ج 10 فروردین 1403 ساعت 05:24

مێژوویوه جه داستانێ گولالێ(کوڵه) / جه‌هانگیر مه‌حمود‌ وه‌یسی

مێژوویوه جه داستانێ گولالێ(کوڵه) / جه‌هانگیر مه‌حمود‌ وه‌یسی

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : داستانه جه دلێو مه‌ڕه‌کانه‌نه هه‌تا لاو ‌‌ئینترنێتی،جه هه‌وه‌ڵین مه‌دره‌سه‌کانه‌نه پێسه‌و، بارۆکی، ڕومانتیزی، ڕه‌ئالیزمی، سه‌مبولیزمی، ده‌ها ئیزمێته‌ری‌هه‌تا سوور ڕه‌ئالیزم‌وئگزیستانسیالیزم و دنیاو خیاڵاویو په‌ڕ، ڕه‌مزه‌و، وئاژاوێو ئی وه‌ختیه، پێسه‌و هونه‌ره‌کانی‌ته‌ر مێژوو تایبه‌توو وێشش هه‌ن. ده‌ها مانای جیاوازێ په‌ی داستانێ واچیاینێ،که هه‌ر کامه تام‌و چێژو،وێشش هه‌ن. گی‌دوموپاسان واتش خه‌ڵک جه‌کۆمه‌له جیاوازه‌کان وشێ بیه‌نێ که […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : داستانه جه دلێو مه‌ڕه‌کانه‌نه هه‌تا لاو ‌‌ئینترنێتی،جه هه‌وه‌ڵین مه‌دره‌سه‌کانه‌نه پێسه‌و، بارۆکی، ڕومانتیزی، ڕه‌ئالیزمی، سه‌مبولیزمی، ده‌ها ئیزمێته‌ری‌هه‌تا سوور ڕه‌ئالیزم‌وئگزیستانسیالیزم و دنیاو خیاڵاویو په‌ڕ، ڕه‌مزه‌و، وئاژاوێو ئی وه‌ختیه، پێسه‌و هونه‌ره‌کانی‌ته‌ر مێژوو تایبه‌توو وێشش هه‌ن.جهانگیر محمود ویسی

ده‌ها مانای جیاوازێ په‌ی داستانێ واچیاینێ،که هه‌ر کامه تام‌و چێژو،وێشش هه‌ن. گی‌دوموپاسان واتش خه‌ڵک جه‌کۆمه‌له جیاوازه‌کان وشێ بیه‌نێ که مواچان: ئازازه‌کێمان سارێژ که‌ردێ سه رقاڵم که‌ره،خه‌مینووشادم که‌ره ویرو ئاوه‌زم فره که‌ره، بوزه‌م‌سه‌روباڵه‌و خیاڵه‌کان….

 فورستر واتش:داستانه ئه‌وه‌گێڵنای راسیه کانه‌ن به پاو زه‌مانی،یه‌ره‌شه‌مه دماو دووشه‌مه‌ی،نیمه‌ڕو دماوسوحی،…

داستانه گولالێ وشاره‌و ژیوایه‌ن جه‌ که‌مته‌رین یاگێو و ده‌قیه‌نه. به‌ڵام به واته‌و سه‌رجه‌م مێژوونویسان، یه‌که‌مین شوناسه‌و داستانێ گولالێ،مه‌گێڵووه په‌ی واڵتر ئسکاتی ، به گه‌ڵاڵه‌و دووێ داستانێ به نامه‌کانوو،دووی گه‌له وره‌شێ و چووداری، که جه گووڤاره‌کانوو کرۆنیگلز و ئاکانن‌گێتی جه ساڵه‌و۱۸۲۷وه‌ڵاوکریاینێوه.

واڵتر ئسکات بی به ئامیانو ده‌یان داستان نویسێته­ ری پێسه، جورج ئولیوتی و تامس‌هاردی جه ئینگلیزه‌نه،باڵزاک جه فه‌رانسه‌نه،پووشکین جه ڕووسه‌نه،فنیمور و کوپر و هاسۆرن جه ئه‌مریکانه.

دماو ئاڏیشان مه‌تاومێ به که‌ڵه‌نوسه‌رانو داستانێ گولالێ، پێسه‌و، فلوبر،مووپاسان،چوخۆف،پۆ،ملویلی ئاماژه که‌رمێ.

ئه‌گه‌ر جه نیمه‌و سه‌ده‌و نۆزده‌می به بۆنه‌و بیه‌و ده‌سه‌ڵاتوو ڕومانێ(داستانه ی درێژه)داستانه گولالێ که‌متر ڕه‌نگه‌ش بیه‌نه به‌ڵام سه‌ده‌و بیسته‌می ،سه‌ده‌و ته‌ڵاییو داستانێ گولالێ بێ.چا سه‌رده‌مه‌نه وه ختیه ئادگار ئالن پۆ،داستانه کانو هاسوورونیش وه‌نێوه،ئاسه‌وارێ تێژوتاکانێو داستانه ی گولالێش تومار که‌رده.

پۆ واتش: جه گردوو ده‌قیه‌نه یه‌ک وشێ، چ هه‌ره‌قه‌تی بۆ یان نه‌بۆ ،جه وه‌راوه‌روو گه‌ڵاڵه‌یه‌نه (ته‌رح)که وه ڵێنه وه‌ش  بیه‌ن، مه‌شیو نه‌ترازیو.یانی په‌ی هه‌رمانیه به ئی تێژیه وێنانێ(ئه‌کسه)مه‌کێشم که جه خه‌یاڵو کسێوه‌ته‌ر،وه‌ختیه چه‌نی هونه‌رێوه‌ته‌ر به‌رئاوردش مه‌که‌روو، هه‌ستێوه‌ گه‌وره‌ش په‌ی وه‌ش بۆ. دماو پۆی، که‌سایه‌تیه که ئی هه‌رمانێشه گێرته سه‌رو شانه‌کاشو، هێرمان ملیوێل بێ به‌ڵام واتش:

ئه‌من جه‌داستانێ قینه‌مه‌نه و ته‌نیا په‌ی زه‌ڕی داستانه مه‌نۆیسۆنه.

به‌ڵام گردو داستانه کانو ملویلی پێسه،بنیتۆ سرونو،و بارتلێبی مۆحه‌ڕه‌ر(محرر)وه‌ڵاو کریا جه کۆ‌مه‌ڵه داستانانو،پیازای،(۱۸۵۶)بێ که داستانێ گولالێ مۆدێرنه دنیاش گێرته‌ره.

وه‌ختیه تامو ئی هونه‌ریته چه‌شته،ئاوه‌خته مه‌زانی که داستانه­ کانو واری پێسه:دوکتورجه‌کیل و به‌ڕێزهاید نویسه‌و ئستیۆنسۆن،و لتێوه‌یانه‌و،چۆخۆفی، جاسووس نویسه‌و،کنرادی،هه‌ر پاسه،ته‌په‌ پێسه­و فیله چه‌رمه‌کا هینو هه‌مینگوی و وه‌هارجه فیالتا نویسه‌و،ناباکۆفی،و هه‌زارانیتر پیسینه‌یه، تامێوه جه راسیو داستانێ گولالێ ده‌ست نیشان مه‌که‌رۆ.

جه ساڵه‌کانو۱۸۵۰تورگنێف ده‌س به وه‌ڵاوکه‌رده‌و داستانه گولالێ مه‌که‌رو.ئاڏوملویل پێوه‌ره بنه‌ڕه‌ته‌و داستانه گولالێ مه‌مه‌رزنانێره.هه‌ر ئا ڕه‌وته جه داستانه بێ که چۆخۆف کۆتایش په‌نه مارۆ. به‌ڕاسی چۆخۆف(۱۸۶۰-۱۹۰۴)گه‌وره‌ته‌رین داستان نویسوو دنیای بێ و هه‌ڵای کاریگه‌ریش سه‌روو ئێمه‌وه مه‌نه‌ن. په‌ڕ مایه‌ته‌رین داستانه­وچۆخۆفی جه ساڵه‌و۱۸۹۰ به واڕاو شێوه‌و ئه‌وه‌گێڵنای ده‌قی شوڕێشوه گه‌وره‌ش وه­ش که‌رد.شێوازێوه که ژیوای بێ خوا به هورکه‌وت‌ و پۆچ مانا کریێ.ئاڏ واچێ مێژوو ته‌ماموو

مرۆڤی،مێژوو و ده‌سکه‌وتێوه هۆرکه‌و‌تن که چا وه‌خته‌نه دیاردێوه په‌ڕ هه‌ستش تۆمار که‌رد.

ئاڏ زانێ خاسیووشه‌ریف بییه‌ی به ته‌نیا خه‌ڵکی جه نابه‌رابه‌ری و چه‌ڵه‌مه‌ی ڕزگار نمه‌که‌رو،ویان زانێ ته‌مبه‌ڵی و به‌تاڵی بێ هیچ هه‌رمانیه(مفت)به ده‌س مه‌ی.

چوخۆف به ‌لا وه‌رده‌و و ڕزگار بیه‌یش جه‌ سه‌ره‌تا،ده‌ق،کۆتایی،ده‌سکاری کریا‌و گه‌ڵاڵه‌ی جه داستانه­نه و هه‌ر پاسه به لاوه‌نیای به‌رئاورد که‌رده‌ی که‌سایه‌تیه‌کانوو داستانێش وبه دوور جه هه‌ر هه‌رمانێوه په‌ی یاوای به به‌رزی و یان پێڏا که‌رده‌ی،شی که‌رده‌ی و گولاله ئه‌وه‌گێڵنای داستانه کانش،په‌ڕ ئازار وپێسه خودو ژیوای سه‌خڵه‌ت مه‌گنان وه‌رو چه‌می. 

چۆخۆف سه‌ره‌تا و کۆتاییو داستانێ گولالێ مۆدێرنه گه‌ڵاڵه مه‌که‌رو.چا سه‌رده‌مه‌نه به جۆرێوه کاریگه‌ریش سه‌رو ئی بابه‌تیه هه‌ن که داستانه به ته‌مامی مه‌وو به داستانه­و چۆخۆفیه.ئێمه مه‌تاوم بواچمێ، جۆیس، واڕیان وبه هۆو کارێگه‌ری چۆخۆفی ،شوناسه‌ش به جۆیس‌چۆخۆفی مه­ژناسیو. ڕیموند‌کارۆر و کاترین‌منسفیڵیدیش هه‌م چۆخۆفیینێ.

سه‌ده‌و بیسه‌می به ته‌مامی سه‌ده‌و ده‌سه‌ڵاتوو چۆخۆفیه‌ن.به‌ڵام ورده ورده به هۆو مۆدێڕن بییه‌ی کۆمه‌ڵگای ئێمه چه‌نی داستانه گولاله‌کانیته‌ریش ڕووبه‌روو مه‌ویمێ.ئه‌ڵبه‌ت ئێمه چه‌نی دووێ شێوازێ جه داستانێ گولالێ رووبه‌ڕووێنمێ ۱-داستانه به گه‌ڵاڵه‌و هورکه‌وتی په‌ی وێش جیاواز و داستانێ چۆخۆفی (ئه­ ڵبه­ ت داستانه به گه‌ڵاڵه‌و هورکه وتی جه لایه‌ن ویلیام گرهاردی نامێ نریان)که وه‌لێو چۆخۆفیش ئی شێوازه بیه‌ن.دمایچۆ ئێرنست‌همینگوو گه‌وره هه‌رمان‌که‌رو ئی شێوازیه بیه‌ن، مه‌تاوم بۆاچمی دماو چۆخۆفی، همینگوو دووه‌مین که‌سا‌یه‌تیوداستانه­و گولالێ به ئه‌ژمار مه‌ی.

نموونانێته‌ری که مه‌تاوم ئاماژه‌شان په‌نه که‌رمێ،داستانێ گاڵته‌جاڕ(مضحک)یه‌نه.چی داستانه­نه مانا بێ ئه‌وه‌شارده‌ی جه دلێو ده‌قیه‌نه مدران.سڕه‌و ئاڏی مێزمێوه که ئی شێوازه به شێوازو،ئه‌وه‌گێڵنای ئه‌ره‌مه‌نه‌ی(روایت فرومانده)مانا کریان و هه‌ر په‌ی ئانه‌یه داستانێ گولالێ جه ده‌سه‌ڵاتوو چۆخۆفیه‌نه به‌ر مه‌ی.ئه‌رچی ڕوودیار‌کیپڵینگ جه داستانه­کانو بات‌هێرستی(۱۹۰۴)و مری‌پێست‌گیت (۱۹۱۷)پێشکه‌وته‌ته‌ر بییه‌ن.جگه ئێڵیشان نویسه‌رانێ ‌گه‌وره پێسه‌و ناباکوڤ،کالۆنیۆ،بۆرخس چی شێوازه‌نه هه‌رمانه‌شان که‌ردێنه.

جگه ئی شێوازانه ئێمه مه‌تاوم ئاماژێوه‌ به ئی داستانانه که‌رم.داستانه­و شاعیرانو ئه‌ستوره‌یی که دێوه زمێووه گه‌ورێ بیه‌نێ.داستانه ­کانو دیلن‌تۆماسی و اچ‌لارنسی چی یاگێنه مه‌گونجیانێ.

پی جوره به ده­ س په­ نه که ­رده ­و داستانه ­کانو بالاردی،وکۆمه‌ڵه هه‌رمانانێوه که جه ۱۹۵۰هه‌تا ئیسه کریان جیا‌و‌ه ‌بیه‌وه‌و داستانێ گولالێ جه چێرو ده‌سه‌ڵاتوو چۆخۆفی دیاری مه‌که‌ریۆ. 

دمایین ئاماژه‌مان مه‌شیو په‌ی داستانێ ژیوانامه‌یی بۆ. نوێسه‌رانوو ئی ڕوتییه که جه ۱۹۹۰ ده‌سش په‌نه کریان مه‌شیۆ، دێو‌ئه‌گرز، ده‌یوید‌فاستیر‌والاس، ویلیام‌تی‌ولمن و ….بانێ. داستانێ ژیوانامه‌یی خه‌ڵکی چه‌نیو داستانه­­و خه‌یاڵی پێوه‌ن مه‌ڏو. شێوازو نویسه‌و  خه‌یاڵی، سه‌باره‌ت به ژیوای هه‌ره‌قه‌تیه‌ن. پی گردیه هه‌ڵای داستانێ هۆرکه‌وتی(حادثه‌ای)و داستانێ چۆخۆفیه سه‌رو ئیمه‌ره ده‌سه‌ڵاتش هه‌ن.

ئیسه ئێمه په ­نج۵شێوازێ جه داستانێ گولالێمان هه‌نه.

۱- داستانه گولالێ هورکه‌وته(طرح حادثه‌ای)

۲- داستانێ چۆخۆفیه

۳- داستانێ لته ڕۆمانێ(نیمه رمان)

۴- داستانێ سڕوساختێ(رازورمز)

۵- داستانێ گاڵته‌جاڕی(مضحکه،مه‌سخه‌ره)

هوره‌وگێڵنای جه گوڵستانه ژماره ٩٧ نویسه ­و ویلیام بوید هوروگێڵنای شه راره گه­ رمارودی (گلستانه شماره ۹۷ نوشته ویلیام‌بوید ترجمه شراره صادقی گرمارودی)

4 پاسخ برای “مێژوویوه جه داستانێ گولالێ(کوڵه) / جه‌هانگیر مه‌حمود‌ وه‌یسی

  • جلالی در تاریخ اردیبهشت 15, 1395 گفت:

    چرا کانون دوستداران توسعه اورامانات را تشکیل نمیدین؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

  • جلالی در تاریخ اردیبهشت 15, 1395 گفت:

    چرا استانداری به انجمن مردمی سنقری های مقیم کرمانشاه و انجمن مردمی قصرشیرینی های مقیم کرمانشاه مجوز فعالیت می دهد اما به انجمن مردمی اوراماناتی های مقیم کرمانشاه مجوز نمی دهد؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

    درخواست تاسیس انجمن مردمی خانه هورامان کرمانشاه 8سال است که در راهروهای استانداری کرمانشاه و معاونت اجتماعی استانداری و سایت انجمن های مردمی و سمن های وزارت کشور خاک میخورد. به راستی این تبعیض چرا ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

  • جلال در تاریخ اردیبهشت 15, 1395 گفت:

    چرا در استان کرمانشاه به اوراماناتی ها مسوولیت سپرده نمی شود ؟؟؟؟؟ حتی یک مدیرکل اوراماناتی در استان کرمانشاه وجود ندارد و این در حالی است که بخشی از جوانان و دانشجویان و فارغ التحصیلان اوراماناتی از نخبگان استان کرمانشاه و بعضا منطقه هستند؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ اما در استان کردستان به اوراماناتی ها اعتماد می کنند و مسوولیت می دهند؟؟؟؟؟؟؟؟؟ آیا این تبعیض آشکاری نیست که سالهاست کسی از آن نگفته است ؟؟؟؟؟ آیا شایستگی علمی و اخلاقی و مدیریتی یک اوراماناتی یا یک پاوه ای یا جوانرودی از یک نفر هم استانی اش کمتر است؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ بدون شک نه . اما چرا مدیریت کلان استان به فرزندان اورامانات اعتماد نمی کند؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ این در حالی است که هم اکنون فرزندان اورامانات در ادارات کل استان به عنوان کارشناسان خبره و مسوول مشغول به خدمت اند .

    • س در تاریخ اردیبهشت 17, 1395 گفت:

      متاسفانه علاوه بر دلیلی که به حق اشاره کردید ، عدم تمایل نخبگان به زندگی و ماندن و کارکردن در شهر کرمانشاه هم یکی دیگر از دلایل می باشد .