پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : علاوه برمردم مناطق ایران وعراق،نواحی مرکزی کردستان تاجنوب شاهراه خانقین-کرمانشاه،کاکه ایی های عراق،قزلباش های ترکیه کردهای سوریه وروسیه وارمنستان)البته گویش زازایی عده ای آن راجداازاورامی یاگورانی می دانند.)

درقدیم لفظ گوران دربسیاری ازکتاب های تاریخی به مناطق زیراطلاق شده است:

1-اورامان تخت2-اورامان لهون3-ژاورود،اقوام گوران(زنگنه،سیاه منصور،روژبیانی)درشهرهای قوچان،شیروان،اسفراین(خراسان شمالی)وشهرهای کرمانشاه،اسلام آبادغرب،کرند غرب،سرپل ذهاب،صحنه(استان کرمانشاه).)

مناطق پراکنده باذکرشهرومحل سکونت هورامی زبان ها:

1-منطقه کندوله باتعدادی روستای نزدیک بوده واین منطقه«کندوله،مله رش،شریف آباد.پریان »ازتوابع بخش دینورشهرستان صحنه دراستان کرمانشاه می باشد،که به«انبارانگورمرغوب غرب ایران» شهرت دارد.نام خانوادگی این منطقه«امیری»می باشد.درضمن دانشمندان بسیاری درمناطق دینور وکندوله که شهره کردستان بوده وخدمات شایانی انجام داده اند،که درقسمت بزرگان ادب درج خواهدشد.

2-منطقه پاطاق وروستای ریژاو در دهستان ریجاب وبخش خسروی شهرستان سرپل ذهاب دراستان کرمانشاه،که محصولات باغی ازجمله«انجیروانگور»زبانزداست.

.روستای زرده ازتوابع شهرستان کرندغرب کرمانشاه قراردارد که آیین یارسان دارند-3

4-روستای بزرگ وپرجمعیت قلعه درنزدیکی شهرستان قروه دراستان کردستان،که نام خانوادگی بیشتراهالی این روستا«عبدالملکی» وفعله گری می باشد.

5-مناطق(زاغمرز،حسین آباد،امیرآباد،زینوند)ازتوابع شهرستان های نکاءو بهشهر دراستان مازندران که نسب ایشان طایفه عبدالملکی بوده وبه «چهارقلعه عبدالملکی»مشهورمی باشد که جمعیت زیادی ازاورامی های شمال ایران درآن منطقه قراردارد.

6-روستاهای(ساوریاچمن ساورو نودیجه)درنزدیکی شهرستانهای گرگان وکردکوی دراستان گلستان،که آقای امیرامینی پاوه ای نویسنده ارجمندکتاب های(فرهنگ لغت آرام وآسو وگیاهان دارویی)که حضوری سفرخود رابه این منطقه برای اینجانب بازگوکردند،ساکنین قدیمی کسانی بوده اندکه درزمان نادرشاه افشار درسال 1151هجری قمری باپتال،پادشاه امپراطوری عثمانی به جنگ پرداخته،وتعدادزیادی ازمناطق مرزی ایران(ازجمله مناطق آن زمان نودشه ودزآوردراورامان)بوده اندکه مردمانی مبارزو جنگجو بودندکه همراه سپاه نادربه همراه استروباروبنه واحشام خودبه مناطق کلات نادری درخراسان وکردکوی وگرگان نقل مکان داده شدند.(البته گوینداختیاری بوده است). ساوه ر(زاوه ر) چمن ساور/چم زاور نودیجه(نودشه).

7-روستاهایی درشهرهای تویسرکان (استان همدان)نائین (استان اصفهان) قراردارندکه لازم است درموردآن هاتحقیقاتی به عمل آیدکه درآینده نزدیک تاریخچه این روستاها،مفصل بررسی خواهدشد.

8-روستاهایی دربخش بشرویه درمناطق شهرستان طبس(ته وه س)وفردوس(تون)که درزمان شاه عباس اول به آنجاکوچانده شدندکه اکثراهالی نام خانوادگی ایشان «کردی» بوده وشغل گیوه بافی همانندمناطق اورامان درآن دیارمرسوم است.

9-روستاهایی درمناطق کردنشین کرکوک وشهرداقوق(ته‌ق ته‌ق-مه‌تیق–توپزاوه ی کاکه یی-عه ره کویی-ئه لبومحه مه د-عه لی سه رای-زه نقر-لهیب(عه لوه ت پاشا)-شکورجه یران-جینگلاوه-سیکانی-ته لرابعه-گومبز-ده لسیی گوره-ده لسیی گولاله-زنگنه).

10-روستاهای اطراف شهرموصل(استان نینوا):(گه زه کان-وه رده ک-سفه یه-مه تراد)وروستاهای دیگری که رژیم وقت عرب ها رادرآنجا ساکن کرده وهورامی ها مجبوربه ترک دیارخودشده اند. وآیین«مانوی»دارند،ومنطقه طوزکه،کاکه ایی های عراق درآنجاساکن هستند.اهالی سنجارکه به شبک مشهور هستدو،جمعیت زیادی راتشکیل می دهند.

11-روستاهایی درمناطق کردنشین خانقین(میخاس-قه رامی-دارا-گه بیه-قه لمه-ئه مین باپیر-کوزه ره قه-ختول-که لهوری-باریکه-گاکول-سیاوه له-کانی زه رد).

12-روستاهای اطراف شهربغداد(پایتخت عراق):تالاو-موره-خه بازه-ئه لبوگه سه-خربه ت عه زیز

13-روستاهای اطراف شهرحلبچه(هه لبجه):هاوار-دره تفی

14-مناطق زازانشین(زازاکی)درکشورترکیه ودرشهرها واستان های:( ئه رزنجان(ارسنجان)-ئه لازیغ-ده رسیم-بینگول)ودرشهرهای استانبول-موش-آنکارا-دیاربکر-سیواس هم اقلیت زازاساکن اند.که ازلحاظ زبانی بازبان هورامی مشابهت زیادی دارد؛وخیلی اززبان شناسان آن رالهجه ایی ازهورامی می دانند.

15-زازایی های مناطقی ازسوریه وقفقازکه درشهرها وروستاها به صورت اقلیت ساکن هستند.

همایون محمدنژاد بهمن ماه 1389-مریوان

…………………………………………….

درادامه به بعضی ازوبلاگ ها درارتباط باتاریخ مناطق وروستاهای اورامان(هورامان)اشاره می کنیم.

تاریخچه مهاجرت کردهای اورامانات به مازندران و استر آباد
کردهای گرگان

تاریخچه مهاجرت کردهای اورامانات به مازندران و استرآباد

کردان کردستان جنوبی به ویژه اورامانات به مرکزیت پاوه تیرسازان و تیراندازان چابکی را در زمان قدیم داشته است و تا عهد قاجار چاقو و خنجر سازی و تیرو کمان سازی شغل آهنگران این منطقه بوده است.نادر شاه در ۱۱۵۱ قمری بعد از شکست توپال پاشای عثمانی و گرفتن بغداد هنگام عبور از اورمانات طوایف کاکه ای یا کاکو ای که در اطراف کرکوک هم سکونت دارند با خود به مازندران و گلستان امروزی آورد و در رکاب خود قرار داد که اکنون در ارته قادیکلای قائمشهر و پنبه چوله ساری به نام کردهای کاکویی و جهان بیگلو معروفند.

همچنین از شهر پاوه طایفه های کیانی و از شهر زور عراق طایفه ای کرد جاف به نام عاقلی (عقیلی )که نام کوهی در اطراف دربند خان عراق است را چون تیراندازان ماهر و باروت سازان قابلی بودند برای تجهیز سپاه خود و دفع ترکمن ها به شهرهای مازندران و استرآباد حمله می کردند و همراه خود آورده و میرزا شفیع بیگ و احمد خان کیانی یا کیا رئیس را از ملازمان خود نموده و به کردکوی کوچ داد که با آمدن آنها دست ترکمن ها از این خطه قطع شد و ضربات سختی را طایفه ی کیانی و عقیلی به آنها وارد آوردند اکنون در پاوه مناطقی به نام طایفه ی کیانی هنوز بر سر زبان ها است مثلا محل دهکده کیانی ها و که یانی (hana wkayani) یا چشمه کیانی در غرب پاوه وجود دارد و چندین باغ و محل هم مثل تهیل که یانی (taile kayani) درخت معروف طا در شرق پاوه که به نام کیانی است و نادرشاه سحراب کیانی و عنایت بسطامی که از آهنگران قابل پاوه بودند برای خنجر سازی و تهیه باروت برای زنبورک های سپاه خود به همراه خویش به کردکوی آورد و حتی محمد بیگی نودشه ای (نودیجه ای ) و شاباز زاوری (ساوری) را که نقش کش جنگی با صد در صد پیروزی بودند همراه سپاه خویش به محل فعلی کردکوی آورده و اکنون نام نودیجه (نودشه ) و زاور (ساور) در شمال غربی پاوه که دو محل معروفند بر زبان مردم جاری است و زنبوک های نادرشاه که توپ های آتش زا بودند توسط دلاوران کیانی و عقیلی راه اندازی میشد و پیروزی سپاه نادر در گشودن قلعه ها به کمک همین توپ های قلعه کوب بود.

مردم کیانی پاوه در کردکوی در سال ۱۱۵۴ تمرکز یافته ولی طایفه ی عقیلی و نادر برای سرکوب افغانان به اصفهان برده و بع از شکست افغان ها سال بعد به کردکوی بازگشتند وهمچنین طایفه ی صباغان را نارد از کرمانشاه به حدود کردکوی کوچانید و اکنون این طایفه در کرمانشاه دیده می شود اما طایفه ی منوچهری و کرد رستمی هم توسط نادر از اورامانات و بندگز کوچ داده شدند تا دافع ترکمن ها باشند.در غرب پاوه دهکده ای به نام نوریابوجود داردکه بزرگان کیانی پاوه قدیم در آنجا می زیسته اند و آن محل به نام میرآباد پاوه و دیله ملک آنها بوده است که با آمدن آنها به کردکوی محل آهنا کردان جاف ولدبیگی تصرف کردند.ولی هنوز نام چشمه کیانی در این ده موجود است و گفته می شود نور یاب نام دستگاهی بافنده بود که پارچه بافان کیانی در قدیم از گیاه کنف توسط این دستگاه عالی ترین پارچه کتانی ار به نام هلاوه می بافتند و نام این دستگاه بعدا برای این دهکده هم انتخاب شد. نادرشاه مردم دهکده های کلاته و سرکلاته وسوته را هم که در اطراف مریوان اکنون به همان نام وجود دارند به گرگان قدیم کوچانید تا سد ترکمن ها باشند و حتی کردان ایروان را هم که ارمنی بودند به ایلوار (از ایروان ارمنستان گرفته شده) و لیوان کوچ داد.که لیوان و مردم ده لیقوان تبریز هردو نام ارمنی بوده و به این حدود کوچانیده شدند.

منابع:

۱-کتاب کردان مهاجر به مازندران و استر آباد و خراسان -نوشته ی مینورسکی نویسنده روس-ترجمه :ژیلا شهابی در سال ۱۳۴۰

۲-کتاب عشایر رکاب نادر شاه -نوشته راولینسون انگلیسی – ترجمه : سامان جهان سوز در سال ۱۳۳۸

۳-کتاب کردنامه نوشته ایلزئوس آلمانی ترجمه: دکتر احمد آرام سال ۱۳۳۶
وبلاگ نودیچه:http://nodigeh.blogfa.com/cat-12.aspx