پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : میرزا عبدالقادر پاوه ای آن شاعر فاخر و اندیشمند دانا و عارف متعهد و انسان والا که متاسفانه در صفحات بسیار کمی از تاریخ، زندگی ایشان به شیوایی بیان شده است.که آن هم گاها تردیدهایی در خود دارد. همین امر نامیمون باعث شده،که هرگروهی وهر فردی به دلخواه خود میرزا عبدالقادر را تفسیر کند.

اما اگر تنها به اشعار و نوشته های این بزرگ مرد تاریخ نگاه کرد و در مورد آن به درستی تامل نمود. میرزا را بیشتر و بهتر خواهید شناخت. در خصوص میرزا عبدالقادر سوالات بسیاری بی جواب مانده اما با توجه به ابیات و آن صفحات کوتاهی از تاریخ و زندگی ایشان که قابل استناد است.چند روایتی از شعر و زندگی ایشان در اینجا ذکر میشود که شاید پیش از این خیلی کم و یا اصلا به آن پرداخته نشده است.

میرزا عبدالقادر پاوه ای یکی از بزرگترین ومشهورترین شاعران وادیبان هورامی است. که به جرات میتوان او را یکی از بزرگترین ادیبان اورامانات دانست. این شاعر توانا درسال ۱۲۶۶ هجری قمری در شهر پاوه متولد شد پدرش کدخدا محمد نام داشت .خانواده اش از معتمدین شهر پاوه بودند.

میرزا عبداقادر پاوه ای از آن دسته شاعران خوش نام و مردم دوست بودند. یکی از ویژگی هایی که او را متمایز تر از بیشتر شعرای آن دوره میکند.دیدگاه مردمی و هم صدایی با مردم و اجتماع بود. به طوری که او هیچگاه خود را از مردم جدا نمی دید.ایشان به هیچ وجه یک شاعر درباری نبود. میرزا هیچ گاه برای هیچ حاکمی شعری نسرود و هرگز قلمش را در خدمت به روسا و بزرگان نفرسود. ذوق و طبع  نوع دوستی و مردم سالاری ایشان، خیلی زود او را در میان مردم صاحب جایگاه و مقام نمود.

زندگی و جوانی میرزا عبدالقادر هم زمان بود با بسیاری از تحولات در پاوه آن زمان،مثل جنگ ها و پیروزی ها و شکست ها، قحطی ها،و بسیاری دیگر ازاتفاقات سرنوشت ساز آن دوره زمانی که بعدها از او یک اندیشمندو شاعری بلند پرواز و توانا ساخت.

ایشان بیشتر از هر چیز دیگری به وطن خویش علاقه داشت و همین عشق و علاقه او را به سرودن بسیاری از شعرهای حماسی ترغیب نمود.شعرهایی که بعدها در حافظه تاریخی یک ملت ماندگار ماند. هرچند که افسوس امروزه بسیاری از این ابیات زیبا غافل و یاحتی آنها را نشنیده اند. میرزا عبدالقادر بخاطر آن حس وطن پرستانه همیشه دوست داشت صدای مردم خویش باشد. تحولات،جریانها و اتفاقات سیاسی و اجنماعی را همیشه دنبال میکرد و در حد امکان سعی میکرد همه آنها را به قلم بکشد.در شعر او تمامی این درگیری های ذهنی و دل مشغولی ها به چشم میخورد.

میرزا هیچگاه نسبت به آنچه  که در پیرامونش می‌گذشت بی توجه نبود و اگر پژوهشی در اشعار او صورت بگیرد خواهید دید؛ که زخم ها و مشکلات جامعه ، یکی از مهمترین موضوع هایی بوده که به آن پرداخته و هرگز آن را از قلم نینداخته است. توجه بسیار به مسائل روز میرزا را نه تنها یک شاعر خوب بار آورده بود .بلکه او یک تاریخ نویس بسیار خوب هم بود. در شعر او بسیاری از اتفاقات تاریخی را میشود به وضوح دید مثل حمله عثمانی ها، قحطی ها، جنگ های طایفه ای و…  پرداختن به این موضوعات و  تحولات یکی از ارکان های مهم شعر میرزا میتواند باشد. تا جایی که میرزا عبدالقادر پاوه ای را میتوان شاهنامه نویس پاوه دانست و همچون فردوسی شعر او هم پراست از افسانه ها و اتفاقات تاریخی که حکایت زندگانی مردمان بسیاری بوده است.

از طرفی دیگر میرزا عبدالقادر پاوه ای را میتوان یک شاعر آرمانی دید.زیرا شعر ایشان تمامی ویژگی های شعری که در آن صفت های انسانی و آرمانی باشد به کرات به چشم میخورد. میرزا فقط درد ها را ننوشته و منعکس نکرده، بلکه در اشعارش بسیار، به درمان  هم پرداخته است.

میرزا عبدالقادر در تصور و تخیلش یک جامعه آرمانی به دور از ظلم و ستم و تضاد را آرزو و ترسیم کرده است. این یک ویژگی و یک برتری آشکار شعر و کلام او در مقایسه با دیگر ادیبان و شاعران آن دوره است. از طرفی دیگر میرزا عبدالقادر بسیار به عرفان علاقه داشت و عرفان جوهر مایه بسیاری از ابیات ایشان است.او چنان به زیبایی و راسخ با کلمات سماع رفته است، که هر عارف روشن دلی را به وجد میکشاند. همین بیان رسا و توازن شیوا است که  به صراحت، قدرت شعری یک شاعر توانمند را به نمایش میگذارد.

میرزا عبدالقادر در دیوان ماندگار خویش به عشق، عاطفه، ایثار و در وصف هرآنچه که بُعد انسانی و انسان منشانه در آن موج میزند با مزامین و کلمات خاص که پر از زندگی است سخن رانده است. در شعر ایشان  یک نوع علاقه و احساس  خاص به محیط زیست و خاصتا آن محیط پیرامونش وجود دارد. در اشعارش از زیبایی های طبیعی منطقه،مکان ها، اسم مناطق به شیوه ای بسیار نیکو سخن گفته است. توصیفات به کار رفته چنان زنده و پر احساس است که گویی در همان لحظه خواننده  آنجا است و آن مناظر دل ربا را با چشم خود می بیند. برای مثال شعر(شه مال) –نسیم- بی نظیر است و البته صدها مثال همانند این وجود دارد که در یک مقاله فرصت اشاره به آن وجود ندارد. کوها، جنگل ها، پرندگان ،چشمه ها و زیبایی های بی مثال هورامان و پاوه در کنار اوزانی زیبا واستعاره هایی با شکوه، شعری از خود ساخته که تا ابد در قلب ادبیات و ذهن پاوه خواهد ماند.

اشعار به یادگار مانده از ایشان برای هر محقق و ادبیات دانی روشن خواهد کرد که ایشان تا چه اندازه در ضمینه علم و مسائل روز آگاه بوده و تا چه اندازه درفنون ادبیات چیره دست و استاد بوده است. اشعار دیوان میرزا عبدالقادر به صورت قصیده و غزل و گاها مثنوی سروده شده است.. که اگر به اوزان و عروضی در این سروده ها  دقت شود، این همه درایت و نکته سنجی و ترکیب کلمات شگرف کنارهم و دایره واژگانی بی انتها هر ببینده و عاشق ادبیاتی را مجذوب خود خواهد نمود.

میرزا اشعار بسیاری سروده است. اما متاسفانه از بد روزگار قسمت زیادی از آثار او از بین رفته و متاسفانه اطلاعی هم از سرنوشت آن آثار به صورت مستند در دسترس نیست. آنچه که بیان شد نتیجه پژوهشی در اشعار به جا مانده از ایشان است. سخن در رابطه با میرزای پاوه ای بسیار است لیک همان طور که عرض شد در یک مقاله قابل بیان و تفسیر نیست و حتی می توان در مورد زندگی و آثار ایشان چندین کتاب نوشت.

نویسنده: امید سلیمانی(سنگر)