پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : می گویند ملتی که از تاریخ خود درس نگیرد محکوم به تکرار آن است.

این روزها در حالی که شبکه های خبری و روزنامه های معتبر جهانی  گزارشهایی از کشتار زنان و کودکان کوبانی و مبارزه مردمان آن شهر برای زندگی و  آزادی  منتشر می کنند، رسانه های رادیویی و تلویزیونی  ، مطبوعات و شبکه های مجازی به صحنه جدال رسانه ای میان نویسندگان و تحلیگران کرد تبدیل شده و دامنه آن گاه به سطح خیابان ها و مردم نیز کشیده شده است .

ویژگی مشترک این جدال قلمی و رسانه ای  زنده کردن اختلافات شخصی ،ایدئولوژیک  و سیاسی  به جای تمرکز بر رنج و درد مردم کوبانی است. این مجادله حکایتی تکراری در تاریخ کردستان است که کردها هزاران بار به خاطر آن ضربه خورده ولی مع الاسف از آن درس نگرفته اند.

در دو سوی این  مجادله دو وجهی ، شکاف های قدیمی “اسلامگرایی – کردگرایی”  و ” راست –چپ ” دوباره سر بر آورده اند. شکافهایی که  فعال شدن آنان در گذشته جز بدبختی و مصیبت برای مردم کرد نتیجه دیگری نداشته است.

اختلافات شیخ عبدالقادر نهری و طرفدارانش با بدر خانی ها  پس از جنگ جهانی اول  نمونه ای روشن است که به ما نشان می دهد که اولا چگونه  طرفهای عربی ، ترکی و ارمنی و … هرکدام از کیک خلافت فرو پاشیده عثمانی سهم خود را برداشتند و دست کردها خالی ماند و ثانیا بعدها همین دولتهای غرب ساخته ،چگونه کردهای سرزمینهایشان را به بهانه ملت سازی  نابود کردند و رهبران هر دو گروه کرد را به  محبس و مسلخ فرستادند و حسرت و نفرت را برای توده های مردم به یادگار گذاشتند.

علاوه بر آن هنوز خاطره جنگهای برادرکشی میان جریانهای چپ کردستان عراق به محوریت اتحادیه میهنی  و مخالفان راستگرایشان به رهبری حزب دموکرات  و ویرانی های آن از خاطره مردم کرد فراموش نشده است. تاریخ کرد، نمونه های دیگری از این  برادرکشی ها را به یاد دارد که ذکر آنها البته مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد شد . اکنون  که مردمان کردستان نغمه زنده شدن این دعواهای کهن را دوباره از تریبونها می شنوند،  مو بر اندامشان راست می شود و نگران تکرار تراژدی دیگری اند که البته تراژدی تلخ برادرکشی آنقدر در کردستان تکرار شده که به قول هگل  ،شکل کمیک یافته است.

گفتنش بسیار سخت است ولی واقعیت این است که امروز برخی ها بی صبرانه نشسته اند تا بار دیگر صحنه های برادرکشی کردان را  که مدتی است به سبب درایت و دوراندیشی رهبران آنان فروکش کرده ،دوباره نظاره کنند و بر ویرانه های آن ،کاخ رؤیاهای خود را بنیان نهند . نویسنده این یادداشت ، نه سیاستمدار است و نه روزنامه نگار، بلکه تنها و تنها یک پژوهشگر تاریخ است  که سالهاست در گوشه ای دور از هیاهوی زمانه مشغول پژوهش است و در خلوت خود، تراژدی های وحشتناکی را در منابع قدیم و جدید خوانده ، که دخالتهای بیگانگان و اختلافات داخلی میان رهبران و شخصیتهای کرد در طول تاریخ بر سر مردم کردستان آورده است. بنابراین ، اکنون که نغمه های شوم احیای چنین اختلافاتی را ولو در سطح محدود مشاهده می کند ، به عنوان وظیفه ای تاریخی و انسانی ، خود را مسئول و ملزم می داند که از کسوت پژوهشی و انزوای خود خارج شده و به همه قلم به دستان و کار به دستان کرد، دوستانه و فروتنانه ، چند نکته را یادآوری کند.

۱-     امروزه مسأله اصلی کردستان  ، مردم  داخل شهرکوبانی هستند. پیر و جوان و زن و مرد این مردم ، دست در دست هم و فارغ از اختلافات شخصی ،سیاسی و ایدئولوژیک ،شرافتمندانه ، در حال ستیز با مرگ  و توحش و دفاع از زندگی و انسانیت هستند. آنان برای تحقق این هدف ، صحنه هایی را آفریده اند که بی تردید مقاومتهای تاریخی مانند مقاومت شهر استالینگراد علیه فاشیسم هیتلری در برابرش بسیار کوچک می نماید.

به راستی چرا نیروهای سیاسی و اجتماعی کرد به جای اتحاد و الگو گیری از مردم کوبانی ، اختلافات سیاسی و مسلکی را زنده کرده و هر یک دیگری را به کم کاری و … متهم می کنند؟ . امروزه زنان و کودکان کوبانی در برابر هیولای مرگ ایستاده اند و تنها راه مبارزه با این هیولا اتحاد همه جریانهای کردی اعم از چپ و راست و مسلمان و سکولار است. به یقین اگر چنین اتفاقی بیفتد نام همه رهبران و شخصیتهای این احزاب به یک اندازه در تاریخ جاودانه خواهد ماند و در غیر این صورت و سقوط کوبانی ، تاریخ هرگز هیچ یک از آنان را نخواهد بخشید و هیچ توجیه و دفاعیه ای را از آنان نخواهد پذیرفت. آنان کافی است ،سرنوشت کردهای ایوبی را به یاد بیاورند.آنگاه که با هم متحد بودند نه تنها مخالفان نزدیک خود که مهاجمان صلیبی را هم شکست دادند و آنگاه که دچار تفرقه شدند ، به سادگی توسط غلامان ترک خود برافتادند.

۲-     در طول تاریخ ، وجود دشمن خارجی سبب اتحاد داخلی شده است. در عجبم امروزه که دشمنان کرد کمر به نابودی کردان و تصرف سرزمینشان  بسته اند ، چگونه آنان  به خود اجازه می دهند که طرح اختلاف کنند؟ به نظرم منظره تلخ سرهای بریده زنان و چشمهای از حدقه در آمده کودکان کوبانی که در همه شبکه های جهانی به نمایش درآمده ، باید آنقدر برای کردها درس آموز باشد که تمام اختلافات خود را فراموش کنند و با هم متحد شوند . با استناد به تجربه های تاریخی یقین دارم که اگردشمنی مانند داعش بر کردستان مسلط شود، ابتدا با همه کردهای مخالف ، صرف نظر از مسلک و مرامشان ، یک گونه رفتار خواهد کرد و در مرحله بعد ،حتی کردهای طرفدار داعش را هم قتل عام خواهد کرد.

۳-     جامعه کردنشین جامعه ای متکثر و متنوع  است. این تکثر، فی نفسه بد نیست و بسته به نوع رفتار کردها می تواند به فرصت یا تهدید، تبدیل شود. امروزه فاجعه کوبانی در عین تلخ بودن  و تهدید بودن ، فرصت بی نظیری را برای فعال شدن همه ظرفیتهای متکثر جامعه کردی در دفاع از حقوق مشروع  این مردم فراهم کرده است . هنر رهبران  دینی  ، سیاسی و روشنفکران یک جامعه این است که بحرانها را به ظرفیت و تهدیدها را به فرصتی برای مردم خود تبدیل کند. امروزه که سیر تحولات منطقه ای فرصت بی نظیری را برای نشان دادن روحیه صلحجو و آزادیخواه مردم کرد و شکستن حصارهای خودساخته و دگر ساخته فراهم کرده ، حیف است که آن را به تهدیدی بر ضد خود تبدیل کنند. تاریخ کرد دهها نمونه از خراب کردن فرصتهای تاریخی توسط نسلهای قبل ثبت کرده است. امیدوارم نسل امروز با تأکید بر منافع مشترک و به رسمیت شناختن تفاوتهای سیاسی و فکری و… قدر این فرصت را دانسته و در برابر فردای تاریخ شرمنده نشود.

۴-     باید بدانیم که تنها با زنده باد و مرده باد گفتن ،نه تنها اوضاع بهتر نخواهد شد،بلکه ممکن است به ضد خود هم تبدیل شود.کردها(چه چپ و چه راست،چه مذهبی و چه ناسیونالیست) به جای ضدیت با غیر و دشمن سازی باید در صدد افزایش دوستان خود و تبدیل دشمنان به دوست برای نجات کوبانی باشند. به یقین کاری را که می توان با کمک هم انجام داد هرگز نمی توان جدای از هم پیش برد.. سالها پیش که از محل جنایت اتمی هیروشیما دیدن کردم ، متوجه شدم که  به جای آن ، موزه صلح ساخته و در گوشه ای از آن خطاب به آمریکا نوشته اند: ” شما با جنگ با ما ،کشورمان را نابود کردید ولی ما با صلح با شما دوباره آن را می سازیم ..

یکصد سال است کردهای ترکیه ، عراق و سوریه که در هر دو سوی مرزهای این کشورها زندگی می کنند، توسط دولتهای حاکم بر آنها سرکوب شده اند . با وجود این ، واقعیت ایجاب می کند که  از مذاکره برای صلح و زندگی مسالمت آمیزدست نکشند. به یقین دستهایی  در تلاشند کردهای عراق و ترکیه و سوریه را دوباره به جنگ با هم و با دولتهای متبوعشان بکشانند و به بهانه تروریسم و خشونت طلبی از حقوق مشروع و انسانی خود محروم کنند. مصلحت و منفعت بلند مدت و استراتژیک کردها ایجاب می کند که حتی در صورت استفاده طرفهای مقابل از خشونت ، آنان مقابله به مثل نکنند و همانند مردم کوبانی تنها در هنگام تهاجم دشمن، از خود دفاع نمایند. بالاتر از آن ،کردها باید تلاش کنند با ندای صلح طلبی و جذب حمایتهای جهانی ، جنگ تحمیلی بر کردهای کوبانی و سایر مناطق کردنشین را خاموش کنند.

در این میان طرفداران عبدالله اوجالان که اروپا و امریکا به سبب هم پیمانی با ترکیه و درخواست این کشور ، آنان را تروریست می دانند ، باید بیشتر از بقیه قدر این فرصت را بدانند و با اتخاذ راهبرد همکاری و گفتگوی مؤثر  به جای تک روی ،ذهنیت جهانیان را تغییر داده و فعالیت کمالیستهای ضد کرد را خنثی کنند.

۵-      امروز مسأله محوری باید تلاش برای رساندن کمک به مردم کوبانی باشد. واقعیت این است که این مردم محتاج کمکهای غذایی و نظامی اند. در این شرایط ، رسیدن کمک به این مردم نیاز فوری و اصلی است . مهم نیست چه نهادی و چه  دولتی و با چه انگیزه ای به مردم کوبانی کمک می کند. باید از همه  نهادها و کشورهایی که به هر نحو به کوبانی کمک می کنند تشکر کرد.

در این میان ظرفیتهای متکثر جامعه کردی برای افزایش سطح کمک ها و کمک کنندگان باید فعال تر شوند. به عنوان مثال چپهای کرد در اروپا و سایر نقاط جهان می توانند با طرق  گوناگون ،سازمانها و گروههای مردم نهاد و لایه های سیاسی چپ در پارلمانها و  دولتهای اروپایی را به کمک کوبانی تشویق کنند. احزاب  مختلف اسلامی کرد می توانند با استفاده از روابط خود با جمعیت علمای اسلام ، سازمان کنفرانس اسلامی و احزاب اسلامی منطقه، آنان را به محکوم کردن جنایات داعش در کردستان و آگاه کردن جوانان از واقعیت و نتیجه افراطی گری تشویق کنند. علویان ،ایزدیه ،کاکه یی ها، شبکها و مسیحیان کرد می توانند با فعال کردن ظرفیت دوستان خود در جهان ،حمایت های زیادی را برای کوبانی جلب کنند. دولت اقلیم کردستان با استفاده از فاکتور عضویت در ائتلاف بین المللی علیه داعش می تواند آمریکا و اعضای ائتلاف را جهت  افزایش بمباران هوایی داعش در کوبانی مجاب و  تشویق کند و از سایر توانمندیهای خود در این زمینه و در چارچوب قوانین بین المللی استفاده کند. کردهای ایران و دوستان ایران در میان کردها می توانند دولت ایران و ایرانیان را تشویق کنند که به کمک کوبانی بشتابند. بدین ترتیب و در صورت اتحاد ، بخشهای مختلف جامعه کردی می توانند رابطه ای هم افزایانه با خود و دوستانشان جهت کمک به کوبانی داشته باشند. به نظر می رسد که خواسته مردم کوبانی هم از آنان همین باشد که همانند قطعات یک پازل ، تلاش همدیگر را تکمیل کنند نه بر سر اینکه کدام حزب به کوبانی چه مقدار کمک کرده و کدام یک  کمکی نکرده مجادله کنند.

۶-     بیشترین حجم مجادلات در میان کردها بر سر موضع ترکیه در کوبانی و بیشتر در میان کردهای ترکیه بوده که متأسفانه شمار زیادی هم در این بین کشته شده اند.

گروهی از کردها از موضع ترکیه دفاع کرده و آن را درست می دانند و گروهی هم در صدد سیاه نشان دادن نقش ترکیه  برآمده اند. ابتدائا باید بگویم که ای کاش  این موافقان و مخالفان به جای مدح و نفرین اردوغان  و حزبش کمی به علل موفقیت آنان در این مدت کوتاه می اندیشیدند و از آن الگو می گرفتند. اما حقیقت آن است که امروز در ترکیه بیش از ۱۸۰۰۰۰ آواره کرد پناه یافته اند و بسیاری از مجروحان کرد در بیمارستانهای این کشور مداوا می شوند.

کردها باید از اتخاذ چنین موضعی توسط ترکیه قدردانی کنند و این کشور را به ادامه آن تشویق نمایند. اما در سوی دیگر، ترکیه  با انجام اقداماتی نادرست از جمله مخالفت با عبور حامیان کوبانی از مرز برای کمک به مردم شهر و اتخاذ رویکرد خشونت آمیز در برابر حامیان پ ک ک  و مشابه دانستن آنان با بعثی ها و داعشی ها خشم بخشی از کردها را برانگیخته است. حقیقت آن است که دولت اردوغان میراث دار ۸۰ سال جنایت و نسل کشی کمالیستها در کردستان ترکیه است و با وجود تغییرات زیادی که در رابطه کردها و ترکها در این مدت به وجود آورده ، هنوز نتوانسته فضای بی اعتمادی میان دو طرف را از بین ببرد.از سوی دیگر عناصری از نظام کهن در درون دولت عدالت و توسعه  و دیگر نهادهای حاکمیتی و حزبی وجود دارند که تمایلی به صلح میان کرد و ترک در ترکیه ندارند. به نظر می رسد در این شرایط باید بخشهایی از اسلامگرایان میانه روکرد که با هردو طرف  ترکی و کردی رابطه دارند میان آنان میانجی گری کرده و با رفع نگرانی ها و ایجاد درک متقابل میان دو طرف ، اجازه  توقف  مذاکرات صلح را ندهند.

در گذشته احزاب اتحاد اسلامی و جماعت اسلامی اقلیم کردستان و به ویژه برخی رهبران اتحاد اسلامی با حکمت و دوراندیشی ، نقش بسیار  مثبتی در ایجاد وفاق ملی در کردستان عراق و همین طور بهبود رابطه اقلیم با ترکیه ایفا کردند. اکنون این احزاب می توانند با استفاده از روابط خود، این تجربه  را در ترکیه تکرار کنند و اجازه گسترش بحران را ندهند.

۷-     به نظر می رسد  تحلیلگران کرد هنوز به جمع بندی دقیقی از زمینه های منطقه ای و بین المللی شکل گیری داعش ، چگونگی کشیده شدن فعالیت آن به کردستان و آینده این گروه نرسیده اند، بنابراین نمی توانند راهبرد مشترکی درباره نحوه مواجهه با آن در پیش بگیرند. داعش به دنبال خاک و خلافت  است  و در این مسیر به همان اندازه که به قلمرو کردنشین عراق و سوریه نظر دارد به گسترش آن در ترکیه و سایر کشورهای پیرامونی علاقه مند است. به یقین آینده ای که این گروه و حامیان پیدا و پنهانش برای خاورمیانه و از جمله سوریه و عراق پیش بینی کرده اند، بسیار متفاوت از آینده مورد نظر ترکیه و حزب عدالت و توسعه است. بنابراین هرچند ممکن است به لحاظ تاکتیکی و در کوتاه مدت امکان همکاری میان دو طرف و عدم اتخاذ موضع فعال در قبال داعش توسط ترکیه وجود داشته باشد که آن هم البته به دلیل مصالح و منافع ترکیه و ترس حزب عدالت و توسعه از هدر رفتن دستاوردهای چندساله اش است ولی به یقین در آینده این دو دیدگاه  ، در برابر هم قرار خواهند گرفت. به نظر می رسد کردها باید با درک این وضعیت ، نگرانی ها و ترسهای تاریخی  و گاه توهم آمیز ترکیه از آینده خود را رفع کنند و اجازه تبدیل رابطه تاکتیکی ترکها با داعش را به رابطه ای استراتژیک ، که عاملش ممکن است ترس از کردها و هم پیمانانشان باشد، ندهند.

در خاتمه بر این نکته تأکید می کنم که امروز به هر دلیل ، مناطق کردنشین نوار مرزی ترکیه ، سوریه  و اقلیم کردستان عراق به صف مقدم و میدان اصلی جنگ با داعش تبدیل شده است. به همین سبب تمام جهان ،نظاره گر عملکرد رهبران، احزاب سیاسی و سایر جریانهای کرد در این مناطق است. امیدوارم همه آنان با درک نقش و مسئولیت تاریخی خویش با اتحاد و همدلی و محور قرار دادن منافع جمعی از این آزمون سخت ، سربلند بیرون آیند.