعث شده است این شهرستان نسبت به سایر شهرستان های اورامانات در یک موقعیت حاشیه ای و پیرامونی قرار بگیرد. اما مزیت های مانند گردشگری، بازارچه های مرزی می تواند به عنوان یک فرصت در جهت تدوین برنامه ریزی و  چشم انداز آینده این قلمداد کرد. گردشگری شهرستان پاوه این قابلیت را دارد که به مرکز اکوتوریسم غرب کشور تبدیل شود و پاوه به عنوان رویای گمشده گردشگران باید در مرکز توجه برنامه ریزی تمامی نهادها و سازمان های مرتبط شهرستان و حتی استان قرار گیرد.

محوره های عمده گردشگری که باید مرکز برنامه ریزی آتی قرار بگیرد شامل:

محور شمشیر- شوشمی، هجیج: این محور از روستای شمشیر شروع شده و تا روستای دریور ادامه داشته و از آنجا به دو شاخه از آن جدا شده، یکی از آنها تا مرز شوشمی ادامه داشته و دیگری روستای هجیج امتداد می یابد. روستاهایی که در این مسیر قرار دارند هر کدام دارای پتانسیل های خاص و ویژه ای می باشند. در زیر به پتانسیل های هر یک از این روستاها به طور جداگانه پرداخته می شود.

روستای شمشیر که این روستا با قدکت دیرینه خود و دارا بودن ویژگی های فرهنگی و معماری خاص(معماری پلکانی) و قرار گرفتن به عنوان مرکز دهستان شمشیر از پتانسیل های بلقوه ای در زمینه گردشگری فرهنگی، طبیعی برخوردار بوده و تبدیل شدن به مرکز خدمات رسانی به روستاهای اطراف خود را دارد.

روستاهای نسمه، دوریسان، چورژی و سر کران: با توجه به موقعیت، جمعیت و تغییرات صورت گرفته در شیوه زیست این روستاها و وابستگی شدید اقتصادی- اجتماعی آنها به شهر پاوه نیازمند تعریف نقش های جدید اقتصادی در قالب فعالیت های دامداریف صنعت و یا خدمات می باشد.

روستاهای خانقاه و دشه: این روستاها با توجه به شرایط طبیعی خاصی که دارند قابلیت تبدیل شدن به روستاهای نمونه گردشگری را دارند.روستای هجیج که این روستا از پتانسیل بالقوه زیادی در زمینه های فرهنگی، مذهبی، طبیعی برخوردار است و از این نظر یکی از غنی ترین روستاهای موجود در شهرستان پاوه می باشد که در حال حاضر نیز نقش گردشگری غالبی دارد و هرساله پذیرای تعداد زیادی گردشگری می باشد.

شهرهای نوسود و نودشه: این شهرها بواسطه موقعیت نسبتا مناسب طبیعی و اراضی زراعی و باغی حاصلخیز در حال حاضر دارای نقش غالب کشاورزی و باغداری بوده و در کنار آن نقش مرکز خدمات رسانی به روستاهای پیرامونی را نیز بر عهده دارند.

روستای نیسانه: این روستا بواسطه قرار گرفتن مقبره سلطان اسحاق از پتانسیل بالایی برای گردشگران مذهبی برخوردار است و با ایجاد خدمات و امکانات مورد نیاز می توان از این پتانسیل در جهت اشتغالزایی جمعیت و تثبیت آن استفاده نمود.

محور شمشیر- باینگان: این محور از روستای شمشیر آغاز شده و از روستاهای هواره، ساتیاری، شهر باینگان و تا نزدیک مرز ایران با عراق ادامه پیدا می کند این محور در مسیر خود جاذبه های گردشگری طبیعی و فرهنگی زیادی از قبیل دخمه حسین و منطقه حفاظت شده مرخیل را دارد.

ارتباط دادن روستاهای نیسانه با مرخیل نیز می تواند در نوع خود به عنوان یک محور طبیعی بی نظیر در سطح منطقه و کشور مطرح باشد.

روستای داریان: با توجه به اینکه در حال حاضر نیز احداث سد داریان انجام گرفته پتانسیل های خاص آن در زمینه پرورش آبزیان با سرمایه گذاری درست می توان زمینه ایجاد اشتغال پایدار و تثبیت جمعیت را فرآهم آورد.

در نهایت با توجه به مطالعات صورت گرفته و مزیت های نسبی می توان برای شهرستان در جهت پیشرفت و توسعه پیشنهادها و سیاست های کلی ارائه داد که امید است مورد توجه برنامه ریزان شهرستان قرار گیرد و باعث ایجاد اشتغال پایدار در شهرستان و منطقه گردد

راهکارها و پیشنهادها:

بررسی و مطالعه جهت حذف گلوگاه شمشیر جهت رونق بازرگانی شهر و تمهیداتی برای ورود و کنترل کالا

تأکید بر توسعه صنعت گردشگری و توریسم

ایجاد تسهیلات لازم جهت افزایش بهره وری انواع خدمات بویزه خدمات گردشگری

استفاده از آب سد داریان در افق طرح در زمینه افزایش بهره وری در بخش کشاورزی و شیلات

سامان دادن مجتمع های تفریحی- توریستی

ایجاد صنایع سبک روستایی و متنوع ساختن اقتصاد روستایی

ایجاد مراکز فروش صنایع دستی و سنتی

شناسایی و بهره برداری از منابع غنی در سطح منطقه

ایجاد و توسعه شهرک صنعتی

توسعه مراکز علمی و دانشگاهی به خاطر مرکزیت و نزدیکی به مرزهای سیاسی کشور

گسترش خدمات حمل و نقل و ارتباطات

گسترش خدمات بازرگانی و توسعه و تقویت بازارچه شوشمی

توسعه تجارت چمدانی

ایجاد مرزهای فعال در سطح حوزه نفوذ و خود شهر پاوه

فراهم آوردن زمینه های لازم برای گردهمایی های فرهنگی و اجتماعی برای معرفی ویژگی های قومیتی و فرهنگی ساکنین شهر و حوزه نفوذ آن

نویسنده : کاوه نادری: کارشناس ارشد مسائل شهری و منطقه ای