زلته در زبان کردی به معنی گلی(گل آلود کردن) و لجن زار و داریان به معنی لبریز شده از آب و سیروان مهم‌ترین و معروفترین رودخانه هورامان در کردستان است و مسیر نسبتاً طولانی و پرپیچ‌وخمی دارد. این رودخانه در بخش غربی و شمال غربی هورامان قرار گرفته‌است و منطقه هورامان را به دو بخش تقسیم نموده‌است.این رودخانه از بخش رزاب و مریوان در کردستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شمال غربی هورامان ، دوآب و شمال هرتا، رودخانه‌های ژاورود، قشلاق رود، لیله، لوشه، زمکان، دشت حر به آن پیوسته و سپس وارد کشور عراق می‌شود

سد داریان در محلی به نام زلته در پایین روستای داریان  بسته شده است که دارای حدود 178 متر ارتفاع می باشد و باعث تخلیه شدن روستاهای هجیج-قسمتی از روستای سلین – ورگه ویر – و ه ریبه ر ناو  و زیر آب رفتن و نابود شدن چشمه بزرگ بل می شود این سد جهت تولید برق ساخته می شود.

اینجا زلته است در قلب هورامان .هورامان از زیباترین نقاط دنیاست که دارای آب و هوایی معتدل ، بارش فراوان ، کوههای مرتفع و قله های نوک تیز می باشد.

 تا همین چند سال پیش منطقۀ زلته ساکت و آرام بود و تنها صدای دلنشین  خروش رود سیروان بود که هزاران سال متمادی به مانند موسیقی گوشنواز طنین اندازکوهها وصخره های پیرامونش شده بود   سیروان هر چند که از نظر آبیاری واستفاده کشاورزی برای مردم منطقه تاثیر چندانی نداشت اما همواره به عنوان یکی از  نمادهای هورامان مورد احترام مردم بود.

اینجا زلته است وامروز تنها چیزی که به چشم می خورد ماشین های جوراجور است وگرد وغبار وانفجارهای پیاپی که باعث به هم خوردن نظم منطقه شده است همچنین کارگاههای مختلف و آدمهایی که بیشترشان غیر بومی اند.

منطقه هورامان منطقه ای بکر ودست نخورده است اما با اتمام سد داریان تمام نظم منطقه به هم می خورد .

دوستان بهتر می دانند که پس از احداث جادۀ نودشه- پاوه مقدار کمی از تعادل طبیعی آن بهم خورد. کم کم مسافران با ولع و شگفتی مناظر سیروان را نظاره گر شدند . در این حین متأسفانه عده ای جهت تفریح و خوشگذرانی خود با انفجار و شک الکتریکی به جان چندین نسل از ماهیهای سیروان افتادند  . پس از طی مدتی که احداث سد و نیروگاه قطعی شد سروکلۀ آدمهای غریبه پیدا شد مشاوران، مهندسان، کارگاران و ماشین آلات مختلف ، محوطه های کارگاهی دفاتر مهندسین و کمپهای کارگری تعادل طبیعی منطقه را بهم زد.

آرام آرام از تجمع جوانان در روستاها (جوانانی که کنار هم بدون هدفی خاص جمع می شدند) کاسته شد. دور و بر میدانها، چهار راههای شهرهای مجاور و اکناف خلوت شد کارگران( مهنسین، تکنیسین ها، فورمن ها، رانندگان، کنترلها) به طور کلی هر کسی که 8 ساعت یا بیشتر به کار مشغول است غیر بومی و بومیان که در شهرهای دور به کار مشغول بودند بازگشتند و منطقه را دچار تحول جمعیتی به طور موقت ساختند . جمعیت اخیر ساکهایشان را در طاقچه گذاشتند با علم به مدت کم پروژه کار در منطقه را بر دیگر جاهای دور دست ترجیح دادند. کنار پدر و مادر، خانواده، فامیل و همشهری کنار آب و هوای کم نظیر منطقه حال وهوای دیگری دارد باشد که مدتی با استرس و دغدغه های کمتر ….

با بازگشت بومیان قیمت مسکن به صورت سرسام آوری بالا رفت. از این میان عده ای کم هم دوباره به علت به صرفه نبودن به شهرهای محل کار خود برگشتند . هر چند که ساخت سد با توجه به تسریع در کار  و وجود معادن ارزان خاک و مصالح مورد نیاز و در دسترس بودن کارگر ارزان قیمت شاید چند ماه آینده رو به اتمام است زنگ ها را باید به صدا در آورد. زنگ های هشدار بیکاری مجدد و عواقب وخیم آن بعلاوه گرانی و شکاف عمیق غنی و فقیر وجود ریز گردهمای سرگردان وارداتی و خراب شدن روستا، باغات و فرسایش خاک آنها. حال که جوانان منطقه با شور وشعف دوسه سالیست مشغول به کار شده اند و  اکنون با شمارش معکوس پایان کار سد مواجه هستند چه باید بکنند. جوانانی که تا دیروز کار داشته اند وممر زندگی خود را در آورده اند امروز با اتمام سد در طیف وسیعی بیکار می شوند. این معضل بزرگ بیکاری به مانند بمبی بسیار خطرناک است که اگر مسئولین برای آن فکری نیاندیشند چه بسا بسیار مخرب خواهد بود. پس باید با تأکید گفت زنگها برای که به صدا در می آیند از هم اکنون باید مسؤلان به فکر چاره و راهکار اساسی باشند.

تصویری از زلته و رود سیروان قبل از احداث سد

منبع : وبلاگ یاقوت هورامان http://sharkan.blogfa.com/