پ 09 فروردین 1403 ساعت 22:47

کاندیدای محترم؛ منطقه آزاد نخواستیم…!/مصطفی محمودی

کاندیدای محترم؛ منطقه آزاد نخواستیم…!/مصطفی محمودی

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه :با اینکه هنوز تبلیغات انتخاباتی شروع نشده و برنامه های کاندیداها در دسترس همگان قرار نگرفته است، ولی به صورت جسته و گریخته در دنیای مجازی زمزمه هایی پیچده که فلانی و فلانی قول داده اند در صورت پیروزی، اورامانات به فهرست مناطق آزاد می پیوندد. با شنیدن این ادعا […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه :با اینکه هنوز تبلیغات انتخاباتی شروع نشده و برنامه های کاندیداها در دسترس همگان قرار نگرفته است، ولی به صورت جسته و گریخته در دنیای مجازی زمزمه هایی پیچده که فلانی و فلانی قول داده اند در صورت پیروزی، اورامانات به فهرست مناطق آزاد می پیوندد. با شنیدن این ادعا با صدای بلند گفتم ای وای من. این عزیزان یا با مناطق آزاد آشنایی ندارند و از ناکامی های هفت منطقه آزاد فعلی و مصیبت هایی که برای جامعه بومی به بار آورده اند خبر ندارند یا به مصداق مثل معروف “سنگ بزرگ علامت نزدن است” خواسته اند شعاری دهن پرکن بدهند و از قبل آن آرایی کسب کنند، که این هر دو فاجعه ای است، هر یک به نوعی.مصطفی محمودی

 من مسئولیت مطالعات اجتماعی طرح جامع توسعه راهبردی و سنجش سرمایه اجتماعی منطقه آزاد انزلی، مسئولیت مطالعات اجتماعی طرح راهبردی منطقه ویژه انرژی پارس یک، دو وسه(پارس شمالي) و مدیریت مطالعات اجتماعی طرح توسعه راهبردی جزیره هنگام و هرمز با کارفرمایی منطقه آزاد قشم را برعهده داشته ام. فرض را بر آن می گذارم؛ عزیزانی که ادعای تاسیس منطقه آزاد را دارند با ناکامی مناطق آزاد و مصیبت های به بار آمده برای جامعه بومی آشنا نیستند و خدای ناکرد قصد عوام فریبی در کارشان نیست. بنابراین بر حسب تجربه ام نکاتی را عارض شده و عاجزانه درخواست تجدید نظر از این عزیزان دارم.

در مثل جای مناقشه نیست، گفته اند: ” زین حسن تا آن حسن صد گز رسن” از قانون مناطق آزاد، نقش ها و کارکردهای تعریف شده و اهداف قانونگذار تا واقعیت حادث شده در لواي منطقه آزاد، صد گز رسن. مناطق آزاد (الگوي ايراني مناطق آزاد مورد نظر است) در شروع تاسیس تا زمان تدوین طرح جامع بلاتکلیفی بر زندگی و عمران حوزه هدف ایجاد می کنند ناگفتنی، چون برنامه ها و ابعاد منطقه مشخص نیست و مردم به امید تغییرات مثبت ناشی از منطقه آزاد دچار سرگردانی هایی می شوند که بعضا به قیمت از هم پاشیدن زندگی خیلی ها تمام میشود. و در ابعاد ديگر نقشي كژ كاركرد در روال عادي زندگي بوميان ايفا مي‌كنند.

 در منطقه آزاد انزلی از نزدیک شاهد بودم که چگونه زندگی ساکنین چهارده آبادی داخل محدوده منطقه دچار بلاتکلیفی و سردرگمی بود و کشاورزان بینوایی که مورد سوء استفاده واقع شده و تنها منبع معیشت شان “زمین آبا و اجدادی” را از دست دادند. دو سال مناقشه بر سر این بود که این ساکنین باید از داخل محدوده منطقه کوچانده شوند یا بمانند. از این مجمل حدیث نانوشته بخوانید. از دیگر سو هر گونه اقدام عمرانی و سرمایه گذاری تا تصویب طرح جامع، مطابق قانون ممنوع است و صدور هر گونه پروانه ساختمانی و … امكان پذير نيست.

حکایت منطقه ویژه انرژی پارس بر کسی پوشیده نیست. داستان زندگی ساکنین عسلویه و نخل تقی، مردمان بستانو، شیرینو، نخل غانم، بساطین، بندو، اخند و… نقل محافل است. ساكنين پايتخت انرژي ايران در چنان وضع فلاكت باري به سر مي‌برند كه كس نديده و نشيده.  ایجاد منطقه ویژه در عسلویه فقرا را فقیر تر کرده و از خاطرات جمعی چیزی جز نوستالوژیی جانسوز نگذاشته است. تغییر ساختار اجتماعی و وساقط كردن غلبه فرهنگ بومی و جایگزین کردن آن با سبکی جدید از زندگی  با مناسبات بعضا نامانوس و آسیب زای هفتاد و هفت قوم وارد شدگان غیر بومی نابسامانی اجتماعی خطرناکی را ايجاد كرده است. در عسلویه بسیاری از افراد شغل های سنتی خود را از دست داده و در مشاغل پایین دستی با درآمدی حداقلی به کار گمارده شده اند. و از خوان نعمت گسترده شده مردم بومی (عامه مردم) جز رنج و مشقت سهمی ندارند. آنکه زمینی داشته است فروخته و بعد از چند سال پولش را خورده، آنکه نداشته با ماهی گیری شکم زن و فرزند را سیر میکرد که منطقه ویژه ماهیی برای گرفتن نگذاشته است تا شکمی را سیر کند.

حکایت قشم هم دست کمی از عسلویه ندارد، بر هم خوردن ترکیب قومی، مذهبی جمعیت، از اكثريت افتادن بوميان و شهروند درجه دو و درجه سه شدن  صاحبان اصلي جزيره و ولی نعمتان آن، به محاق رفتن روستاها، رواج گسترده آشکار و پنهان آسیب های اجتماعی و… دستاورد منطقه آزاد بوده است. به هر حال منطقه آزاد موجبات ارتقاء اجتماعی و افزایش کیفیت زندگی و حفظ و تقويت فرهنگ بومی را فراهم نکرده است. سازمان منطقه آزاد به عنوان کلی مستقل برنامه های خود را پیش برده و کمترین سهم را به مشارکت بومیان داده است. همچنين موازي كاري سازمان منطقه آزاد با ديگر بخش‌هاي مديريت شهري نابساماني را تشديد كرده است. حکایت فساد سازمانی رایج در منطقه هم حكايتي است مفصل.

به هر حال مجموع یافته های مطالعات بنده و همکارانم نشان میدهد بین سازمان مناطق آزاد و مردم بومی دوگانگی و تضاد منافعی شدید در جریان است. سهم مشارکت مردم در توسعه و عمران منطقه در حداقل میزان بوده و تغییرات اجتماعی ایجاد شده به ضرر جامعه بومی و تضعیف فرهنگ و فولکلور بومی عمل کرده است. گسست اجتماعی و شکاف فرهنگی بین بومیان و کارکنان غیر بومی در حداکثر وضعیت قرارد داشته و این شکاف به ضرر جامعه بومی فعال است. مناطق آزاد سبک زندگی قبلی را نابوده کرده و برای جامعه بومی دستاوردی جز سرگردانی و زندگی در حالت معلق ندارد، به عبارتی حکایت بومیان مناطق مورد اشاره مصداق مثل ” از آنجا رانده و از اینجا مانده است”. مناطق آزاد در هرجا که وارد شده اند هزینه های زندگی را بالا برده ولی جهش چندانی در درآمد مردم ایجاد نکرده اند. مناطق آزاد باعث افزایش اعتیاد، تکدی گری، فحشا، دزدی و دیگر آسیب های اجتماعی شده اند.

در پایان پیشنهاد می کنم کاندیداهای محترم به جای سودای منطقه آزاد را در سر پروراندن، به فکر ساماندهی حوزه انتخابیه خود از طریق تدوین طرح های توسعه کارآمد و اجرایی دیگری همچون طرح های ناحیه ای، طرح های بازآفرینی شهری و روستایی، طرح جامع با رویکرد گردشگری برای کل حوزه انتخابیه و … بوده و در کنار آن برای توسعه منطقه نسخه کارآفرینی و کسب و کار اجتماعی را بپیچند. تجربه مناطق مختلف دنیا همچون جنوب شرق آسیا و کشورهای آمریکای لاتین نشان داده است تنها و تنها راه توسعه مناطق کمتر توسعه یافته، مناطق پیرامونی و حتی بافت های فرسوده و حاشیه نشین شهری گسترش کسب و کار اجتماعی و اشاعه فرهنگ کار آفرینی ارزشی است نه اقتصادی. طرح های اين چنين كه مبتنی بر برنامه از بالا به پایین‌اند، توسعه زا نبوده بلكه رانت زا هستند و در دراز مدت ضد توسعه عمل می كرده، نفعش را ديگران مي‌برند و رنجش را مردم محلي.

پی نوشت:

کسب و کار اجتماعی، یکی از مفاهیم نوپا و برگردان عبارت انگلیسی Social Business است. این مفهوم اولین بار توسط آقای محمد یونس، برنده جایزه نوبل صلح در سال ۲۰۰۵  وارد ادبیات آکادمیک شد. ایشان کسب و کار اجتماعی را یک بنگاه اجتماعی تعریف می­کند که همزمان سه ویژگی زیر را دارد:

۱-از نظر اقتصادی خودگردان است.

۲-هدف شماره یک آن، مطلقا هدفی اجتماعی است. مانند فقر، بهداشت، آموزش، اشتغال اقشار محروم و محیط زیست.

۳- در کسب­وکار اجتماعی، سودی بین سهامداران تقسیم نمی­شود و تمامی درآمدهای حاصله، پس از کسر هزینه ها، مجددا در خود بنگاه و برای توسعه دستاوردهای اجتماعی آن سرمایه گذاری می شود. توجه به این نکته خیلی مهم است چرا که کسب­ و کار اجتماعی را از سایر بنگاه­های اجتماعی (Social Enterprise) تمییز می­دهد.

6 پاسخ برای “کاندیدای محترم؛ منطقه آزاد نخواستیم…!/مصطفی محمودی

  • آوته عبدالهی در تاریخ بهمن 29, 1394 گفت:

    مقاله آقای محمودی بسیار روشنگر و مفید ومبتنی بر تجارب کاری و تحقیقات علمی بوده وجای هیچ شبه ای باقی نمی گذارد البته همه می دانیم این شعارها ی که عده ای از کاندیداها انتخاب می کنند به منظور فریب مردم بوده و در حد و قواره آنها نیست ونمی توانند در این زمینه هیچ کار ی را پیش ببرند ، ده سال است ده قراره مرز شوشمی باز بشه ولی هنوز از آن خبری نیست

  • آزیتا در تاریخ بهمن 29, 1394 گفت:

    سلام
    من هم تا حدی بانظرتون موافقم
    الان حدود دوساله در منطقه آزاد اروند کارمیکنم… متاسفانه اعراب ساکن خرمشهر و آبادان و حتی سایر اقوام مهاجر در اونجا وضعیت بدی دارند نه در ساخت و ساز دستشون خیلی بازه نه قدرت خرید بالایی دارند…
    اکثر کارخانه ها در ، رده های بالا از افراد غیربومی استفاده میکنند و تموم مدیرها وسرپرستهارو ازتهران و مشهد و شیراز و… آوردن و متاسفانه مشاغل پایین سهم بومی های بیچاره شده که واسه همینم باید کلی پارتی داشته باشن .
    مخارجم واقعا بالاست چون اسمش منطقه آزاده
    اگه یه نگاه به صفحه ی حوادثشم بندازین میبینید که در جرم و جنایتم پیشتازه…
    تو ایران فقط اسمش منطقه آزاده
    فقط همین

  • جعفری در تاریخ بهمن 28, 1394 گفت:

    جناب آقای محمودی بسیار عالی بود مطلب جامع و مستند شما دیدگاهی جدیدی را برای ما به همراه داشت

  • احسان خلیلی در تاریخ بهمن 28, 1394 گفت:

    جناب آقای محمودی توضیحات شما بسیار خوب و آگاهی بخش بودند. امیدوارم کاندیداهای محترم از وجود شما و سایر اندیشمندان دلسوز بهره گیرند

  • الهام در تاریخ بهمن 28, 1394 گفت:

    چه جالب، از این دید نگاه نکرده بودم، منم همیشه فکر میکردم منطقه ازاد ها گل و بلبل میشن

  • سراج در تاریخ بهمن 28, 1394 گفت:

    دردو بر کاک مصطفی محمودی . به مطلب خیلی خوبی در آستانه انتخابات و قول های نمانیدگان مطرح کردن ان شاالله چنین روشنگریهایی در بقیه موارد صورت بگیره .

پاسخ دادن به سراج لغو پاسخ