پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : قرن هاست که شعرهای حافظ شیرازی، مانند خونی تازه به رگ های اجتماع جانی تازه می دهد، اما اگر حافظ در دوران ارتباطات زندگی می کرد، چه می سرود؟!

یاری اندر کس نمی​بینیم یاران را چه شد/دوستی کی آخر آمد دوستداران را چه شد…

جهانی را که امروزه ما در آن زندگی می کنیم، جهان ارتباطات نام داده اند. (1) موضوع ارتباطات امروزی، یکی از پیچیده ترین مباحث است، زیرا در عین حالی که ساده ترین راه های ارتباطی و در دسترس ترین امکانات را در اختیار دارد و با سادگی یک کلیک می توان با تمام دنیا بصورت مجازی در ارتباط بود، اما به وضوح می توان دوری واقعی انسان ها را از همدیگر مشاهده کرد! روز به روز، وابستگی افراد به این دنیای غیر واقعی بیشتر می شود و با وجود اینکه فاصله های مکانی بسیار کوتاه شده‌اند، فاصله هایی عاطفی و احساسی واقعی ایجاد شده است و بررسی آن شاید سالها به طول انجامد و نظریات کارشناسی و تخصصی فراوانی را می طلبد.

اما آنچه که در بضاعت این مطلب است، نوشتاری در باب تاثیر مخرب شبکه های اجتماعی بر زندگی روزمره مردم دیارمان است…

اینکه هر کسی مشتاق برقراری ارتباط با دوستان، اقوام و در یک کلام دیگران است، راز بقای نسل انسان در طول قرن هاست. انسان دوست دارد تجارب، اندیشه ها و عقاید خود را به آسانی با دیگران شریک شود.فرصت حضور و استفاده از فضای مجازی نیز، به آسانی برای همه مردم منطقه اورامانات تا حدی مهیاست؛ کافیست سوادی اگر چه اندک و امکاناتی هرچند ابتدایی برای این ارتباط داشته باشیم، دیگر تفاوت نمی کند کارگر ساده یا معلمی با تجربه باشیم یا سیاستمداری کهنه کار یا نقاشی حرفه ای… کافیست راه و چاه کار کردن با شبکه های اجتماعی را بلد باشیم و بتوانیم با یک کلیک با همه دنیا هر آنچه را که دوست داریم به اشتراک بگذاریم.

اما ارتباط با دیگران، به دلایل مختلف روی می‌دهد؛ برای حل مسائل و مشکلات خود با دیگران، رفع تضادها و تعارضات، رد و بدل کردن اطلاعات، درک بهتر خود، رفع نیازهای اجتماعی(نیاز تعلق به گروه، نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن و…) (2) همه این دلایل به نوبه خود محترم و البته ضروری هستند، اما اینکه به چه اندازه و چگونه از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی برای حل و فصل مشکلات ارتباطی و کسب اطلاعات صحیح استفاده می کنیم، جای بحث دارد!

برنامه ها و اپلیکیشن هایی که بصورت عموم در گوشی های همراه و تب لت ها وجود دارند، به آسانی دانلود شده و پل ارتباطی میان کاربران در دنیای مجازی است، دنیای مجازی به معنی واقعی دنیای مجازی!! زیرا که کاربرانی که حتی در فضای یک اتاق و با استفاده از یک مودم مشترک به اینترنت متصل می شوند، بیشتر اوقات در واقع در یک فضای واقعی و مشترک زندگی نمی کنند!! هر کدام از کاربران در دنیای مجازی خود سیر می کنند و ارتباط کلامی و چشمی اندکی با دیگر افراد موجود در همان فضا دارند. به کلامی دیگر، ساعت ها چرخیدن در فضای مجازی و ارتباط مجازی، ما را از ارتباط واقعی محروم کرده است.

به گفته جامعه شناسان، یکی از موثرترین و مطلوب ترین و البته عمیق ترین روابط، ارتباط رودر رو و مستقیم است. اما انگار ارتباطات مجازی، گلوی ارتباط واقعی و عمیق را در خانواده ها فشرده و راه تنفسی اش را کم کم بند آورده است!! شاید این جمله بسیار اغراق آمیز و سیاه نمایی بنظر آید، اما حداقل در اطراف ما، با وجود کاربران بسیار زیاد اورامانات و علی الخصوص شهرستان پاوه، دور از حقیقت هم نیست… واقعیت این است که به دلایل بسیاری، جوانان و حتی میانسالان و کودکان منطقه، بیشتر مواقع با گوشی همراه یا تب لت خود در دنیای مجازی و شبکه هایش هستند و بیشترین زمان را در طول شبانه روز به این گشت و گذارهای مجازی می گذرانند.

البته مزایا و برتری های دنیای ارتباطات کم نیستند، اما استفاده افراطی و بیش از حد از این دنیای مجازی، منجر به نوعی اعتیاد و سردرگمی برای کاربران می شود. استفاده از شبکه های مجازی به گونه ای است که اکنون کمتر کسی از آن بهره مند نیست و تقریبا بیشتر کاربران اینترنتی، به نوعی با این برنامه‌ها و اپلیکیشن ها (تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک و…) سروکار دارند؛ آن کس که چو ما نیست در این شهر کدام است؟!

بیم آن می‌رود احساس نیاز به دیده شدن و صد البته پسندیده شدن در این دنیاهای مجازی و غیرواقعی، بر روح و روان کاربران و استفاده کنندگان افراطی آن، تاثیر مخرب و برعکس گذاشته و این افراد در دنیای واقعی انتظار همین دیده شدنها و لایک ها را از عموم داشته باشند،اما هنگامی که با به به و چه چه دیگران مواجه نمی شوند، موجب سرخوردگی و افسردگیشان شود. 

تعریف و تمجیدها و یا حتی برعکس آن دعواهایی که حتی در دنیای واقعی بسیار دور از ذهن به نظر می رسد، باعث جایگزینی ارزش های غیرواقعی به جای باورها و رفتارهای موجود در جامعه می شود،بطور مثال ؛ افراد برای برقراری دوستی ها و ارتباطات، به سادگی در دنیای مجازی آشنا می شوند، ارتباط برقرار می‌کنند و به همان سادگی یک کلیک دوستیشان را منحل و بلاک می‌کنند!! تاثیر دراز مدت این نوع برخوردهای مجازی، رابطه های آسان به دست آمده و به سادگی از دست رفته در روابط خواهد شد. که تاثیر مخرب بسیاری بر روح و روان افراد خواهد گذاشت.

در واقع هیچگاه اعتماد کامل به افراد و کاربران مجازی در ذهن ها امکانپذیر نیست و این عدم اعتماد، عدم رابطه واقعی را به وجود می آورد که خود زمینه بی اعتمادی ها و باور نداشتن ها را در دنیای واقعی بوجود می‌آورد.

موضوع هک شدن اطلاعات و سوء استفاده های اینترنتی مبحث دیگری است که می بایست برای آگاهی بیشتر آن را مطرح کرد. متاسفانه مدتی است به صورت آشکار و پنهان از اطرافیانمان در این ارتباط شنیده ایم. هنگامی که در دنیای واقعی حاضر به برقراری ارتباط آسان و دادن عکس های شخصی خودمان به افراد بیگانه و غریبه نیستیم، پس چگونه است که به سادگی عکس ها و فیلم های خانوادگی و شخصی خود را در اینستاگرام و فیسبوک و… در اختیار دیگران قرار می دهیم؟ این موضوع نیز جایگزینی ارزش ها شده است، که البته با میل و اراده خود افراد صورت میگیرد نه هکرها و دزدهای اطلاعاتی!!متاسفانه خود ما بهانه را دست سوءاستفاده کنندگان دنیای مجازی و افراد سودجو قرار می دهیم…

اما در پایان باید این نکته را هم اعتراف کرد که “ارتباط شناسان دریافته‌اند که حتی نامه نگاری برای خویشتن نیز به سلامت روان کمک می‌کند. “(3) این مطلب و نوشتار و البته صدها مقاله و نگارشی که در باب ارتباطات مجازی است ؛ منکر خوبی ها و مزایای شبکه های مجازی نیستند، ولیکن استفاده بیش از حد و افراطی، شایعه پراکنی های مجازی که متاسفانه گاها در گروه های منطقه نیز شاهد آن بوده‌ایم، گم شدن در دنیای مجازی و قطع ارتباط با دنیای واقعی، ارتباط غیر صحیح و غیر معمول در این فضا، از دست دادن اوقات مفید آنهم بصورت افراطی و حتی در نیمه های شب با کمترین بهره وری از زمان که بیشتر آنها بحث و جدل هایی بیهوده است، از دست دادن اعتماد ها حتی در دنیای واقعی، تاثیر مخرب امواج و روشنایی این وسایل در استفاده طولانی مدت از گوشی های تلفن همراه و تب لت بر روی چشم ها و مغزمان و… از استفاده های نادرست ما از این فن‌آوری جدید است.

امیدوارم راه درست استفاده صحیح و غیر افراطی از فناوری های جدید را به زودی بیاموزیم و به همان  آسانی که استفاده کردن از آنها را یاد گرفتیم، راه درست استفاده کردنشان را هم بیاموزیم و خدایی نکرده کار کردن و برقراری ارتباط در شبکه های اجتماعی و مجازی با تجربه ای به قیمت از دست دادن سلامتی روح و روان یا آبرویمان منجر نشود…

خبرنگار سلام پاوه : کوثر فخری

فروردین1395

منابع ؛
1) ارتباطات انسانی _دکتر علی اکبر فرهنگی _82
2) ارتباطات انسانی _دکتر مهدی محسنیان راد_93
3) ارتباطات انسانی _دکتر مهدی محسنیان راد_93
4) نظریه‌های جامعه اطلاعاتی _فرانک وبستر
5)تجربیات و دست نوشته های شخصی