پ 09 فروردین 1403 ساعت 20:34

حاشیه­ ای بر بیانات رهبر انقلاب در دیدار با فعالین زیست محیطی/پرویز دارستان

حاشیه­ ای بر بیانات رهبر انقلاب در دیدار با فعالین زیست محیطی/پرویز دارستان

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه: بیانات اخیر رهبر انقلاب در دیدار با فعالین زیست محیطی بازتاب گسترده­ ای در محافل و رسانه­ای کشور داشت. از دیدگاه نگارنده سخنان ایشان حاوی نکات بسیار مهمی بود که به صورت مختصر در این مجال اشاره خواهد شد: مهم­ترین وجه بیانات رهبری صراحت آن بود. شاید سابقه نداشته باشد […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه: بیانات اخیر رهبر انقلاب در دیدار با فعالین زیست محیطی بازتاب گسترده­ ای در محافل و رسانه­ای کشور داشت. از دیدگاه نگارنده سخنان ایشان حاوی نکات بسیار مهمی بود که به صورت مختصر در این مجال اشاره خواهد شد:

  1. مهم­ترین وجه بیانات رهبری صراحت آن بود. شاید سابقه نداشته باشد که حتی هیچ متولی و مسئول زیست ­محیطی در کشور به این اندازه صریح و بی پرده در پرویز دارستاناین باره سخن گفته باشد. متأسفانه به دلایل متعددی که اکنون مجال بررسی آن نیست، مسائل زیست محیطی در چیدمان توسعه کشور جایگاهی ندارند. غالب مسئولان حتی بعضاً متولیان نهادهای مرتبط نیز بیشتر در همایش­ها و سخنرانی­ها و آن‌هم در لفافه و با مصلحت ­اندیشی به بیان مسائل مربوط به محیط زیست می پردازند. در سخنان رهبری اثری از این محافظه­ کاری­ها نبود. با نهایت صراحت مهم­ترین مخاطرات زیست محیطی کشور را بیان کرده و مردم و مسئولان را به میدان عمل فراخواند.
  2. “توجیهات به ظاهر قابل قبول” در تخریب جنگل­ها و تغییر کاربری اراضی یکی ازنکات ظریفی بود که رهبر انقلاب اشاره کردند. واقعیت این است که انباشت مشکلات اقتصادی باعث شده است تا کشور در این برهه از زمان نیاز مبرمی به رشد اقتصادی و اشتغال زایی داشته باشد. این مسئله باعث شده است تا اشتغال­زایی به هر بهایی موجه جلوه کند. غافل از اینکه نابودی محیط زیست به معنای نابودی کیفیت زندگی ماست. تصاویر دلخراش و نگران­ کننده زندگی مردم اهواز که به معنای واقعی کلمه به خاک سیاه نشسته­ اند کافی است تا ما را متنبه کند که نباید به بهانه رشد اقتصادی میراث طبیعی خود را که توسعه پایدار این کشور به حفظ آنان وابسته است،‌ به دست نابودی بسپاریم. یادمان نرود دولتی که بیشترین ظلم را در حق محیط زیست کرد دست آخر کشور را با رشد منفی تحویل داد!.
  3. بیشتر مردم انباشت زباله­ ها و شکار غیر مجاز را مشکلات اصلی زیست بوم کشور می­دانند. در صورتی که به اذعان بسیاری از کارشناسان شاید این مشکلات، معضل دسته چندم محیط زیست باشند. “تغییر اقلیم” ناشی از “بیابان زایی انسانی” مخاطره اصلی محیط زیست کشور است و این در درجه اول ناشی از تغییر کاربری ناشیانه اراضی و نابودی جنگل­ها است که نمود خود را در فرسایش خاک نشان داده است. رهبر انقلاب بسیار به جا “فرسایش خاک” را مهم­ترین تهدید زیست­بوم کشور برشمرند. به واقع ما اگر بتوانیم از فرسایش خاک جلوگیری کنیم، حفظ کارایی سرزمین به تقویت منابع آب منجر شده و از این راه نیز می­توان مسأله آب را به آسانی مدیریت کرد. بنا به گفته معاون سازمان محیط زیست، محمد درویش، کشور ما اکنون با فرسایش سالانه 5 میلیارد تن خاک در سال بالاترین نرخ فرسایش در جهان را دارد.
  4. شدیدترین هشدارها در لحن رهبری معطوف به حفظ جنگل­ها و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی بود. رهبر انقلاب مسئله گردشگری و توریسم را توجیهی غیر قابل قبول در نابودی جنگلها دانستند.
    مسئله­ای که متأسفانه به رویه‌ای ناصواب در کشور تبدیل شده است و نمودش همین اواخر در واگذاری جزیره آشوراده است که جا دارد سازمان حفاظت محیط زیست با استناد به همین گفته رهبری تفاهم‌نامه واگذاری آشوراده را فسخ کند. نه تنها توریسم توجیهی برای نابودی جنگل­ها و قطع درختان نیست بلکه به اعتقاد نگارنده رهبر انقلاب عامدانه مسئله “حوزه علمیه” را نیز مطرح کردند تا مرزهای روانی ذهن فعالین محیط زیست را شکسته و مسیر آنها را برای اعتراضات مدنی بر علیه نابودی جنگلها هموار کنند. و صد البته واضح است که اگر ساخت حوزه علمیه توجیهی برای قطع درختان نیست به طریق اولی ساخت پاسگاه و هتل و کارگاه صنعتی و …نیز نمی‌تواند توجیهی برای نابودی جنگل‌ها باشد. در واقع جان مایه کلام رهبری این بود: وقتی نابودی جنگل­ها، قطع درختان و تخریب محیط زیست جرم است تفاوتی ندارد که چه کسی و در چه جایگاهی و با چه نیتی این جرم را مرتکب می­شود. چه روحانیای که هدفش ساخت مسجد و هدایت مردم است، چه
    نظامی­ای که هدفش تأمین امنیت است، چه صنعتگری که هدفش تولید است، چه
    سرمایه­ گذاری که هدفش ایجاد اشتغال از طریق توریسم است و…. محیط زیست با
    ارزش­ترین سرمایه مردم و عامل تداوم زندگی با کیفیت است و همه در برابر آن مسئول و در صورت تخلف مجرمند. هر کس که می خواهد باشد.
  5. “قانون گرایی و پافشاری بر اجرای قوانین” از دیگر نکاتی بود که رهبری بسیار بر آن تأکید کردند و این دقیقاً جایی است که کمیت ما لنگ می­زند. شاید قوانین ما برای حفظ و حراست از منابع طبیعی به خصوص در حوزه جنایی (که رهبری به آن اشاره کردند) کارایی لازم را نداشته باشد اما واقعیت این است که اگر همین قوانین به درستی اجرا شود می­تواند مانع درصد بالایی از فعالیت­های مخرب شود. بیشتر فعالیت­های غیر قانونی به خصوص در حوزه زمین­خواری و تغییر کاربری اراضی ناشی از عدم اجرای قانون است. بیشتر این فعالیت­ها توسط نهادها و به اصطلاح دانه ­درشت­هایی صورت می­گیرد که لابی­های بزرگی در هرم قدرت دارند. اگر دقت کرده باشیم رهبر انقلاب در توصیه به پیگیری همین مسائل واژه­ی “بدون اغماض” را به کار بردند تا یقه سفیدها تصور نکنند که از حاشیه امنیت برخوردار هستند. و جا دارد ادارات محیط زیست و منابع طبیعی پیرو همین بخش از سخنان رهبری با شجاعت و بدون محافظه کاری مسئله تغییر کاربری و نابودی اراضی جنگلی را پیگیری کرده و هر کجا نیز که به مانع برخوردند با افشاگری مردم را در جریان بگذارند.
  6. و دست آخر اینکه رهبر انقلاب مردم را به نظارت و قضاوت در مورد عملکرد متولیان محیط زیست فراخواند. از منظر اجتماعی کنش­گری مردم هزینه تخلف و سوء استفاده از قدرت را افزایش می­دهد. هیچ حاکمیت، دولت و یا مسئولی نمی­تواند نسبت به حساسیت­های مردم بی ­تفاوت باشد. طبعاً هیچ مقام و مسئولی عقل کل نیست و در صورت انفعال جامعه و مردم، قانون را حسب دیدگاه و برداشتش که لزوماً درست و عاری از خطا نیست تفسیر و اجرا می­کند.

بیانات شیوا و حکیمانه رهبر انقلاب در زمانه­ای که زیست­بوم ایران زمین بحرانی­ترین وضعیت تاریخ خود را سر می­کند می­تواند طلیعه­ای برای شروع حرکتی نو در عرصه پاسداری از میراث طبیعی کشورمان باشد. جا دارد همه ما با همان صراحتی که رهبری تأکید داشتند وظیفه­ ی خود را در قبال پاسداشت این گوهر ارزشمند ایفا کنیم.